شانه یخ زده یک وضعیت دردناک است که باعث کاهش حرکتهای شانه میشود. این وضعیت ناشی از ضخیم، سفت و التهابی شدن بافت همبندی قوی که در اطراف مفصل وجود دارد، رخ میدهد. در این وضعیت، هر چه میزان درد بیشتر شود، توانایی استفاده از شانه کاهش مییابد و به آن شانه یخ زده میگویند. عدم استفاده از شانه باعث ضخیم و سفت شدن کپسول شانه میشود و در نتیجه حرکت شانه را دشوارتر میکند. افرادی که در دوران نقاهت از بیماریهایی مانند سکته مغزی یا ماستکتومی عبور میکنند، به دلیل کاهش حرکات شانه، بیشتر در معرض خطر شانه یخ زده قرار میگیرند. البته تکرار این وضعیت در یک شانه بسیار شایع نیست، اما برخی افراد ممکن است در شانه مخالف خود این مشکل را تجربه کنند. روشهای درمانی شانه یخ زده شامل تمرینات حرکتی و در برخی موارد تزریق بلوک های عصبی به داخل کپسول مفصلی است. برای انجام تزریق، حتما باید به یک پزشک ماهر و با تجربه مراجعه کرد.
خدمات تخصص ارائه شده توسط دکتر حسین عدلخو-فوق تخصص درد در کلینیک درد نفس
لازم به ذکر است کلیه خدمات بدون نیاز به ببهوشی،بستری و جراحی و فقط با بیحسی موضعی و با استفاده از به روزترین و بهترین دستگاههای روز دنیا میباشد:
- RF (رادیو فرکوئنسی)
- اوزون تراپی
- بلاک عصبی
- تزریق ژل
- تزریق PRP و سلولهای بنیادی
- تزریق بوتاکس
- لیزر پرتوان درد (PLP)
چه عواملی باعث شانه یخ زده می شود؟
استخوان ها، رباط ها و تاندون هایی که مفصل شانه را تشکیل می دهند در یک کپسول بافت همبند قرار دارند. شانه یخ زده زمانی اتفاق می افتد که این کپسول در اطراف مفصل شانه ضخیم و سفت می شود و حرکت آن را محدود می کند. پزشکان هنوز دلیل اصلی شانه یخ زده را نمی دانند. ممکن است این مشکل ناشی از التهاب مفصل شانه و کپسول اطراف آن باشد. زنان مخصوصا زنان ۴۰ تا ۶۰ ساله بیشتر از مردان مبتلا به شانه یخ زده می شوند.
شانه یخ زده اولیه (ایدیوپاتیک)
به وضعیتی که در آن دلیل زمینه ای خاصی برای شانه یخ زده وجود ندارد شانه یخ زده اولیه (ایدیوپاتیک) گفته می شود.
شانه یخ زده ثانویه
شانه یخ زده ثانویه وضعیتی است که به شانه بیمار آسیب قبلی وارد شده است یا بیمار در وضعیتی قرار دارد که احتمال یخ زدگی شانه را افزایش می دهد. در برخی موارد شانه یخ زده در اثر یک آسیب ایجاد می شود مانند آسیب به روتاتور کاف ( تاندون ها و ماهیچه های شانه) که بیمار را از حرکت عادی باز میدارد. همچنین اگر شخصی مجبور باشد برای مدت طولانی شانه خود را ثابت نگه دارد ممکن است دچار این مشکل شود. برای مثال این وضعیت میتواند بعد از یک شکستگی یا جراحی شانه اتفاق بیافتد. برخی بیماری ها می توانند خطر ابتلا به شانه یخ زده را افزایش دهند از جمله:
- دیابت: حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران مبتلا به دیابت به شانه یخ زده مبتلا می شوند.
- تیروئید کم کار
- تیروئید پرکار
- بیماری قلبی
- بیماری پارکینسون
علائم شانه یخ زده
علائم اصلی این بیماری درد و سفتی است که باعث کاهش حرکت شانه می شود. افراد مبتلا به شانه یخ زده معمولا در عضلات شانه در قسمت بالای بازو دچار درد می شوند. این درد میتواند به بازو هم سرایت کند و خوابیدن را برای بیمار سخت میکند. شانه یخ زده معمولا سه مرحله دارد که به مرور زمان پیشرفت میکند. هر کدام از این مراحل علائم خاص خود را دارند.
مرحله یخ زدگی یا دردناک
- وقتی بیمار شانه خود را حرکت میدهد دچار درد (گاهی شدید) در شانه می شود.
- وضعیت بیمار به مرور زمان بدتر میشود و احتمالا شبها درد بیشتری خواهد داشت.
- این وضعیت ممکن است ۶ تا ۹ ماه طول بکشد.
- دامنه حرکتی شانه کاهش می یابد.
مرحله ذوب شدن
- به مرور زمان دامنه حرکتی شانه به حالت عادی بازمی گردد.
- این مرحله ممکن است بین ۲ تا ۶ سال طول بکشد.
تشخیص شانه یخ زده
پزشک برای تشخیص شانه یخ زده موارد زیر را در نظر می گیرد:
- از بیمار درباره ی علائم و سابقه ی بیماری قبلی از جمله هر وضعیت یا آسیبی که می تواند باعث ایجاد شانه یخ زده شوند می پرسد. پزشک هم چنین از بیمار می پرسد که علائم او چه تاثیری بر زندگی اش دارد.
- انجام یک معاینه پزشکی از بازوها و شانه بیمار: پزشک شانه بیمار را برای بررسی دامنه حرکتی در تمام جهات حرکت میدهد. به این نوع معاینه که در آن باید حتما پزشک شانه بیمار را تکان دهد تعیین دامنه حرکتی غیر فعال می گویند. شاید پزشک برای انجام این معاینه در شانه بیمار داروی بی حسی تزریق کند تا با کاهش درد به ارحتی بتواند دامنه ی حرکتی فعال و غیر فعال بیمار را بهتر تشخیص دهد.
- پزشک همچنین به حرکت شانه بیمار دقت میکند تا دامنه فعال حرکتی آن را تشخیص دهد. این دو نوع حرکت با هم مقایسه می شوند. افرادی که شانه منجمد دارند دامنه محدودی از حرکت فعال و غیرفعال دارند.
- معمولا برای تشخیص دقیق علت از اشعه ایکس برای عکس برداری از شانه استفاده میشود. آزمایشات تصویربرداری پیشرفته، مانند ام آر آی و سونوگرافی، معمولاً برای تشخیص شانه منجمد استفاده نمیشوند، این آزمایشات معمولا برای تشخیص مشکلات دیگری مانند پارگی روتاتور کاف استفاده میشوند، این بیماری ها هم باعث درد و کاهش دامنه ی حرکتی بیمار میشوند.
درمان شانه یخ زده
شانه یخ زده معمولا خود به خود بهبود می یابد اما باید دقت کنید که بهبودی کامل این مشکل چندین سال طول می کشد. هدف همه ی روش های درمانی کاهش درد و افزایش دامنه ی حرکتی شانه است. درمان زود هنگام می تواند بهترین نتیجه را داشته باشد.
خود درمانی
اگر احساس می کنید دچار شانه یخ زده شده اید بهتر است به پزشک یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید. اما روش های زیادی وجود دارد که می تواند در منزل برای بهبودی مشکلتان انجام دهید:
- برای کاهش درد می توانید از مسکن های بدون نسخه مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی از جمله ایبوپروفن (ادویل، موترین)، پاراستامول و استامینوفن (تیلنول) استفاده کنید. پزشک شما ممکن است داروهای مسکن و ضد التهاب دیگری برای شما تجویز کند. همیشه برگه ی راهنمای دارو را بخوانید و اگر سوالی داشتید از داروساز بپرسید.اگر این دارو ها به شما کمک نکند احتمالا پزشکتان داروهای دیگری را تجویز می کند.
- استفاده از کمپرس سرد و گرم به کاهش درد و تورم کمک می کند.
- هنگام خواب یا زمانی که روی صندلی نشسته اید بازویتان را به بالشت تکیه دهید. در هنگام نشستن قرار دادن یک بالشت در قسمت پایین پشت شما میتواند به بهبود وضعیتتان کمک کند.
- از بازویتان تا زمانی استفاده کنید که درد شما قابل تحمل باشد. بین زمان استراحت و فعالیت تعادل برقرار کنید چون میتواند در برخی از فعالیت های روزمره شما تاثیر گذار باشد.
- به توصیه های پزشک و فیزیوتراپیست با دقت عمل کنید. این توصیه های میتواند شامل حرکات ورزشی هم باشد. شما میتوانید ویدیوی بخش تمرینات ما را تماشا کنید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یک روش درمانی مهم برای شانه یخ زده است. فیزیوتراپی به بازگردان دامنه ی حرکتی شانه کمک میکند و میتواند شامل درمان های مختلفی باشد. فیزیوتراپیست تعداد جلسات درمانی مورد نیاز بیمار را مشخص می کند. تعداد دقیق جلسات درمانی به روند بهبود وضعیت بیمار بستگی دارد. فیزیوتراپیست ایتدا دامنه ی حرکتی شانه های بیمار را بررسی میکند. در ادامه به دو روشی که بیشترین کاربرد درمانی را داردند اشاره می کنیم:
- نمرینات: فیزیوتراپیست تمرینات کششی و قدرتی مورد نیاز برای بهبود حرکات شانه یخ زده در منزل را به بیمار آموزش می دهد.
- درمان دستی (موبیلیزاسیون): در این روش فیزیوتراپ مفصل شانه بیمار را به روش های خاصی حرکت میدهد که باعث تسکین هر گونه درد و سفتی می شود. این روش همچنین باعث بازگرداندن حرکات طبیعی شانه می شود.
- وضعیت بدنی خوب
اگر بیمار بعد از به پایان رسیدن جلسات درمانی همچنان درد داشته باشد باید به پزشک یا فیزیوتراپ خود مراجعه کند. فیزیوتراپ ممکن است جلسات درمانی را افزایش دهد یا درمان دیگری را به بیمار توصیه کند. در برخی موارد بیمار میتواند قبل از مراجعه به پزشک به فیزیوتراپ مراجعه کند.
تزریق مفصل یا روش بلوک عصبی
در صورتی که درد شانه یخ زده بیمار به شدت باشد و سایر روشهای درمانی نتیجه مطلوب را به همراه نیاورد، پزشک احتمالاً به بیمار پیشنهاد تزریق استروئید به مفصل را میدهد. این درمان میتواند منجر به کاهش درد شود و برای بیمار فیزیوتراپی را آسانتر کند. روش دیگری که استفاده میشود، تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) است. در این روش، با استفاده از یک دستگاه کوچک که با باتری کار میکند، تکانههای عصبی مسدود میشوند و در نتیجه درد کاهش مییابد.
هیدرودیلاتاسیون
در برخی موارد پزشک درمانی به نام هیدرودیلاتاسیون را توصیه می کند. در این روش، پزشک از اشعه ایکس یا اولتراسوند برای هدایت تزریق مایع به طور مستقیم به شانه استفاده می کند. این مایع مفصل شانه را پر می کند تا کپسول کشیده شود و مفصل آزاد شود. این روش درمانی معمولا نیاز به بی حسی موضعی دارد. بیمار در حین عمل بیدار است اما هیچ دردی احساس نمیکند.
جراحی
در اکثر موراد شانه یخ زده با روش های درمانی در منزل و بدون نیاز به جراحی بهبود می یابد. اما اگر این مشکل با وجود درمان های گفته شده بعد از چند ماه همچنان برطرف نشود احتمالا پزشک بیمار را به یک جراح ارتوپد (پزشک متخصص استخوان ها . مفاصل) معرفی میکند. جراح ارتوپد احتمالا یکی از روش های زیر را برای درمان توصیه میکند:
- دستکاری شانه در حالی که بیمار بیهوش است (MUA): در این روش جراح در شانه بیمار حرکاتی ایجاد میکند که باعث کشش کپسول سفت شده و شل شدن بافت های اسکار می شود. این درمان باعث افزایش دامنه ی حرکتی شانه میشود. در حین انجام این درمان بیمار بیهوش خواهد بود. در این روش خطر عوارضی از جمله شکستگی افزایش میابد.
- ازاد سازی کپسول آرتروسکوپی: در این روش جراح با ایجاد یک سوراخ کوچک (آرتروسکوپی شانه) داخل مفصل شانه را بررسی میکند. در این روش معمولا بیمار بیهوش میشود. پزشک قسمت های سفت کپسول شانه را برش میدهد و ابزار های بسیار کوچکی را از طریق این برش های به اطراف شانه بیمار وارد میکند. این ابزار ها برای آزاد کردن قسمت های سفت کپسول استفاده می شوند.
- معمولا جراح برای رسیدن به نتیجه ی بهتر از هر دوی این روش ها استفاده میکند. قبل از جراحی اطلاعات لازم در مورد نحوه ی آماده شدن، مراحل عمل و شرایط بعد از عمل به شما داده میشود. شما میتوایند به راحتی درباره حطرات و مزایای هر روشی با پزشکتان صحبت کنید.
تمرینات شانه یخ زده
ورزش کم فشار و منظم و حرکات کششی می توانند باعث کاهش علائم شانه یخ زده شوند. فیزیوتراپیست تمریناات مختلفی را به بیماران آموزش می دهد که می توانند در منزل انجام دهند. کارهای دیگری هم وجود دارد که می تواند باعث کاهش فشار روی شانه یخ زده شود برای مثال وقتی بیمار بازوی خود را بالا میاورد یا شی خاصی را بلند می کند بهتر است آرنج خود را خمیده و در قسمت جلوی بدن نگه دارد و کف دست باید به سمت بالا باشد. وقتی بازوی خود را پایین می آورد باید آرنج خود را خم کرده و دست را به بدن خود نزدیک کند.
پیشگری از شانه یخ زده
برای پیشگیری از بیماری شانه یخ زده، توصیه میشود تا جایی که امکان دارد، از ثابت نگه داشتن شانه خود جلوگیری کنید. در صورتی که شانه شما آسیب ببیند یا درد شانه داشته باشید، باید در اولین فرصت آن را درمان کنید. اگر شانه شما آسیب دیده یا جراحی شده است، حتماً باید به توصیههای پزشک یا فیزیوتراپیست خود دقت کنید.
اگر بلافاصله پس از هر آسیبی که به شانه وارد میشود، فیزیوتراپی را شروع کنید، میتوانید از ابتلا به شانه یخ زده جلوگیری کنید یا آن را تا حد ممکن کاهش دهید. پزشک ارتوپد یا فیزیوتراپیست میتوانند یک برنامه ورزشی خاص برای رفع مشکل شما ایجاد کنند.
درمان های سریع
درمان های ساده مانند مصرف مسکن ها و ورزش های مناسب شانه همراه با بلوک عصبی معمولا در عرض یک سال یا حتی کمتر باعث بازگرداندن حرکات و عملکرد شانه میشود. حتی اگر مشکل بیمار به طور کلی برطرف نشود دامنه ی حرکتی شانه خود به خود بهتر میشود اما مدت زمان آن طولانی تر است. معمولا درمان کامل این بیماری تا دو سال طول می کشد.
سوالات پرتکرار
آیا شنا کردن به شانه یخ زده کمک می کند؟
شنا و ورزش های آبی باعث کاهش درد و بهبود عملکرد وضعیت اسکلت و عضلاتی از جمله شانه یخ زده می شود. اگر به شانه یخ زده مبتلا شده اید و می خواهید شنا کنید بهتر است با فیزیوتراپیست خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که برای شما خطری نخواهد داشت. فیزیوتراپ میتواند در استفاده از تمرینات مناسب شما را راهنمایی کند. شما باید همیشه به توصیه های فیزیوتراپیست خود عمل کنید.
درد شانه یخ زده چگونه است؟
درد شانه یخ زده معمولا می تواند شبیه به یک درد مبهم یا دردناک باشد. این درد میتواند بر دامنه ی حرکتی شانه تاثیر بگذارد. در مرحله انجماد حرکات شانه تا حد زیادی کاهش میابد، درد افزایش میابد و شانه سفت تر می شود.
سریع ترین روش برای بهبود شانه یخ زده چیست؟
قرار دادن کمپرس یخ به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی شانه یخ زده باعث کاهش درد میشود، این کار را چند بار در روز تکرار کنید. تزریق کورتیکو استروئید به مفصل شانه یا بافت های نرم می تواند باعث بهبود شرایط بیمار شود.
آیا شانه یخ زده خود به خود بهبود می یابد؟
شانه یخ زده معمولا فقط یکی از شانه ها (چپ یا راست) را درگیر میکند و خود به خود به مرور زمان در طول سه سال یا حتی بیشتر بهبود می یابد.
چگونه با شانه یخ زده بخوابیم؟
برای خواب راحت باید یک بالش را زیر بازوی آسیب دیده فرار دهید و دست خود را روی شکم قرار دهید. اگر میخواهید به پهلو بخوابید باید حواستان باشد که روی شانه یخ زده نخوابید. همچنین باید یک بالشت را روی سینه قرار دهید و بازوی اسیب دیده را روی آن نگه دارید به طور که انگار بالشت را در آغوش گرفته اید.
آیا ماساژ برای شانه یخ زده مناسب است؟
ماساژ و حرکات کششی برای شانه یخ زده بسیار مناسب است. ماساژ باعث کاهش تنش و سفتی و شل شدن ماهیچه ها میشود و در نتیجه به بازگرداندن حرکات شانه کمک میکند. ماساژ همچنین میتواند باعث افزایش جریان خون و کاهش التهاب در ناحیه آسیب دیده شود.
چه کارهای باعث بدتر شدن شانه یخ زده می شود؟
متخصصان معتقدند که بی تحرکی شانه میتواند باعث چسبندگی بیشتر در اطراف کپسول شانه شود و وضعیت را آن را بدتر کند.
آیا ممکن است شانه یخ زده دائمی شود؟
بدون استفاده از درمان های تهاجمی ممکن است این مشکل دائمی شود. فیزیوتراپی فشرده برای درمان شانه یخ زده می تواند شامل اولتراسوند، تحریک الکتریکی، تمرینات حرکتی، کمپرس یخ و تمرینات تقویتی باشد.
اگر شانه یخ زده درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
در صورتی که این مشکل درمان نشود میتواند باعث مشکلاتی از جمله درد شانه ، کاهش دامنه ی حرکتی و از بین رفتن تحرک شود.
