درمان کمردرد با بلوک عصبی: عوارض تزریق بلوک کننده عصبی

نخاع مجموعه ظریف و حساسی از عصب‌ها است که از مغز تا پایین کمر کشیده شده است. عصب‌های نخاع ارتباط برقرار کردن با بقیه بدن را برای مغز ممکن می‌سازند. عصب‌های خروجی از نخاع گاهی تحت‌فشار قرار می‌گیرند، گیر می‌افتند یا ملتهب می‌شوند. گیرافتادگی یا التهاب عصب‌های نخاعی زمانی رخ می‌دهد که دیسک بین‌مهره‌ای به فضای نخاع و عصب‌ها فشار بیاورد. در این صورت درد حادی را در کمر احساس خواهید کرد.

بلوک عصبی برای تسکین کمردرد از طریق تزریق داروهای بی‌حسی موضعی و یا داروهای مسکن مخدر انجام می‌شود؛ بلوک عصبی برای تسکین موقتی و فوری کمردرد حاد در دوران انتظار برای اثرگذاری روش‌های جراحی و یا دارویی کاربرد دارد. این تکنیک برای مدیریت درد پس از عمل و درد ثانویه ناشی از آسیب‌دیدگی مفید است. بلوک عصبی باید توسط پزشکی ماهر و مجرب انجام شود که ساختار پشت بدن را به خوبی می‌شناسد. همچنین انجام بلوک عصبی توسط پزشک عوارض جانبی و خطرهای احتمالی را به حداقل می‌رساند.

مزایای بلوک عصبی کمر

تزریق بلوک‌کننده عصبی برای تسکین کمردرد مزایای متعددی دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تسکین کمردرد پس از جراحی
• کاهش نیاز به مصرف مسکن‌های مخدر
• کاهش شیوع عوارض ریوی پس از جراحی
• کاهش عوارض گوارشی پس از جراحی
• کوتاه شدن مدت زمان استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی
• کاهش خطر ابتلا به ترومبوز وریدهای عمقی
• کم شدن خونریزی
• کاهش دوز مصرف دارو
• تسکین یافتن درد برای مدتی طولانی‌تر
• بهبود کیفیت زندگی
• کاهش خطر وابستگی به داروهای مخدر

متقاضیان بلاک عصبی برای تسکین کمردرد

اگر در بخش میانی پشت بدن یا بالای کمر درد داشته باشید، احتمالاً پزشک ابتدا درمان‌های دیگری مانند مصرف دارو و فیزیوتراپی را توصیه خواهد کرد. اگر این درمان‌ها مؤثر نباشد، تزریق بلوک‌کننده عصب‌های کمر توصیه می‌شود. بهترین زمان برای تزریق بلوک عصبی وقتی است که حداقل سه ماه درد متوسط تا شدید داشته باشید. بلوک عصبی درد ناشی از چند نوع مشکل کمر، از قبیل موارد زیر را تسکین می‌دهد:

• آسیب‌های تحریک‌کننده عصب‌های نخاعی
• فتق دیسک همراه با درد منتشرشونده در کمر یا بازو
• سندرم ستون فقرات پس از جراحی
• تنگی کانال نخاعی

آمادگی قبل از بلوک عصبی برای درمان کمردرد

پزشک دستورات لازم را برای آمادگی قبل از تزریق به بیمار می‌دهد. حتماً موارد زیر را به پزشک معالجتان اطلاع بدهید:

• سابقه بروز هر گونه مشکل در اثر تزریق ماده حاجب یا حساسیت داشتن به داروها
• بروز علائم جدید مانند تب ناگهانی
• فهرست کلیه داروهای مصرفی از جمله مسکن‌های بدون نسخه‌ای مانند آسپرین
• باردار بودن یا برنامه‌ریزی برای بارداری
• پرونده پزشکی کامل

احتمالاً از شما خواسته می‌شود که از چند ساعت قبل از تزریق بلاک عصبی ناشتا باشید و هیچ چیزی نخورید یا نیاشامید. اگر بیمار به دیابت وابسته به انسولین مبتلا باشد، نباید الگوی غذایی معمولش را پیش از درمان تغییر بدهد.

بیماران می‌توانند داروهای معمول، مانند داروهای مخصوص برای درمان فشار خون بالا یا دیابت را مصرف کنند. همچنین مصرف مسکن‌ها یا داروهای ضدالتهابی در روز تزریق بلوک عصبی ممنوع است. بیماران باید درد را قبل از درمان تحمل کنند و نباید داروهایی مصرف کنند که درد همیشگی‌شان را تسکین یا تخفیف بدهد. مصرف این داروها را می‌توان در صورت لزوم پس از تزریق بلاک عصبی شروع کرد. هماهنگی‌های لازم را انجام بدهید تا یکی از نزدیکان پس از تزریق شما را به خانه برساند. ممکن است لازم باشد آزمایش‌های دیگری را برای تزریق بلوک عصبی انجام بدهید؛ برای مثال MRI اطلاعات بیشتری را درباره ساختار کمر در اختیار می‌گذارد.

درمان کمردرد با بلوک عصبی چگونه انجام می‌شود؟

پزشک معالجتان مراحل عمل را به تفصیل برای‌تان شرح می‌دهند. کاهش درد کمر با عمل بلاک عصبی به‌طور کلی به روش زیر انجام می‌شود:

• باید روی شکم یا به پهلو دراز بکشید.
• داروی آرام‌بخش را با تزریق درون‌وریدی دریافت می‌کنید تا در طول عمل آرام و خواب‌آلود باشید.
• پوست روی کمر با استفاده از دو نوع صابون استریل، تمیز و ضدعفونی می‌شود. پزشک بخش کوچکی از پوست را بی‌حس می‌کند. تزریق داروی بی‌حسی باعث سوزشی چندثانیه‌ای می‌شود.
• پزشک سوزن را با توجه به تصاویر رادیوگرافی در محل مناسب فرومی‌کند.
• پس از آن‌که مدتی گذشت و داروی بی‌حسی اثر کرد، پزشک سوزن کوچک را با توجه به تصاویر رادیوگرافی وارد فضای اپیدورال می‌کند. مقدار کمی ماده حاجب برای مطمئن شدن از محل مناسب سوزن در فضای اپیدورال تزریق می‌شود.
• پزشک دارو را به آرامی تزریق می‌کند. این دارو ترکیبی از داروی بی‌حسی (مسکن) و داروهای ضدالتهابی (کورتیزون یا استروئید) است. خود تزریق اندکی ناراحت‌کننده است و ممکن است فشار مختصری را احساس کنید. برخی بیماران این ناراحتی را به صورت سوزن سوزن شدن و گزگز توصیف می‌کنند. این ناراحتی طبیعی است، اما نباید درد داشته باشید. بنابراین اگر درد تیز و تیرکشنده‌ای را حس کردید، حتماً به پزشک اطلاع بدهید.

دوران نقاهت پس از بلوک عصبی کمر

پزشک واکنش‌های‌تان را به مدت 30 ـ 60 دقیقه پس از تزریق بلوک عصبی تحت‌نظر می‌گیرد. انتظار می‌رود که ظرف یک ساعت بتوانید به خانه برگردید. بقیه روز را باید استراحت کنید، البته انتظار می‌رود بتوانید فعالیت‌های معمول را از روز بعد ازسربگیرید. اگر داروی آرام‌بخش دریافت کرده باشید، حداقل 24 ساعت نباید رانندگی کنید یا تصمیم‌های مهم بگیرید. ممکن است بلافاصله پس از تزریق متوجه بهبود نشوید؛ تسکین یافتن درد گاهی یک هفته یا این حدود طول می‌کشد. نتیجه بلوک عصبی چند ماه ماندگاری دارد.

ممکن است بازوهایتان تاحدی بی‌حس شود؛ البته این مشکل ظرف چند ساعت برطرف می‌شود. در صورت بروز عوارض جانبی حتماً با پزشک معالجتان تماس بگیرید. عوارض احتمالی درمان کمردرد با بلوک عصبی شامل گرم و سرخ شدن محل تزریق یا بی‌حسی مداوم می‌شود. پس از تزریق بلوک عصبی باید به پزشک مراجعه کنید؛ شاید لازم باشد آزمایش خون یا تصویربرداری انجام بدهید. همچنین پزشک طرح درمان مستمری را برای بهبود عارضه‌تان پیشنهاد می‌دهد. ممکن است به تزریق‌های بیشتری نیاز داشته باشید. تزریق بلوک عصبی معمولاً در سه نوبت در فواصل دو هفته‌ای انجام می‌شود.

عوارض جانبی و خطرهای احتمالی تزریق بلوک عصبی

تزریق بلوک عصبی روشی کم‌تهاجمی و ایمن برای درمان کمردرد است؛ اما مانند هر درمان دیگری با عوارض و خطرهای احتمالی همراه است. برای کاهش این عوارض معمولاً تزریق تحت هدایت رادیوگرافی انجام می‌شود. عوارض احتمالی تزریق بلوک عصبی به شرح زیر است:

• خونریزی
• سردرد ناشی از ورود تصادفی سوزن داخل نخاع
• عفونت
• بالا رفتن کنترل‌نشده فشار خون
• راش و حساسیت پوستی به دلیل واکنش آلرژیک به داروی تزریق‌شده
• افزایش موقتی درد
• فلج شدن موقتی عصب

همچنین ممکن است تزریق کمردرد را تسکین ندهد. تمام بیماران با عوارض یکسانی روبه‌رو نمی‌شوند، عوارض بلوک عصبی به سن، ابتلا به بیماری‌های دیگر و دلیل تزریق بستگی دارد. ابتلا به بعضی بیماری‌ها باعث می‌شود که شرایط لازم را برای تزریق بلوک عصبی نداشته باشید. درباره خطرها و شرایط خاصتان با پزشک مشورت کنید.

پرسش‌های متداول

بلوک عصبی کمر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

چون داروهای بی‌حسی موضعی اثر یکسانی بر درد و دمای فیبرهای عصبی دارند، تغییر در ادراک دما علامت این است که بلوک عصبی در حال اثرگذاری است. ناحیه بلاک حسی باید با حس سرما، مثلاً استفاده از یخ، ارزیابی شود تا مشخص شود که کدام سطح از درماتوم تحت پوشش قرار دارد.

بلوک عصب کمر چقدر طول می‌کشد؟

خود تزریق کمتر از 30 دقیقه طول می‌کشد و کل مراحل درمان از خوشامدگویی تا ترخیص کمتر از 90 دقیقه زمان می‌برد.

چقدر طول می‌کشد تا تزریق بلوک عصب اثر کند؟

برخی بیماران تسکینی آنی را تجربه می‌کنند؛ اما معمولاً 24 تا 72 ساعت طول می‌کشد تا داروی استروئیدی اثر کند. همچننی گاهی یک هفته زمان می‌برد تا حداکثر فایده‌ای که از درمان برده‌اید، مشخص شود.

چرا درد پس از تزریق بلوک عصبی کمر شدیدتر می‌شود؟

ممکن است درد بلافاصله پس از تزریق، به دلیل تزریق شدن داروی بی‌حسی از بین برود یا کمتر شود. متأسفانه درد گاهی عود می‌کند و حتی به مدت یک تا دو روز شدیدتر می‌شود. تشدید درد پیامد وارد شدن سوزن و تحریک اولیه ناشی از تزریق استروئید است.

اگر آمپول کورتیزون به عصب برخورد کند، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

تزریق کورتون می‌تواند به عصب‌ها آسیب بزند؛ به‌علاوه این تزریق عموماً باعث کاهش کلسیم و تحلیل رفتن غضروف می‌شود. در نهایت کورتیزون زمان واکنش نشان دادن بدن به فرایندهای ترمیم طبیعی را به تأخیر می‌اندازد و دیگر هیچ اثری بر علت اولیه درد نخواهد داشت.

دوران نقاهت پس از تزریق بلوک عصبی چقدر طول می‌کشد؟

درد ظرف ده روز پس از تزریق بهتر می‌شود، البته ممکن است یک تا پنج روز پس از تزریق متوجه کاهش درد بشوید. بیش از 50 درصد بیمارانی که استروئید تزریق می‌کنند، دردشان حداقل تا حدی تسکین می‌یابد.

پس از تزریق بلوک عصبی برای تسکین کمردرد می‌توانم در محل کار حاضر شوم؟

می‌توانید فعالیت‌های روزمره را در حدی که احساس راحتی کنید، ازسربگیرید، اما انجام دادن کارهای سنگین تا 24 ساعت پس از بلوک عصبی کمر ممنوع است. 24 ساعت پس از تزریق می‌توانید در محل کار حاضر شوید.