راه های جلوگیری از قطع پای دیابتی

مشکلاتی که به دنبال بیماری دیابت بروز می‌کند، می‌تواند شامل آسیب‌های عصبی و عروقی در بدن باشد. این مشکلات می‌توانند پاها را به بروز زخم پای دیابتی حساس کنند که به سرعت بدتر می‌شوند. بنابراین، هنگام بروز زخم پای دیابتی، باید به سرعت درمان آن را آغاز کنید. بیش از ۸۰ درصد از موارد قطع پا در افراد دیابتی ناشی از زخم پای دیابتی است؛ زخم پای دیابتی که بهبود نمی‌یابد، می‌تواند به آسیب جدی به بافت‌ها و استخوان منجر شود و نیاز به جراحی جهت بریدن انگشت پا، قطع کردن قسمتی از مچ پا یا بخشی از پا را به همراه داشته باشد. روش‌ها و راهکارهای مختلفی برای پیشگیری از قطع پا در افراد دیابتی وجود دارد که در این مقاله به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

عوامل ایجاد زخم پای دیابتی و قطع پای دیابتی

---

ایجاد زخم در افراد مبتلا به دیابت عمدتا در نتیجه موارد زیر رخ می دهد:

• جریان خون ضعیف به اعضای بدن
• سطح بالای قند خون
• آسیب عصبی
• وجود زخم های کوچک در پاها

جریان خون ضعیف، نوعی بیماری عروقی است که در آن خون به شکل موثر به پاهایتان نمی رسد. چریان ضعیف می تواند بهبود زخم پای دیابتی را دشوار کند. قند خون بالا نیز فرایند بهبود زخم پای دیابتی را کند می کند و زخم پای دیابتی عفونت می کند، بنابراین مدیریت قند خون در موارد این چنینی از اهمیت بالایی برخوردار است. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری های دیگر معمولا دشواری بیشتری در مبارزه با عفونت ناشی از زخم پای دیابتی خواهند داشت.

آسیب عصبی یک اثر طولانی مدت است و می تواند منجر به از دست رفتن احساس در پاها شود. اعصاب آسیب دیده ممکن است درد داشته باشد یا سوزن سوزن شوند. آسیب عصبی، احساس بیمار روی پاهایش را کاهش می دهد و منجر به ایجاد زخم های بدون دردی شود که زخم پای دیابتی را به دنبال داشته باشد. زخم پای دیابتی با ترشحات ناحیه آسیب دیده و یا بعضا چرک قابل توجه در این ناحیه شناسایی می شود و همیشه هم با درد همراه نیست. وقتی این موارد کنترل نشوند، زخم پای دیابتی ادامه می یابد و به عفونت منتهی می شود. اگر نتوان عفونت را متوقف کرد یا آسیب وارده غیرقابل ترمیم باشد، شاید قطع پای دیابتی ضروری شود. رایج ترین قطع عضو در افراد مبتلا به دیابت، قطع انگشتان، قطع پا از مچ به پایین، یا قطع پا از زانو به پایین است.

عوامل خطرزا برای قطع پای دیابتی

---

عوامل زیادی وجود دارد که می تواند بر تعداد افرادی که به قطع پای دیابتی نیاز دارند تاثیر می گذارد:

• سن
• جنسیت
• مدت زمان ابتلا به دیابت
• نوع درمان دیابت
• وزن
• استعمال دخانیات
• چربی خون بالا
• فشار خون بالا
• بیماریهای زمینه ای
• نوع زخم پای دیابتی

راه های پیشگیری از قطع پای دیابتی

---

مراقبت های روزانه پای دیابتی

در اینجا چند عادت مراقبتی برای پای دیابتی وجود دارد که می توانید در فعالیت های روزمره به کار ببندید:

• هرروز پاهایتان را بررسی کنید: کف پا و انگشتان پا، بالا، پایین، کناره ها و پاشنه و بین انگشتان پایتان را هرروز بررسی کنید. اگر بررسی نقاطی از پا برایتان غیرممکن است از آینه استفاده کنید یا از کس دیگری بخواهید این کار را انجام دهد. اگر متوجه هرگونه زخم، قرمزی، برش، تاول یا کبودی شدید، بلافاصله با پزشکتان تماس بگیرید.
• پایتان را بشویید: هر روز با آب ولرم و صابون نرم پایتان را بشویید. صابون سخت و آب داغ به پوستتان آسیب می زند. قبل از اینکه پایتان را زیر آب بگیرید، دمای آن را با دست بسنجید چون ممکن است به دلیل ابتلا به دیابت نتوانید دمای آب را پایتان حس کنید.
• پایتان را خشک کنید: به خوبی پایتان را خشک کنید. عفونت در نقاط مرطوب سریعتر بروز می کند، بنابراین لابلای انگشتان پایتان را نیز به خوبی خشک کنید.
• پوست خشکتان را نرم کنید: اگر پوست پایتان خشن و خشک شده، از روغن یا نرم کننده برای این کار استفاده کنید. از نرم کننده در بین انگشتان استفاده نکنید.

عادات غذایی سالم

استفاده از عادات مراقبتی از پای دیابتی به خودی می تواند تا حد زیادی سلامت پاهایتان را تضمین کند. در اینجا چند نکته مفید دیگر به شما خواهیم گفت:

• محلول های ضدعفونی کننده می تواند پوستتان را بسوزاند. هرگز بدون تایید پزشک از آنها روی پایتان استفاده نکنید.
• هرگز از پد گرم کننده، بطری آب داغ یا روکش الکتریکی برای پاهایتان استفاده نکنید.
• از پیاده روی با چای برهنه خودداری کنید. اکثر افراد می دانند که نباید با پای برهنه روی سطوح گرم یا ماسه کنار دریا راه بروند، اما حتی برهنه بودن پا در خانه هم می تواند پاهایتان را در معرض خطر ایجاد زخم و عفونت قرار دهد.
• پایتان را در معرض گرما یا سرما قرار ندهید.
• هرگز میخچه، پینه، زگیل یا هر گونه عارضه پوستی را خودتان در نیاورید. از برطرف کننده های شیمیایی زگیل، تیغ، چسب میخچه یا مایع سوزاننده میخچه و پینه استفاده نکنید. به پزشک یا متخصص پای خود مراجعه کنید.
• در نشستن به پای خود فشار نیاورید (روی پا، یا چهار زانو و دوزانو ننشینید) و مدت طولانی در یک حالت در یک نقطه نایستید.

مراقبت از ناخن پا

در افراد مبتلا به دیابت، انجام مراقبت‌های ناخن پا امری رایج است. با این حال، مشکلات مانند مشکل در بینایی، مشکلات عصبی یا تغییرات در گردش خون در پاها ممکن است این فعالیت را غیرامن کنند. اگر شما قادر به انجام ایمن مراقبت از ناخن پا خود هستید، این کار به جلوگیری از بروز زخم پای دیابتی کمک می‌کند. برای کوتاهی ناخن پا و بررسی آیا این فعالیت برای شما مشکلی ایجاد می‌کند یا خیر، بهتر است با متخصص سلامت خود مشورت کنید و از آنها نحوه صحیح انجام این کار را بپرسید. در اینجا چند نکته درباره مراقبت صحیح از ناخن پا آورده شده است:

• ناخن پایتان را بعد از شستن پا بگیرید تا ناخن هایتان نرم تر باشد.
• برای جلوگیری از فرورفتن ناخن در گوشت پا به جای اینکه مطابق با الگوی ناخنتان آن را کوتاه کنید، صاف آن را بچینید.
• گوشه های ناخن را بیرون نکشید و برای تمیزکردن کناره ناخن از سوهان استفاده کنید.
• ناخن هایتان را زیاد کوتاه نکنید.
• اگر مشکل بینایی دارید یا ناخنتان ضخیم و زرد شده، برای کوتاه کردن آنها به متخصص پا مراجعه کنید یا از کس دیگری بخواهید که این کار برای شما انجام دهد.

کفش برای پای دیابتی

اگر به نوروپاتی دیابتی یا آسیب عصبی مبتلا هستند که بر حساسیت پایتان اثر داشته، شاید لازم باشد تا توجه بیشتری به کفشتان داشته باشید. می توانید با پوشیدن کفش در همه جا از پایتان مراقبت کنید.

• کفش های راحت و مناسبی را انتخاب کنید که در ناحیه انگشتانتان، جای زیادی داشته باشد و انگشتانتان به هم فشرده نباشد. هیچوقت با این فکر که کفشتان جا باز می کند، کفش های تنگ نخرید.
• کفش های پلاستیکی یا تولید شده از موادی که تنفس خوبی ندارد را نخرید. جنس چرم، کرباس یا جیر را در عوض انتخاب کنید.
• از خرید صندل، دمپایی لاانگشتی، کفش نوک تیر یا جلو باز و پاشنه بلند جدا خودداری کنید.
• کفش هایی بخرید که بتوان آن را توسط بند، چسب یا قلاب گشاد و تنگ کرد.
• هرروز داخل کفشتان را بررسی کنید که اگر پارگی یا برآمدگی که بتواند به پایتان آسیب بزند یا آن را تحت فشار قرار دهد را پیدا کنید.
• اگر دچار آسیب عصبی هستید، به پایتان استراحت دهید و هر پنج ساعت کفش هایتان را در بیاورید تا نقاط اعمال فشار روی پایتان تغییر کند.
• اگر مدام با کفشتان مشکل دارید از پزشکتان پیشنهادش درباره کفشی که بتواند کمک کند را بخواهید.
• جوراب می تواند لایه ای نرم و محافظتی میان پا و کفش باشد.
• از جوراب خشک و تمیز که کش سفتی نداشته باشد استفاده کنید زیرا خود کش سفت جوراب می تواند یک عامل فشار روی پا باشد.
• اگر پایتان سرد است، هنگام خواب نیز جوراب بپوشید.

نشانه های وجود مشکل و مراجعه به پزشک

---

اگر با موارد زیر مواجه شدید با پزشکتان تماس بگیرید:

• فرورفتن ناخن پا در گوشت
• تاول
• وجود زگیل در کف پا
• بیماری قارچ بین انگشتان پا
• زخم و خونریزی در پا
• تورم
• قرمزی
• وجود گرمی در یک نقطه از پا
• درد (اگرچه اگر به آسیب عصبی مبتلا باشید، دردی حس نمی کنید)
• تغییر رنگ پوست
• بوی بد پا
• زخم پای دیابتی که بیش از دو هفته طول بکشد.
• زخم پای دیابتی با اندازه بیش از دو سانتی متر.
• زخمی که به سرعت شروع به بهبود نمی کند.
• زخم عمیقی که بتوانید استخوان درون آن را ببینید.

پزشکتان پای شما را معاینه خواهد کرد و درمان مناسب برای زخم پای دیابتی را تجویز خواهد کرد. اگر زخم پای دیابتی درمان نشود، عفونت و انتشار عفونت به نقاط دیگر پا را به دنبال خواهد داشت. در این حالت تنها به کمک جراحی، قطع پای دیابتی یا گرافت پوست می توان زخم پای دیابتی را درمان کرد.

کاهش اثر

---

اقدامات سریع می‌تواند زخم پای دیابتی را قابل درمان کند. اگر شما دچار زخم پای دیابتی شده‌اید، باید بلافاصله با یک پزشک متخصص مشاوره کنید، زیرا هرچه زمان زخم پای دیابتی بیشتر باقی بماند، احتمال افزایش عفونت بیشتر می‌شود. هنگام بهبود زخم پای دیابتی، باید فعالیت کمتری روی پاهای خود داشته باشید و به دستور درمان پزشک خود عمل کنید. ممکن است بهبود زخم پای دیابتی چند هفته زمان ببرد. اگر سطح قند خون شما بالا بوده و بر روی زخم فشار وارد شود، ممکن است زمان بهبود زخم پای دیابتی بیشتر شود. راه‌حل بهترین برای بهبود زخم پای دیابتی استفاده از یک رژیم غذایی مناسب است که سطح قند خون را کاهش داده و فشار متمرکز بر روی زخم را کاهش دهد. هنگامی که زخم پای دیابتی بهبود یابد، باید اقدامات پیشگیرانه‌ای را که به جلوگیری از بروز مجدد زخم کمک می‌کند، به نظام روزانه خود اضافه کنید.

سوالات متداول

---

چطور می توان از قطع پای دیابتی جلوگیری کرد؟

1. به بدنتان توجه کنید زیرا نیاز به قطع پای دیابتی چیزی نیست که در یک روز ایجاد شود.
2. از پاهایتان مراقبت کنید. قطع اندام های تحتانی بدن به خصوص قطع پای دیابتی رایج ترین نوع قطع عضو است.
3. سعی کنید جریان خون به اندام های بدنتان را افزایش دهید.
4. مراقبت مناسب از زخم پای دیابتی را در اولویت قرار دهید.

موثرترین روش کاهش امکان قطع پای دیابتی چیست؟

گزارش شده که یک رویکرد چندجانبه شامل استراتژی پیشگیری، آموزش کارکنان و بیماران و روش درمان چندپارامتری زخم پای دیابتی، می تواند نرخ قطع پای دیابتی را تا بیش از ۵۰ درصد کاهش دهد.

از چه مقدار از قطع عضو دیابتی می توان پیشگیری کرد؟

جالب است بدانید که از ۸۰ تا ۸۵ درصد تمامی قطع عضوهایی که در نتیجه دیابت رخ می دهد می توان جلوگیری کرد. افراد مبتلا به دیابت در مقایسه با افراد سالم، نه برابر بیشتر در معرض قطع عضو جزئی و پنج برابر بیشتر در معرض قطع عضو بزرگ هستند.

عامل قطع پای دیابتی چیست؟

دیابت با دو مشکل دیگر که احتمال قطع پای دیابتی را افزایش می دهند، در ارتباط است: بیماری عروقی محیطی و نوروپاتی دیابتی. بیماری عروقی محیطی می تواند رگ های حامل خون در پاها و کف پاها را نازک کرده و شما را بیشتر در معرض بروز زخم پای دیابتی (زخم های باز) و عفونت قرار دهد.

چه زمان باید قطع پای دیابتی انجام شود؟

باید زخم را مرتب، حداقل هر یک تا چهار هفته، بررسی کرد. وقتی زخم پای دیابتی منجر به تخریب بافت یا ایجاد عفونت هایی شود که زندگی بیمار را در خطر بیاندازد، ممکن است تنها گزینه باقی مانده، قطع پای دیابتی باشد. بافت آسیب دیده توسط پزشک برداشته می شود و تا جایی که ممکن باشد، بافت های سالم باقی می ماند.

درمان زخم پای دیابتی چیست؟

روش استاندارد طلایی زخم پای دیابتی، دبریدمان زخم است، مدیریت عفونت موجود، فرایند خون رسانی مجدد به ناحیه آسیب دیده و کاهش فشار وارده بر زخم پای دیابتی است.

کی می فهمیم که نیاز به قطع پای دیابتی وجود دارد؟

• درد و بی حسی در پا یا کف پا
• زخم هایی که بهبود نمی یابند.
• قانقاریا
• پوست خشک، براق و هموار پا یا کف پا
• نبود ضربان یا ضعیف بودن آن در پا
• ضخیم شدگی ناخن های پا
• عفونتی که بهتر نمی شود.