زانودرد، که در میان بزرگسالان بسیار شایع است، اغلب به ساییدگی و تنش عضلانی ناشی از فعالیتهای روزمره مرتبط با پیادهروی، خم شدن، ایستادن و بلند کردن اشیاء برمیگردد. همچنین، انجام فعالیتهای ورزشی که شامل پریدن یا چرخش سریع است، ممکن است احتمال بروز زانودرد را افزایش دهد. عواملی مانند کشیدگی عضلات، التهاب تاندون و برخی از نوعهای التهاب مفصل نیز میتوانند به ایجاد زانودرد مش contribute کنند.
در برخی از موارد، دلیل دقیق ظهور این عارضه مشخص نیست. زانودرد، برچسبدار از افزایش سن یا آسیب دیدگی، میتواند در بعضی موارد بسیار آزاردهنده باشد. درمان زانودرد، به طرق خانگی ممکن است و بعد از چند روز، بهبودی را به همراه داشته باشد. استفاده از داروها (مانند قرصها، پمادها و تزریقات) میتواند به کاهش درد کمک کند. همچنین، مهم است که بیمار در طول درمان، از مواد غذایی سالم استفاده کند. فیزیوتراپی نیز ممکن است به کاهش زانودرد کمک کند. مناسب است که داروهای مناسب برای تسکین درد زانو، توسط پزشکی با تجربه تجویز شوند.
خدمات تخصص ارائه شده توسط دکتر حسین عدلخو-فوق تخصص درد در کلینیک درد نفس
لازم به ذکر است کلیه خدمات بدون نیاز به ببهوشی،بستری و جراحی و فقط با بیحسی موضعی و با استفاده از به روزترین و بهترین دستگاههای روز دنیا میباشد:
- RF (رادیو فرکوئنسی)
- اوزون تراپی
- بلاک عصبی
- تزریق ژل
- تزریق PRP و سلولهای بنیادی
- تزریق بوتاکس
- لیزر پرتوان درد (PLP)
دلایل بروز زانودرد
علت زانودرد میتواند آسیبدیدگی، مشکلات مکانیکی، انواع التهاب مفصل و موارد دیگر باشد.
زانودرد ناشی از آسیبدیدگی
آسیبدیدگی زانو میتواند بر هر یک از رباطها، تاندونها، بورسهای اطراف مفصل زانو، استخوانها، غصروفها و رباطهای تشکیلدهنده مفصل اثر بگذارد. علت زانودرد ناشی از آسیبدیدگی میتواند شامل موارد زیر نیز باشد:
زانودرد به علت آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL)
رباط صلیبی قدامی یکی از چهار رباطی است که استخوان درشتنی را به استخوان ران متصل میکند. آسیبدیدگی این رباط خصوصا در ورزشهای بسکتبال، فوتبال (یا ورزشهای مستلزم تغییر ناگهانی در مسیر) شایع میباشد.
زانودرد ناشی از شکستگی
علت زانودرد میتواند بروز شکستگی باشد. استخوانهای زانو شامل کشکک زانو میتوانند در زمان افتادن از ارتفاع یا تصادفات خودرو دچار شکستگی شوند. همچنین بروز شکستگی در اثر گام برداشتن اشتباه در مواردی که استخوانها در اثر پوکی استخوان ضعیف شده باشند نیز امکانپذیر است.
زانودرد ناشی از پارگی مینیسک
مینیسک در واقع غضروف محکمی است که به عنوان جذبکننده ضربه بین استخوان درشتنی و استخوان ران عمل میکند. در صورت چرخش ناگهانی زانو در زمانی که وزن بر روی زانو قرار داشته باشد، امکان دارد مینیسک پاره شود.
زانودرد ناشی از بورسیت زانو
برخی از آسیبهای زانو سبب بروز التهاب در بورس میشوند. بورس کیسه کوچک حاوی مایع است که از بخش خارجی مفصل زانو محافظت کرده و باعث میشود تا تاندونها و رباطها بر روی مفصل به راحتی حرکت کنند.
زانودرد ناشی از التهاب تاندون کشکک زانو
التهاب تاندون کشکک زانو زمانی ایجاد میشود که تاندوک کشکک دچار آسیبدیدگی شده باشد. تاندون کششک در امتداد استخوان کششک تا استخوان درشتنی قرار گرفته و انجام حرکاتی مانند ضربه زدن، دویدن و پریدن را امکانپذیر میسازد. بروز این عارضه در بین دوندگان، اسکیبازان و دوچرخهسواران (و ورزشهای مستلزم پریدن) شایع میباشد.
زانودرد ناشی از مشکلات مکانیکی
نمونه بعضی از مشکلات مکانیکی که باعث بروز زانودرد میشوند شامل موارد زیر میباشد:
زانودرد ناشی از قطعاتِ جدا شده غضروف یا مفصل
در برخی از موارد، آسیبدیدگی یا تخریب استخوان یا غضروف میتواند باعث جدا شدن استخوان یا غضروف در فضای مفصل شود. این مسئاه میتواند تا زمانی که قطعات جدا شده در حرکت مفصل اختلال ایجاد نکنند باعث بروز مشکل نشود. این حالت مشابه زمانی است که مدادی در لولای در گیر کرده باشد.
زانودرد به علت سندروم نوار ایلیوتیبیال
این عارضه زمانی ایجاد میشود که نوار ایلیوتیبیال چنان سفت میشود که به قسمت خارجی استخوان ران ساییده میشود. نوار ایلیوتیبیال نوار محکم از جنس بافت است که در امتداد بخش خارجی لگن تا بخش خارجی زانو قرار گرفته است. بروز این عارضه در دوندگان استقامت و دوچرخهسواران بیشتر شایع میباشد.
زانودرد در اثر دررفتگی استخوان کشکک زانو
در رفتگی استخوان کشکک زانو زمانی ایجاد میشود که استخوان مثلثی شکلی که بخش جلوی زانو را تحت پوشش قرار میدهد (معمولا به سمت بخش خارجی زانو) از جای خود خارج میشود. در برخی از موارد، امکان دارد استخوان کششک جابهجا باقی مانده و شخص قادر به مشاهده دررفتگی میباشد.
زانودرد ناشی از درد لگن یا پا
در صورت وجود درد در قسمت لگن یا پا، امکان دارد جهت جلوگیری از بروز درد مفصل، شخص در نحوه راه رفتن خود تغییر ایجاد کند. تغییر در نحوه راه رفتن میتواند باعث شود تا فشار بیشتری بر مفصل زانو وارد شده و درد ایجاد شود.
زانودرد در اثر التهاب مفصل
التهاب مفصل دارای بیش از ۱۰۰ نوع مختلف میباشد. انواع زانودرد که در اثر التهاب مفصل ایجاد میشوند شامل موارد زیر میباشند:
زانودرد در اثر آرتروز
آرتروز یکی از شایعترین انواع التهاب مفصل محسوب میشود. این عارضه در اثر ساییدگی ایجاد شده و زمانی بروز میکند که غضروف زانو در اثر استفاده بیش از حد و افزایش سن تخریب میشود.
زانودرد ناشی از آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یک عارضه خودایمنی است که میتواند بر هر یک از مفاصل بدن از جمله زانو اثر بگذارد. اگر چه آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن است، شدت آن متفاوت بوده و امکان دارد علائم آن همیشه جود نداشته باشد.
زانودرد در اثر نقرس
این نوع التهاب مفصل زمانی ایجاد میشود که کریستالهای اسید اوریک در مفصل تجمع پیدا میکنند. اگرچه این عارضه معمولا بر انگشت شست اثر میگذارد، میتواند در زانو نیز ایجاد شود.
زانو درد در اثر نقرس کاذب
علت زانودرد میتواند بروز نقرس کاذب باشد. نقرس کاذب در اثر تشکیل کریستالهای حاوی کلسیم در مایع مفصلی ایجاد میشود. این عارضه بیشتر بر مفصل زانو اثر میگذارد.
زانودرد ناشی از آرتریت سپتیک (عفونی)
در برخی از مواقع، امکان دارد مفصل زانو عفونی شود و منجر به بروز ورم، درد و قرمزی شود. آرتریت سپتیک معمولا با تب همراه است. آرتریت سپتیک میتواند به سرعت باعث آسیبدیدگی غضروف زانو شود. در صورت بروز زانودرد با وجود علائم آرتریت سپتیک بایستی بلافاصله به پزشک مرجعه شود.
دیگر عارضههای مرتبط با زانودرد
سندروم درد پاتلوفمورال به درد ایجاد شده بین استخوان کشکک و استخوان ران اشاره دارد. این عارضه در ورزشکاران و جوانان (خصوصا در مواردی که استخوان کشکک به درستی در شیار واقع در جلوی قسمت انتهایی استخوان ران حرکت نمیکند) و در بزرگسالانی که معمولا در اثر التهاب مفصل کشکک زانو به این عارضه مبتلا میشوند، شایع میباشد.
علائم زانودرد
محل بروز زانودرد و شدت آن بسته به علت ایجاد این مشکل متفاوت میباشد. علائمی که در برخی از مواقع با زانودرد همراه میشوند شامل موارد زیر هستند:
- ورم و سفتی
- قرمزی و احساس گرمی در زمان لمس
- ضعف یا بیثباتی
- ایجاد صدا در مفصل
- عدم توانایی در راست کردن زانو به طور کامل
در صورت بروز علائم زیر بایستی به پزشک مراجعه شود:
- عدم توانایی تحمل وزن بر روی زانو یا احساس عدم ثبات و ناپایداری در زانو
- ورم قابل توجه زانو
- عدم توانایی راست یا خم کردن زانو به طور کامل
- تغییر شکل قابل توجه در پا یا زانو
- وجود تب به همراه قرمزی، درد و ورم زانو
- درد شدید زانو که با آسیبدیدگی مرتبط باشد.
مراحل فیزیوتراپی برای درمان زانودرد
در ارتباط با درمان قطعی زانودرد با فیزیوتراپی بایستی توجه شود که مراجعه به متخصص فیزیوتراپی جهت تشخیص دقیق و رفع عارضه دارای اهمیت زیادی میباشد. متخصص فیزیوتراپی مواردی مانند سابقه وجود زانودرد، عوامل تشدیدکننده و تسکیندهنده درد و هر گونه سابقه پزشکی بیمار را بررسی میکند. سپس ارزیابیهای لازم انجام خواهند شد. روند ارزیابی شامل موارد زیر میباشد:
- ارزیابی نحوه گام برداشتن: به این منظور، متخصص فیزیوتراپی تغییرات مختصر در حرکت اطراف زانو در مراحل مختلف راه رفتن را بررسی میکند.
- معاینه با دست: در این روش متخصص از دستان خود برای لمس ساختارهای مختلف اطراف زانو برای ارزیابی ناهنجاری یا بررسی وجود درد در زمان لمس استفاده میکند.
- ارزیابی دامنه حرکتی: دامنه حرکتی به میزان خم شدن یا راست شدن زانو اشاره دارد. امکان دارد متخصص فیزیوتراپی از ابزار خاص برای بررسی دامنه حرکتی زانو استفاده کند.
- بررسی قدرت: عضلات زیادی در اطراف زانو وجود دارند و بررسی قدرت این عضلات به متخصص کمک میکند که زانودرد ناشی از ضعف یا عدم تعادل را تشخیص دهد.
- ارزیابی تعادل: در صورت بروز مشکل در تعادل، امکان دارد فشار و کشش بی از حد بر زانو وارد شده و سبب بروز درد شود.
- بررسی وجود ورم: معمولا پس از آسیبدیدگی، در مفصل زانو ورم ایجاد میشود. امکان دارد متخصص فیزیوتراپی برای کمک به روند درمان، میزان ورم را بررسی کند.
- استفاده از تستهای ویژه: برای کمک به تعیین ساختاری که باعث بروز زانودرد شده است، از تست یا آزمونهای ویژه اطراف زانو استفاده میشود.
تمرینهای فیزیوتراپی برای درمان زانودرد
پس از انجام ارزیابیهای مورد نیاز، متخصص فیزیوتراپی برای تکمیل درمان با بیمار همکاری میکند. شرکت در برنامه درمانی از اهمیت زیادی برخوردار است. در ارتباط با درمان زانودرد با ورزش بایستی توجه شود که معمولا جهت تقویت و بهبود قابلیت حرکتی زانو از تمارین ورزشی استفاده میشود. برای درمان زانودرد با ورزش ممکن است نیاز باشد تا به عنوان بخشی از روند درمان، تمارین در منزل انجام شوند.
تمارین ورزشی برای درمان قطعی زانودرد شدید شامل:
- انقباض عضله چهار سر ران و بالا آوردن پا در حالت مستقیم
- قوس کوتاه عضله چهار سر ران
- ورزش برای تقویت عضلات لگن (عضلات لگن به کنترل زانو کمک میکنند. ضعف این عضلات میتوان باعث بروز درد شود.)
- کشش اندامهای تحتانی بدن
- تمارین مربوط به بهبود تعادل
متخصص فیزیوتراپی نحوه انجام تمارین در منزل را به بیمار میآموزد و میزان بهبود عارضه را نیز ارزیابی خواهد کرد. دیگر روشهای مورد استفاده به همراه فیزیوتراپی عبارتند از:
- اولتراسوند
- تحریک الکتریکی
- استفاده از نوارهای درمانی کششی (کینزیو)
- استفاده از حرارت یا یخ
- ماساژ بافت نرم یا درمان دستی مفصل زانو
تاثیر روشهایی مانند اولتراسوند یا تحریک الکتریکی به عنوان موثرترین روش برای درمان زانودرد ثابت نشده است. هدف از درمان قطعی زانودرد با فیزیوتراپی بایستی بازیابی قابلیت حرکتی باشد. بیمار بایستی در ارتباط با هدف کلی درمان از پزشک کسب اطلاع کند. در صورتی که زانودرد برای مدت بیش از دو تا سه هفته ادامه داشته و یا در اثر آسیبدیدگی شدید ایجاد شده باشد، توصیه میشود به پزشک مراجعه شود.
داروهای مناسب برای تسکین درد زانو
داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک
این داروها مانند استامینوفین (تایلنول) و ایبوپروفن (ادویل) و یا داروهای ضد التهابی مانند ناپروکسن سدیم (الِو) میتوانند به کاهش زانودرد، ورم و التهاب مفصل زانو کمک کنند.
داروهای تجویز شده توسط پزشک
در صورتی که علائم عارضه شدید باشند، امکان دارد پزشک از دارهای غیر استروئیدی ضد التهابی برای کاهش زانودرد استفاده کند تا بیمار بتواند راحتتر حرکاتی مانند نشستن، ایستادن و یا راه رفتن را انجام دهد.
کرم و پماد بدون نیاز به نسخه پزشک
کرم و پمادهای بدون نیاز به نسخه (خصوصا محصولاتی که حاوی کپساسین هستند) به صورت موضعی بر روی زانو قابل استفاده هستند و با کاهش شدت سیگنالهای درد ارسال شده در طول مسیرهای عصبی به تسکین درد کمک میکنند.
کرمهای تجویز شده توسط پزشک
توصیف کرمهای تجویز شده توسط پزشک که شامل دیکلوفناک هستند، به صورت ژل یا مایع و برای تسکین درد موضعی روی زانو قابل استفاده هستند. قدرت دارو مورد نیاز و تجویز پزشک میتواند باعث استفاده از دیکلوفناک با غلظت ۱٪، ۱.۵٪ یا ۲٪ شود.
استفاده از کرمهای موضعی برای تسکین درد، به افرادی که قادر به استفاده از داروهای مسکن خوراکی نیستند، کمک میکند. به ویژه برای افرادی که از داروهای دیگر نیز استفاده میکنند، این کرمها مفید هستند؛ زیرا این افراد ممکن است با تداخل داروهای مسکن خوراکی با سایر داروها مواجه شوند. همچنین، داروهای مسکن خوراکی میتوانند خطر خونریزی و زخم معده را افزایش دهند. بنابراین، این کرمها برای افرادی که مشکلات گوارشی دارند، مناسب هستند.
پچ ضد درد
امکان دارد جهت کمک به تسکین دارد درد، پزشک پچ لیدوکائین را برای بیمار تجویز کند. لیدوکائین نوعی بیحسی موضعی است که با جلوگیری از انتقال سیگنالهای درد، به تسکین درد کمک میکند.
پچ لیدوکائین را میتوان یک بار در روز برای مدت ۱۲ ساعت به طور مستقیم بر روی پوست مورد استفاده قرار داد. بیمار میتواند پچ را در قسمتی که دارای بیشترین میزان درد میباشد استفاده کند؛ ولی بایستی از قرار دادن پچ به طور مستقیم بر روی مفصل زانو خودداری شود. همچنین در صورت وجود هر گونه زخم یا شکاف بر روی پوست نباید از پچ استفاده شود.
قرصهای کورتیکو استروئید
امکان دارد برای کاهش درد، ورم و التهاب در بدن برای رفع زانودرد از کورتیکواستروئیدها مانند کورتیزون و پردنیزون استفاده شود. این داروها بایستی با احتیاط مصرف شوند چرا که مصرف بلندمدت آنها میتواند باعث ضعف عضلانی، تاندونها و رباطهای اطراف زانو شده و احتمال بروز برخی از عارضهها مانند پوکی استخوان و سندروم کوشینگ را افزایش دهد.
داروهای مُسکن مخدر
در صورتی که داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی تاثیری در بهبود درد نداشته باشند، امکان دارد داروهای مُسکن مخدر مانند اکسیکدون، هیدروکدون، مورفین و ترامودول برای کمک به تسکین زانودرد تجویز شوند.
تزریق داروهای کورتیکواستروئید
امکان از تزریق مستقیم داروهای ضد التهابی کورتیکو استروئید در مفصل زانو برای کاهش درد، ورم و التهاب استفاده شود. برای درمان زانودرد ناشی از آرتروز در بیشتر موارد از روش تزریق کورتیکو استروئید استفاده میشود. با توجه به بهبود نتایج درمان و اثربخشی در کاهش علائم، تزریق کورتیکواستروئید بیش از هر نوع تزریق دیگری توصیه میشود.
این نوع تزریقات تحت بیحسی موضعی انجام میشود و بیمار در طول درمان هوشیار میباشد ولی زانو بیحس میشود. مقدار کمی از بیحسی پیش از کورتیکو استروئید در زانو تزریق میشود. تزریق این دارو میتواند شش هفته تا شش ماه پس از درمان، به تسکین درد و علائم کند. البته این روش برای همه افراد موثر نمیباشد. معمولا بیمار نباید بیش از دو تا سه مرتبه در سال از این نوع تزریق استفاده کند.
تزریق کورتیکو استروئید برای افراد مبتلا به دیابت یا دیگر عارضههای مرتبط با قند خون توصیه نمیشود چرا که کورتیکو استروئید میتواند سبب افزایش سطح قند خون شود.
اسید هیالورونیک
از تزریق اسید هیالورونیک برای کاهش درد و بهبود حرکت مفصل استفاده میشود. در صورت وجود ورم و تجمع بیش از حد مایع در مفصل زانو، پزشک از یک سوزن برای تخلیه مایع پیش از تزریق اسید هیالورونیک استفاده میکند. بیمار بایستی از ایستادن، راه رفتن، دویدن یا بلند کردن اشیاء سنگین برای مدت ۴۸ ساعت پس از تزریق اسید هیالورونیک خودداری کند.
امکان دارد مشاهده نتیجه تزریق به چهار هفته زمان نیاز داشته باشد و ممکن است درمان برای مدت دو تا شش ماه ماندگار باشد. البته در ارتباط با بهبود قابل توجه درد با استفاده از تزریق اسید هیالورونیک شواهدی موجود نمیباشد و این روش برای درمان آرتروز زانو توصیه نمیشود. امکان دارد تزریق اسید هیالورونیک برای افراد مبتلا به دیابت که دچار آرتروز زانو هستند توصیه شود چرا که این روش سبب افزایش سطح قند خون نمیشود.
بیحسی موضعی
امکان دارد برای رفع زانودرد از تزریق بیحسی موضعی (و در بیشتر موارد لیدوکائین) در زانو استفاده شود. لیدوکائین دارای اثر بیحسکننده و ضد التهابی است و سبب کاهش شدت درد میشود. تاثیر تزریق این ماده برای سه ماه یا بیشتر ماندگار است.
لیدوکائین معمولا پیش از کورتیکو استروئید در زانو تزریق میشود و امکان دارد سبب تسکین فوری و کوتاهمدت درد زانو شود ولی معمولا چند ساعت پس از تزریق اثر آن از بین میرود چرا که مقدار لیدوکائین کمتری برای آمادهسازی جهت تزریق کورتیکواستروئید استفاده میشود (در مقایسه با تزریق لیدوکائین به صورت جداگانه).
بوتاکس
بوتاکس مادهای است که به طور طبیعی توسط نوعی باکتری تولید میشود و برای رفع چین و چروک پیشانی و کاهش اسپاستیسیته عضلانی (افزایش تون عضلانی) در عارضههای عصبی مانند فلج اعصاب مورد استفاده قرار میگیرد.
بوتاکس با فلج اعصابی که سیگنالهای درد را به مغز ارسال میکنند برای درمان آرتروز زانو استفاده میشود. امکان دارد تاثیر درمان به چهار هفته زمان نیاز داشته باشد و این تاثیر میتواند تا شش ماه ماندگار باشد.
پلاسمای غنی از پلاکت
برای تزریق پلاسمای غنی از پلاکت از پلاسمای خون بدن بیمار که حاوی مقادیر زیاد پلاکت است استفاده میشود. پلاکتها سلولهای کوچک خون هستند که سبب لخته شدن خون میشوند. پلاکتها مادهای به نام فاکتورهای رشد آزد میکنند که سبب تسریع روند بهبود پس از آسیبدیدگی میشوند. پلاسمای غنی از پلاکت پس از تزریق به زانو سبب کمک به بهبود غضروف آسیبدیده میشود. البته این مطلب تاکنون به اثبات نرسیده است.
پزشک جهت خارج کردن مقدار کمی از خون از سیاهرگ در دست بیمار از سرنگ استفاده کرده و برای جداسازی پلاسما و پلاکتها نیز از سانتریفیوژ استفاده میکند. جداسازی اجزای خون به حدود ۱۵ دقیقه زمان نیاز دارد. سپس پزشک پلاسمای حاوی پلاکت را در مفصل زانو تزریق میکند. جهت افزایش دقت تزریق امکان دارد از اولتراسوند استفاده شود.
داروهای ضد روماتیسمی اصلاحکننده بیماری
داروهای ضد رماتیسمی اصلاحکننده بیماری برای آرتریت روماتوئید و دیگر عارضههای خودایمنی استفاده میشوند. این داروها با تغییر واکنش سیستم ایمنی، سبب کاهش التهاب در بدن میشوند. در ارتباط با مزایا و عوارض این داروها بایستی با پزشک مشورت شود.
مواد غذایی مناسب برای درمان زانودرد
تشخیص این که چه مواد غذایی باعث بروز زانودرد میشوند دشوار است چرا بدن اشخاص با یکدیگر متفاوت است و امکان دارد به هر نوع ماده غذایی به شکلی متفاوت واکنش دهد. همچنین مواردی مانند استرس و عدم استراحت سبب تشدید زانودرد میشوند. در ارتباط با تغذیه مناسب برای زانودرد بایستی توجه شود که نیازی به ایجاد تغییر کلی در رژیم غذایی نمیباشد. جهت درمان خانگی زانودرد با مواد غذایی میتوانید دو یا سه نوع ماده غذایی را به مدت سه هفته از رژیم غذایی خود خذف کرده و سپس دوباره آنها را مصرف کنید تا متوجه شوید که کدام یک باعث بروز درد مفصل شدهاند.
مواد غذایی که جهت درمان زانودرد باید از مصرف آنها خودداری شود.
مواد غذایی شیرین
قند و شکر یکی از مواد غذایی رایج در وعدههای غذایی است و امکان دارد افراد تاثیر آن را بر بدن خود متوجه نشوند. قند بالای خون میتواند سلولهای التهابی را با تحریک سلولهای ایمنی آزاد کند و در نتیجه مولکولهایی را آزاد خواهد کرد که میتوانند سبب تحریک بافتها و مفاصل بدن شوند. فست فود، مواد غذایی فرآوری شده و غذاهای حاوی گلوتن دارای مقادیر زیاد قند، چربی ترانس، چربی اشباعشده و مواد نگهدارنده هستند.
قند و شکر بیش از حد علاوه بر ایجاد التهاب میتواند سبب چاقی و بروز بیماریهای قلبی شود. در نتیجه بایستی در حد امکان از مصرف محصولات حاوی آرد سفید یا شکر فرآوریشده مانند آبنبات، بستنی و نوشیدنیهای گازدار خودداری شود. به این منظور میتوان از مواد غذایی مانند عسل، شکر نارگیل و شیره افرا استفاده کرد.
نمک
نمک سبب جذب آب در سلولهای بدن شده و میتواند باعث تشدید زانودرد و التهاب مفصل شود. مونوسدیم گلوتامات یکی از انواع افزودنیهای غذایی است که در بروز التهاب مزمن مفصل و تشدید درد مفصل موثر است. به این منظور بایستی از مصرف غذاهای حاوی مقادیر زیر این مواد خصوصا محصولات فرآوریشده مانند سوپ کنسروی، پیتزا، برخی از انواع پنیر و فستفود خودداری شود.
الکل
مصرف مقادیر زیاد الکل به سلامتی آسیب رسانده و میتواند با داروهای مُسکن و دیگر داروهای مرتبط با رفع مشکلات زانو تداخل داشته باشد. الکل علائم التهاب مفصل را تشدید کرده و میتواند شدت و دفعات حملات نقرس را افزایش دهد.
گوشت قرمز
مصرف گوشت قرمز در رژیم غذایی میتواند سبب تشدید علائم درد مفصل شود. گوشت قرمز دارای مقادیر زیاد نشانگر یا مارکرهای التهابی است و امکان دارد حاوی چربی ترانس و یا روغن هیدروژنه باشد. افرادی که از رژیم غذایی حاوی سبزیجات استفاده میکنند شاهد بهبود علائم درد مفصل هستند بنابر این توصیه میشود مقدار مصرف گوشت قرمز در رژیم غذایی کاهش داده شود.
اسیدهای چرب امگا-۶
اسیدهای چرب امگا-۶ در رژیم غذایی مورد نیاز میباشند ولی مصرف بیش از حـد آن میتوانـد به زانـوها و مفاصـل آسیب برساند. امگا-۶ میزان مواد شیمیایی التهابی که بدن تولید میکند را افزایش میدهد. این ماده در روغنهای پخت و پز مانند روغن ذرت، آفتابگردان، هسته انگور، و روغن بادامزمینی موجود است.
مواد غذایی مفید برای درمان زانودرد
در ارتباط با غذاهای مفید برای زانودرد بایستی گفته شود که اگرچه بسیاری از افراد ادعا میکنند که رژیم غذایی مدیترانهای برای تسکین زانودرد مفید میباشد، در واقع هیچ رژیم غذایی نمیتواند به طور مستقیم سبب رفع این عارضه شود. در ارتباط با تغذیه مناسب آرتروز زانو میتوان نتیجه گرفت که به طور کلی رژیم غذایی که در آن از ماهی، سبزیجات، دانهها و مغزهای گیاهی و غلات کامل استفاده شود، میتواند به رفع آرتروز و دیگر عارضههای مرتبط با زانو کمک کند. به این منظور توصیه میشود جهت تغذیه و رژیم غذایی برای زانودرد از مواد غذایی زیر استفاده شود:
غذاهای حاوی امگا-۳
امگا-۳ مادهای است که سبب کاهش سفتی مفصل، تسکین درد مفصل و رفع التهاب میشود. محصولات حاوی این ماده باعث بهبود عملکرد مغز و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و دیابت میشوند. به این منظور بایستی در رژیم غذایی از ماهیهایی مانند سالمون، قزلآلا، ماکرل، شاهماهی، تن، هالیبوت و ساردین استفاده شود. مغزها و دانههای گیاهی مانند گردو، بادام، دانه چیا، تخم کتان و دانه کاج نیز منابع مناسب امگا-۳ و پروتئین محسوب میشوند.
سبزیجات چلیپایی
سبزیجات سبز و پربرگ، که دارای آنتیاکسیدان، فیبر و کلسیم هستند، میتوانند بهبود زانودرد را تسهیل کنند. برخی سبزیجات چلیپایی مانند بروکلی و کلم بروکسل، حاوی یک ترکیب به نام سولفورافان هستند. این ترکیب، هنگامی که با گلوکوزینولات که در گیاهانی مانند خردل و ترب کوهی یافت میشود، ترکیب میشود و میتواند از روند التهابی جلوگیری کرده و به کاهش تخریب مفاصل ناشی از آرتروز کمک کند. سایر سبزیجات مفید برای درمان زانودرد شامل آروگولا، کلم، کاهو، کلم بوک چوی، کلم کیل و کلم کولارد سبز میباشند.
گیاهان و ادویهجات
ادویهجات و گیاهان متعلق به خانواده سیر به خوشطعم شدن غذا کمک کرده و در رفع التهاب مفصل زانو موثر هستند. به این منظور بایستی از مقادیر زیر سیر، پیاز، تره فرنگی، دارچین، زنجیبل و زردچوبه در رژیم غذایی استفاده شود. زردچوبه سرشار از مادهای به نام کورکومین است که به اندازه ایبوپروفن در درمان زانودرد موثر است.
میوههای تازه
رژیم غذایی حاوی گیاهان و میوهها سرشار از آنتیاکسیدان میباشد که در برابر رادیکالهای آزاد از بدن محافظت کرده و سبب تقویت سیستم ایمنی میشوند و در رفع التهاب موثر هستند. بیشتر میوهها حاوی آنتیاکسیدانهایی مانند ویتامین C هستند که از استخوانها و سلولهای غضروفها محافظت میکند و سبب بهبود تولید کلاژن در بدن میشود.
جهت حفظ سلامتی بدن و محافظت از زانو در برابر التهاب مفصل بایستی از مقادیر زیاد میوههای زیر استفاده شود:
- پرتقال
- سیب
- هندوانه
- آووکادو
- آناناس
- گریپفروت
- لیمو ترش
- انار
- انواع توت
سوالهای رایج در مورد درمان زانودرد
آیا زانودرد به خودی خود برطرف میشود؟
زانودرد معمولا بدون درمان پزشکی و با استفاده از روشهای خانگی به خودی خود برطرف میشود. در صورت نیاز به کمک در این زمینه بایستی به متخصص فیزیوتراپی یا پزشک مراجعه شود.
آیا پیادهروی برای درمان زانودرد مناسب است؟
پیادهروی سبب تقویت عضلات میشود و در نتیجه فشار از روی مفاصل برداشته میشود و سبب کاهش زانودرد خواهد شد. پیادهروی همچنین به کاهش وزن کمک کرده و در نتیجه فشار کمتری بر روی زانوها وارد میشود.
مشکلات مرتبط با زانو در چه سنی بروز میکنند؟
شایعترین علت زانودرد میتواند علاوه بر سنین شصت و هفتاد سالگی، حتی در دهه سوم زندگی باعث بروز مشکلات برای زانوهای شخص شود. آرتروز متداولترین علت بروز زانودرد و شایعترین نوع التهاب مفصل محسوب میشود.
آیا در صورت بروز زانودرد بایستی از باند استفاده شود؟
بستن زانو با باند الاستیک یا کشی با حفاظت از مفصل زانو، به تسکین زانودرد کمک میکند. در صورتی که زانودرد در اثر آرتروز ایجاد شده باشد، بستن زانو میتواند مفید باشد.
درد زانو چقدر ادامه دارد؟
جهت بهبود درد زانو به استراحت نیاز میباشد. تنها به یک تا ۲ روز استراحت برای تسکین زانودرد خفیف نیاز است. ولی در موارد آسیبدیدگی شدیدتر شخص به زمان بیشتری برای استراحت نیاز دارد. در صورتی که درد پس از چند روز بهبود پیدا نکند بایستی به پزشک مراجعه شود.
نحوه خوابیدن با وجود زانودرد چگونه است؟
در صورت تمایل به خوابیدن بر پشت بایستی یک بالش زیر زانوها قرار داده شود. چنانچه بیمار به پهلو میخوابد، جهت کاهش درد زانوها بایستی در حالت خمیده قرار داده شوند. پاها نباید بر روی یکدیگر قرار داده شوند. در صورت وجود زانودرد ناشی از آسیبدیدگی بایستی به متخصص ارتوپدی مراجعه شود.
بهترین ورزش برای درمان قطعی زانودرد چیست؟
نمونه تمارین ایروبیک کمبرخورد که بر مفاصل فشار کمتری وارد میکنند شامل پیادهروی، دوچرخهسواری، شنا و استفاده از دستگاه الیپتیکال است. در حدود ۱۵۰ دقیقه در هفته بایستی از تمارین ایروبیک با شدت متوسط استفاده شود. جهت وارد شدن فشار کمتر بر مفاصل میتوان تمارین را در نوبتهای ۱۰ دقیقهای انجام داد.