احساس درد در ناحیه صورت شایع است. اغلب در اثر سردرد و یا جراحت ایجاد می شود. همچنین علل دیگری هم می تواند درد صورت را به وجود آورد از جمله: شرایط عصبی فرد، مشکلات فک و دندان و عفونت. منشاء درد می‌تواند از ناحیه خاصی در صورت آغاز شود و یا مربوط به بخشی از سر باشد. پزشکان اغلب درد های صورت را به چند نوع تقسیم بندی می کنند مانند: درد های دندانی، عصبی، گیجگاهی، فکی و عروقی. در این مقاله به بررسی بعضی از علل رایج درد صورت می پردازیم. همچنین در مورد زمان مراجعه به پزشک، تشخیص علت و مراقبت از خود به هنگام درد صورت صحبت می کنیم.
انواع دردهای صورت
سردردها
انواع مختلفی از سردرد وجود دارد. بخشی از این سردردها می‌توانند عامل ایجاد درد صورت باشند. به طور مثال :
سردرد های یخ شکنی
این نوع سردرد باعث ایجاد درد شدید و تیر کشیدن می شود. شدت این درد معمولاً حدود ۳ ثانیه طول می‌کشد و شقیقه ها حدقه چشم و کنار سر را درگیر می کند.
سردرد های خوشه ای
این نوع سر درد معمولاً ناگهانی رخ می دهد و می تواند بسیار دردناک باشد و موجب ایجاد درد و سوزش در اطراف چشم ها و شقیقه ها می شود و گاهی درد به پشت سر نیز کشیده می شود این سردرد علائم دیگری مانند آبریزش بینی و قرمزی و تورم چشم ها را نیز دارا می باشد.
سردردهای میگرنی
سردردهای میگرنی شدید و ناگهانی هستند و ممکن است که فقط یک قسمت از سر را درگیر کنند. حدود یک سوم افراد مبتلا به میگرن قبل از شروع درد فیزیکی یک هاله نورانی را ادراک می کنند. علاوه بر اختلالات بینایی و حسی، هاله می‌تواند موجب احساس گزگز و کرختی در یک طرف صورت یا بدن شود و یا هر دو طرف را درگیر نماید. افرادی که به سردردهای مکرر مبتلا می شوند باید به پزشک مراجعه کنند. درمان سردرد ها نسبت به نوع آنها متفاوت است. درمان می‌تواند شامل ایجاد تغییرات مناسب در سبک زندگی و مصرف برخی داروها برای جلوگیری از هجوم درد و کاهش علائم ناشی از سردرد ها باشد.
آسیب ها
درد صورت می تواند ناشی از آسیب های وارد شده به صورت در زمان حال یا گذشته باشد. به خصوص صدماتی که به اعصاب صورت آسیب رسانده اند. نمونه هایی از آسیب دیدگی صورت شامل: بریدگی ها، ضربه های ناشی از سقوط، ضربه ناشی از خشونت و یا تصادفات می باشد. جراحی های انجام شده روی صورت مانند عمل های زیبایی نیز به ندرت ممکن است باعث وارد آمدن آسیب به اعصاب صورت شده و درد صورت را به همراه بیاورد. علائم آسیب دیدگی اعصاب صورت عبارتند از: گزگز کردن ،بی حسی یا حتی فلج شدن ناحیه آسیب دیده یا اطراف آن باشد.
اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
محل اتصال استخوان فک به جمجمه می باشد؛ دو محل (TMJ) وجود دارد به این صورت که در هر طرف سر، یکی وجود دارد. اختلالات(TMJ) اصطلاح کلی برای شرایطی است که باعث بروز درد و مشکلات حرکتی در مفصل فک و عضلات آن می شود .علائم اختلال (TMJ) شامل :
- درد فک که ممکن است صورت ،سر و گردن را نیز درگیر نماید.
- سفتی در عضلات فک
- ایجاد مشکل در باز و بسته کردن دهان که می‌تواند شامل قفل شدن فک باشد .
- احساس صدای کلیک تپ تپ و یا ساییدن ناراحت کننده هنگام حرکت فک درد در ناحیه فک فرد مبتلا به این عارضه هنگام جویدن شدیدتر می شود ممکن است که فرد حتی در زمانی که حرکت نمی کند نیز بسیار حساس شود. نوع درمان اختلالات (TMJ) به شدت علائم در فرد بستگی دارد اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد.
- مصرف مسکن های بدون نسخه و نسخه‌ای
- استفاده از روش های کاهش استرس
- پوشیدن آتل های مخصوص فک و دندان
- انجام عمل جراحی برای تنظیم فک
نورالژی سه قلو
نورالژی سه قلو، یک اختلال درد مزمن است که عصب سه قلوی واقع در صورت را تحت تاثیر قرار می دهد. این عصب دارای سه شاخه اصلی است که مسئولیت انتقال حس ها را به پوست سر، پیشانی، گونه ها، لب ها و فک پایین به عهده دارد. نورالژی سه قلو معمولاً فقط یک طرف صورت را درگیر می کند اما بعضی افراد درد را در هر دو طرف صورت حس می کنند. درد به طور ناگهانی ایجاد می‌شود و می‌تواند از یک درد مداوم و احساس سوزش تا یک درد شدید و کوبنده متغیر باشد. انجام بعضی حرکات و اعمال مانند غذا خوردن، مسواک زدن دندانها و آرایش کردن ممکن است باعث دردناک شدن قسمتی از صورت شود. همچنین وزش باد روی صورت نیز می تواند اثرات مشابهی ایجاد کند. دوره های دردناک این عارضه ممکن است روزها و یا هفته ها طول بکشد همچنین ممکن است به مرور زمان شدید تر و بیشتر شود.
علل نورالژی سه قلو شامل :
- فشرده شدن و یا وارد آمدن فشار بر روی عصب سه قلوی صورت
- آسیب عصبی ناشی از جراحات ،سکته مغزی یا جراحی صورت
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند مالتیپل اسکلروزیس
گزینه های درمانی برای نورالژی سه قلو عبارتند از:
- اجتناب از محرک‌های شناخته شده
- مصرف مرتب داروهای تجویزی مانند داروهای ضد تشنج، داروهای ضد افسردگی و تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم)
- عمل جراحی
آبسه دندان
هنگامی که باکتری ها بافت نرم داخل دندان را آلوده نمایند ،بافت عفونت کرده و آبسه دندانی را ایجاد می‌نماید. این عفونت‌ها زمانی رخ می‌دهند که باکتری ها به واسطه پوسیدگی دندان و یا آسیب دیدگی راهی به داخل دندان پیدا می کنند. آبسه ها باعث ایجاد درد ضربان دار، می شوند که ممکن است درد به صورت، گردن و فک نیز کشیده شود. علائم دیگر آبسه می تواند شامل موارد زیر باشند :
- تب
- لثه های حساس قرمز و متورم
- لق شدن دندان ها
- تورم در صورت
- احساس طعم نا مطبوع و بوی بد دهان
کسانی که علائم آبسه دندان را در خود مشاهده می کنند باید در اسرع وقت به یک متخصص مراقبت های بهداشتی مراجعه نمایند زیرا آبسه می تواند منجر به عفونت های جدی تری در فک و سایر قسمت های دهان گردد. گزینه های درمانی برای آبسه، به شدت و علت عفونت بستگی دارد. اما می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مصرف آنتی بیوتیک ها برای از بین بردن باکتری ها
- تخلیه حرفه ای آبسه دندان
- ممکن است مجبور به کشیدن دندان و یا درمان ریشه دندان (روت کانال) شوید .
سینوزیت
زمانی که سینوس ها ملتهب شوند، سینوزیت رخ می دهد. سینوس‌ها حفره‌های کوچکی هستند که در پشت بینی، استخوان گونه و پیشانی قرار دارند. سینوزیت معمولاً در اثر سرماخوردگی ایجاد می شود اما داشتن آلرژی در بینی مانند (تب یونجه) نیز می‌تواند عامل ایجاد التهاب در سینوس ها شود. التهاب داخل سینوس ها باعث انسداد آنها و تجمع مخاط در آن می شود. سایر علائم سینوزیت شامل:
- احساس درد و فشار و حساسیت در صورت به ویژه در اطراف بینی و گونه ها و پیشانی
- گرفتگی بینی
- خارج شدن مخاط سبز یا زرد از بینی
- کاهش حس بویایی
- احساس درد و فشار در صورت به‌خصوص در اطراف بینی و چشم ها
سینوزیت معمولاً بدون نیاز به درمان خاصی خود به خود برطرف می‌شود اما اگر علائم سینوزیت در فردی بیش از ۱۲ هفته طول بکشد دچار سینوزیت مزمن شده است. گزینه های درمانی شامل:
مصرف مسکن های بدون نسخه، استفاده از اسپری های بینی استروئیدی ،شستشوی بینی با آب نمک، اگرچه ابتلا به سینوزیت به علت عفونت ویروسی می باشد ولی اگر علائم آن بیش از ده روز طول بکشد ،پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. در این مرحله پزشک به عفونت های باکتریایی مشکوک شده است. پزشک ممکن است در موارد سینوزیت مزمن عمل جراحی را برای باز کردن مجاری سینوس و تخلیه آنها توصیه نماید .
سیالادنیت
سیالادنیت یک بیماری نادر است که غدد بزاقی داخل دهان عفونی و متورم می شوند. این عفونت معمولاً غده پاروتید جلوی گوش یا غده زیر فکی واقع در زیر چانه را درگیر می کند. سیالادنیت موجب احساس درد در یک طرف دهان یا صورت در نزدیکی محل غده عفونی می گردد. علائم دیگر شامل موارد زیر می باشد:
- تب و لرز
- چرکی که از غده عفونی به داخل دهان می ریزد
- احساس داغی در پوست و گرگرفتگی در نزدیکی محل غده
- تورم در یک طرف صورت
افرادی که با خشکی دائمی دهان و یا مسدود شدن غدد بزاقی درگیر هستند، بیشتر در معرض ابتلا به سیالادنیت می باشند اما هنوز دلیل روشنی برای این بیماری مشخص نشده است. پزشک برای افراد مبتلا به عفونت باکتریایی آنتی‌بیوتیک تجویز می نماید. همچنین ممکن است نوشیدن مایعات زیاد و مصرف غذاها و نوشیدنی هایی که تولید بزاق را افزایش میدهد مانند آبنبات های سفت و ترش و لیمو را توصیه نماید.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
افراد مبتلا به درد شدید و مداوم صورت و دردی که دائما بدتر می شود باید با پزشک مشورت کنند. همچنین با داشتن علائمی مانند:
- تب
- قرمزی و گرگرفتگی
- درد شدید صورت یا دندان
- ورم
- احساس کوفتگی بی علت
بهتر است به پزشک مراجعه نمایند.
تشخیص گرفتگی عضلات صورت
برای تشخیص درد صورت پزشک معمولاً با سوال از فرد در مورد علائم و سوابق پزشکی شروع می‌کند. معاینات فیزیکی نیز انجام می‌شود برای کمک به تشخیص علت دردهای صورت پزشک آزمایشات تصویربرداری مانند: سی تی اسکن، اسکن ام آر آی و یا اشعه ایکس را تجویز می نماید. همچنین ممکن است تست های اعصاب را برای تعیین میزان و نحوه عملکرد اعصاب صورت بر روی فرد مبتلا انجام دهند.
مراقبت شخصی
افراد معمولاً می توانند درد های خفیف صورت را در خانه درمان کنند .میزان اثر بخشی این درمان های خانگی، به علت ایجاد درد، بستگی دارد .اما بعضی از آنها عبارتند از:
- بسته یخ را در حوله ای بپیچید و به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه چندین بار در روز روی ناحیه دردناک بگذارید.
- مصرف داروهای بدون نسخه مانند ایبو پروفن ،ناپروکسن یا استامینوفن برای تسکین درد
- بالا نگه داشتن سر برای انتقال ترشح مخاط و مایعات صورت برای تسکین درد ناشی از سینوزیت
- قرقره کردن آب نمک سه بار در روز برای کمک به تسکین درد دندان
برخی افراد درمان های مکمل مانند طب سوزنی درمان کایروپراکتیک (ماساژ) و بیوفیدبک ( کنترل حالات روحی و عاطفی ) را برای خلاص شدن از درد صورت موثر می دانند.
از بین بردن درد درد صورت
درد صورت اغلب با سردرد یا جراحات صورت مرتبط می باشد. با این حال علل دیگری مانند مشکلات دندان، عفونت و اختلالات عصبی صورت نیز هستند. افراد مبتلا به درد شدید مکرر و مداوم صورت باید به پزشک مراجعه نمایند. پزشک منشأ اصلی درد را تشخیص می دهد و درمان مناسب آن را توصیه می نماید.
سوالات متداول
درد عصب صورت چه حسی دارد؟
دوره های درد، شدید و ناگهانی و ضربه زننده، مانند شوک الکتریکی می باشد. حملات خود به خود درد و حملاتی که پس از لمس صورت ،جویدن ،صحبت کردن یا مسواک زدن ایجاد می شود. حملات درد از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد و گاهی همراه با اسپاسم صورت می باشد.
چگونه درد صورت را درمان کنیم؟
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی کاربردهای مختلفی دارد از جمله کمک به خلاص شدن از درد صورت
- تزریقات ،اگر درمان های کمتر تهاجمی موثر واقع نشدند ،تزریق ها ممکن است به شما کمک کنند تا درد صورت خود را کاهش دهید.
- دارو ها
- درمان های داخل دهانی
- لیزر درمانی
چگونه درد عصب صورت را متوقف کنیم؟
برای درمان درد صورت پزشکان معمولاً داروهایی تجویز می نماید که مسیر سیگنال های درد ارسال شده به مغز شما را، مسدود می کند. مانند کاربامازپین ( تگرتول ،کاباترول و غیره ) را برای نورالژی سه قلو تجویز می نمایند که این داروها در درمان این بیماری موثر واقع شده اند.
آیا درد عصب صورت از بین می رود؟
درد ممکن است برای چند ماه یا حتی چند سال به طور کلی ناپدید شده و بهبود یابد، که به آن دوره بهبودی بیماری گفته می‌شود. البته دوره های بهبودی درد صورت ،با گذشت زمان کوتاه تر میشوند.
آیا استرس می تواند باعث درد صورت شود؟
استرس و اضطراب می تواند باعث ایجاد تنش و فشار در صورت شود و یا علائم تنش در صورت را شدیدتر کند. اگر استرس دارید ،رفع تنش و درد صورت دشوارتر می‌شود.
چگونه آسیب به عصب صورت را درمان کنیم؟
سه نوع درمان اساسی برای ترمیم عصب صورت وجود دارد: ترمیم مستقیم عصب، پیوند رشته عصبی و جایگزینی عصب. البته ترمیم مستقیم عصب بهترین گزینه است .که در آن با برداشتن بخش آسیب دیده عصب و اتصال مجدد دو انتهای عصب صورت می پذیرد.
کدام پزشکان درد صورت را درمان می کنند؟
درد صورت می تواند ناشی از علل مختلفی باشد و گاهی اوقات تشخیص علت آن بسیار پیچیده است. بنابراین بیماران اغلب به انواع مختلفی از پزشکان ازجمله دندانپزشک ،متخصص گوش و حلق و بینی ،متخصص درد، جراح مغز و اعصاب و متخصص مغز و اعصاب مراجعه می‌نمایند.
0 دیدگاه