بلوک عصبی زانو (اعصاب ژنیکولار) چگونه است و عوارض آن چیست؟

زانو، یکی از اساسی‌ترین و اصلی‌ترین مفاصل تحمل کننده وزن بدن است. از اینرو، مفصل زانو در طول زندگی فرد دچار ساییدگی و پارگی‌های متعددی میشود. جراحت و آسیب، ابتلا به بیماری، جراحی ناموفق و تاثیرات روند طبیعی افزایش سن نیز از جمله دلایل رایجی هستند که باعث بروز زانو دردی می‌شوند که با افزایش سن تشدید میشود.

ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله آرتروز زانو نیز می‌تواند باعث بروز درد و سفتی غیر قابل تحملی در مفصل زانو شود. تغییر سبک زندگی و کاهش فشار وارده به زانو ممکن است باعث تسکین اولیه زانو درد شود اما با پیشرفت مراحل آرتروز زانو، زانو درد به حدی تشدید میشود که اکثریت بیماران در این مرحله به جراحی تعویض مفصل زانو روی می‌آورند.

در بسیاری از افرادی که دچار زانو درد هستند، جراحی مفصل زانو به دلیل وجود بیماری زمینه‌ای یا مخاطره آمیز بودن جراحی برای فرد، قابل انجام نیست. از اینرو، این دسته از افراد باید روش‌های درمانی نوین و پیشرفته‌تر غیر جراحی نظیر تکنیک بلوک عصبی زانو (اعصاب ژنیکولار) را دریافت کنند. جهت انجام این روش درمانی برای تسکین زانو درد، باید به پزشک مجرب و ماهر مراجعه شود. پزشکان متخصص حاضر در کلینیک نفس، با تشخیص و درمان زانو درد مزمن از طریق تکنیک و روش‌های پیشرفته و کم تهاجمی مانند بلوک عصبی ژنیکولار، همواره به درمان این عارضه در بیماران کمک می‌کنند.

مزایای بلوک عصبی زانو (اعصاب ژنیکولار)

بلوک عصب ژنیکولار مزایای متعددی دارد. بطور کلی تمامی افرادی که واجد شرایط دریافت این درمان باشند می‌توانند از مزایای زیر در این روش درمانی بهره‌مند شوند:

• پتانسیل بالای درمان زانو درد در یک جلسه
• بهبود عملکردی زانو
• احتمال مهار تکانه‌های عصبی حس عمقی
• سرپایی، کم تهاجمی و ایمن بودن روش درمانی
• قابلیت مصرف داروی مسکن بیمار بعد از عمل
• کم خطر بودن روش درمانی که حداقل عوارض جانبی را دارد
• این روش درمانی برای افرادی که واجد شرایط دریافت جراحی نیستند بسیار مناسب است

کاربردهای بلوک عصبی زانو (بلوک اعصاب ژنیکولار)

بلوک عصبی زانو یا بلوک اعصاب ژنیکولار می‌تواند در تشخیص و تسکین درد مرتبط با شرایط زیر موثر واقع شود:

• آرتروز زانو و آرتروز شدید
• جراحی ناموفق تعویض کامل یا جزئی مفصل زانو
• بیماری دژنراتیو مفصل
• درد مزمن زانو در بیمارانی که واجد شرایط جراحی نیستند

آماده‌سازی برای دریافت تکنیک بلوک عصبی زانو (بلوک اعصاب ژنیکولار)

پزشک ابتدا علائم بالینی و سابقه پزشکی شما را بررسی و ارزیابی میکند. جهت دریافت این درمان، شما باید در سلامت کامل باشید و هیچگونه عفونتی در بدنتان وجود نداشته باشد. مصرف هرگونه داروی رقیق کننده یا ضد انعقادی خون نیز باید از ۱ هفته قبل از عمل قطع شود. در صورت وجود حساسیت نسبت به هر دارویی باید پزشک خود را قبلا از این امر مطلع کنید. این روش درمانی تحت داروی آرامبخش انجام می‌شود، به این جهت معده شما باید ۶ ساعت قبل از عمل خالی باشد. پزشک دستورالعمل‌های خاصی را به شما ارائه میدهد که قبل از عمل باید دقیقا از آنها پیروی کنید.

روش انجام بلوک عصبی زانو

تکنیک بلوک اعصاب ژنیکولار (مسدود سازی عصب ژنیکولار) روشی سرپایی است که تزریق آن تنها ۱۵ الی ۲۰ دقیقه طول میکشد. شما می‌توانید بعد از دریافت ای تزریق، کلینیک یا مطب را ترک کنید. اما اگر داروی آرامبخش داخل وریدی نیز دریافت کرده باشید باید هماهنگی لازم را با اقوام یا دوستان خود انجام دهید تا شخص دیگری به عنوان همراه شما را به منزل برساند. رویه‌ی این درمان به شرح زیر است:

• ابتدا رو به پشت روی میز رادیوگرافی یا تخت اتاق عمل دراز می‌کشید.
• پزشک بعد از ضد عفونی کردن ناحیه،‌ ۳ الی ۴ تزریق بی حسی موضعی به اطراف زانو انجام خواهد داد. سپس تحت هدایت سونوگرافی یا تصویر اشعه ایکس، تزریق را انجام خواهد داد. انجام تزریق تحت هدایت تصویر با کنتراست بالا این امکان را به پزشک می‌دهد تا سوزن را به دقت در مناسب‌ترین و درست‌ترین محل قرار دهد.
• با ۳ الی ۴ بار تزریق داوری بی حسی، این تزریق به اطراف مفصل زانوی شما انجام خواهد شد. مواد تزریق شده شامل ترکیبی از بی حس کننده (لیدوکائین یا بوپیواکائین) و در برخی موارد همراه با استروئید (کورتیزون، کنالوگ یا دگزامتازون) می‌باشد.
• معمولاً اتمام این روش درمانی کمتر از 15 دقیقه طول می کشد و می‌توانید همان روز به خانه برگردید.

روند بهبودی و ریکاوری از بلوک عصبی زانو (بلوک اعصاب ژنیکولار)

پس از دریافت این تزریق، احساس تسکین درد فوری و کوتاه مدتی خواهید داشت که ۸ الی ۲۴ ساعت دوام خواهد داشت. بلوک عصب زانو یا بلوک اعصاب ژنیکولار این امکان را به پزشک شما میدهد تا منبع درد شما را تشخیص دهد و طبق آن، دستورالعمل و استراتژی درمانی طولانی مدتی برایتان ارائه کند که می‌تواند باعث تسکین طولانی مدت زانو درد شما شود. بعد از تزریق ممکن است احساس درد داشته باشید اما بلوک اعصاب ژنیکولار، روشی است که می‌تواند تسکین دردی به مدت ۶ ماه تا ۱ سال را داشته باشد. شما بلافاصله بعد از این تزریق می‌توانید طبق روال عادی، برنامه رژیم غذایی یا داروهای خود را ادامه دهید. پزشک جلسه ویزیت دیگری را برای ارزیابی میزان بهبودی شما تعیین خواهد کرد.

کاندیدای مناسب دریافت درمان بلوک اعصاب ژنیکولار

کاندیدای مناسب بلوک عصب زانو یا بلوک اعصاب ژنیکولار، افرادی هستند که دچار زانو درد مزمن هستند و سایر درمان‌های محافظه کارانه برای آنها موثر نبوده است. این مورد شامل بیمارانی است که:

• استئوآرتریت شدیدی دارند که بر تحرک و کیفیت زندگی آنها تأثیر میگذارد.
• پس از جراحی تعویض جزئی یا کامل مفصل زانو همچنان زانو درد دارند.
• زانو درد مزمن ناشی از آسیب و صدمات وارده به زانو دارند که نسبت به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهد.
• به استروئیدها حساسیت دارند یا می‌خواهند از عوارض جانبی احتمالی تزریق استروئید جلوگیری کنند.
• جراحی تعویض کامل یا جزئی مفصل زانو داشته‌اند اما زانو درد آنها همچنان بعد از جراحی ادامه دارد.

خطرات و عوارض جانبی بلوک عصبی زانو (بلوک اعصاب ژنیکولار)

بلوک عصبی زانو (بلوک اعصاب ژنیکولار) یک روش درمان غیرجراحی است که خطرات و عوارض جانبی ناشی از آن بسیار معدود و نادر است. در پی این درمان، خونریزی موضعی در محل تزریق و همچنین خطر کم عفونت، درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق می‌تواند رخ دهد. در برخی موارد نادر،‌ ممکن است این درمان با حالت تهوع و سرگیجه همراه باشد. آلرژی و حساسیت بیمار نسبت به اشعه ایکس و داروی بی حسی موضعی از جمله شایع‌ترین خطرات این درمان هستند. چنانچه حساسیتی نسبت به هر دارویی بويژه به داروی بی حسی موضعی دارید،‌ این مسئله را با پزشک خود مطرح کنید.

احتمال دارد تا ۴ ساعت پس از تزریق، عوارض جانبی زیر را داشته باشید. توجه داشته باشید که بروز این عوارض جانبی کاملا طبیعی بوده و خودبخود رفع خواهند شد:

• ممکن است بدلیل تزریق داروی بی حسی موضعی در اطراف اعصاب کنترل کننده پاها، دچار ضعف یا بی حسی در عضلات پای خود شوید. اگر این حالت را داشتید، راه بروید تا از آسیب عصبی جلوگیری کنید. توان، حس و قدرت پای شما بتدریج بازیابی خواهد شد.
• اگر حین تزریق اضطراب داشته باشید ممکن است دچار سرگیجه نیز بشوید. اگر چنین حالتی داشتید، در حالت درازکش یا نشسته بمانید. اگر ایستاده بودید، به تدریج بنشینید و بعد از حداقل 10 دقیقه نشستن بایستید.
• وجود درد و ناراحتی در محل تزریق نیز کاملا طبیعی بوده و ممکن است چند ساعت یا چند روز تداوم داشته باشد. با مصرف داورهای ضد التهاب و مسکن و اعمال یخ بروی ناحیه تزریق می‌توانید درد خود را تسکین دهید.

اگر هرکدام از حالات زیر را داشتید فورا به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:

• درد شدید یا پیشرونده در محل(های) تزریق
• ضعف در عصلات پا که به تدریج بدتر می‌شود یا بیش از 8 ساعت ادامه می‌یابد
• قرمزی شدید یا پیشرونده، تورم یا خروج ترشحات از محل تزریق
• تب، لرز، حالت تهوع یا استفراغ

سوالات متداول

آیا بلوک عصبی زانو درد دارد؟

درد ناشی از انجام این تزریق کاملا قابل تحمل است. احساس سوزش ناشی از تزریق داروی بی حسی معمولا تنها بخش دردناک این درمان است. داشتن درد خفیف تا یک هفته پس از انجام تزریق کاملا طبیعی است.

هر چند وقت یکبار می‌توان بلوک عصبی زانو را تکرار کرد؟

بسته به نتایج تزریق و صلاحدید پزشک، این تزریق را میتوان هر ۶ الی ۱۲ ماه یکبار دریافت کرد.

اگر دیابت داشته باشیم باز هم می‌توانیم این تزریق را دریافت کنیم؟

کنترل قند خون قبل و بعد از تزریق بسیار مهم است. بیماران دیابتی ممکن است افزایش موقت کمی در قند خون را تجربه کنند که این امر بیش از 2 الی 3 روز طول نمی‌کشد.

آیا بعد از این تزریق می‌توان داروهای معمولی را طبق برنامه مصرف کرد ؟

داروهای تجویز شده را طبق روای عادی می‌توانید مصرف کنید.

اگر داورهای رقیق کننده خون مصرف کنیم چه می‌توان کرد؟

مصرف داروهای رقیق کننده یا ضد انعقادی خون باید مدت کوتاهی قبل از عمل قطع شود. اگر این داروها را مصرف می‌کنید حتما باید پزشک خود را از مصرف آنها مطلع کنید.

آیا می‌توانم در روز عمل غذا بخورم؟

این مورد به مکانی که عمل در آن انجام میشود بستگی دارد. اگر تزریق در کلینیک ما انجام خواهد شد می‌توانید یک وعده غذایی سبک بخورید. اگر این تزریق در یک مرکز جراحی انجام شود، باید از ۶ الی ۸ ساعت قبل از عمل ناشتا باشید.

اگه باردار باشم باز هم می‌توانم این درمان را دریافت کنم؟

قرارگیری در معرض اشعه ایکس و فلوروسکوپی، خطرات بالقوه جدی برای جنین بهمراه دارد. اگر باردار هستید یا احتمال می‌دهید که باردار باشید، دریافت این درمان را به تعویق بیاندازید.

در هنگام مراجعه برای درمان بهتر است که چه نوع لباسی بپوشم؟

توصیه می شود لباس‌های گشاد و سبک بپوشید.

اگر بعد از بلوک اعصاب ژنیکولار باز هم درد داشته باشیم چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟

می‌توانید از کیسه یخ به مدت ۲۰ دقیقه بروی موضع استفاده کنید. مصرف داروهای مسکن بدون نسخه نیز می‌تواند به تسکین درد کمک کند.

محدودیت‌های بعد از بلوک اعصاب ژنیکولار کدامند؟

شما می‌توانید فعالیت‌‎های سبک را از همان روز پس از عمل از سر بگیرید. فیزیوتراپی بعد از ۲۴ ساعت مانعی ندارد. فردای عمل نیز می‌توانید در محل کار خود حاضر شوید.

چه زمانی می‌توانم دوش بگیرم؟

دوش گرفتن در روز عمل مجاز است. به مدت 24 ساعت از شما خواسته می‌شود از رفتن به عمق آب یا شنا خودداری کنید. پانسمان را برای یک روز نگه دارید.