صدا دادن و تق تق زانو: از علت تا درمان

هنگامی که زانویتان را خم و راست می‌کنید یا از پله‌ها پایین و بالا می‌روید، ممکن است زانو صدای تق تق دهد. پزشکان این صدای تق تق را کریپتوس یا صدا دادن زانو می‌نامند. یکی از دلایل صدا دادن زانو به دلیل وجود آرتریت است، اما ممکن است علل بسیاری داشته باشد. اصولا تق تق و صدا دادن زانو مشکل خاصی نیست. با این حال اگر تق تق زانو با درد همراه باشید، باید برای بررسی و مشورت به پزشک مراجعه کنید. یکی از روش‌های درمانی صدا دادن یا تق تق زانو، تزریق بلوک عصبی است. با این روش درد ناشی از تق تق زانو کاهش می‌یابد. اما این روش باید توسط یک پزشک ماهر انجام شود.

دلایل صدا دادن زانو

صدا دادن زانو، علاوه بر استئوآرتریت، دلایل مختلفی دارد. در این مقاله به برخی از علل صدا دادن زانو پرداخته‌ایم:

حباب‌های گاز

با گذشت زمان، گاز می‌تواند در مناطق اطراف مفصل ایجاد شود، که باعث تشکیل حباب‌های کوچک در مایع سینوویال می‌‌شود. هنگام خم شدن زانو برخی از این حباب‌ها می‌ترکند. این امر کاملا طبیعی است و هرچند وقت یکبار برای همه رخ می‌دهد، و با درد همراه نیست.

رباط‌ها

گاهی اوقات، هنگامی که شما یک مفصل را حرکت می‌دهید (برای مثال مفصل زانو)، یک رباط یا تاندون به آرامی کشیده می‌شود و برآمدگی کوچکی در آن ایجاد می‌گردد. در ادامه با بازگشتن رباط یا تاندون به محل اولیه یک صدای تق از آن شنیده خواهد شد.

ناپایداری پاتلوفمورال

بدن هر شخصی متفاوت است. بافت‌ها و اجزای مختلفی که زانو را تشکیل می‌دهند، بین افراد، یا از زمان تولد یا به علت افزایش سن، آسیب یا حوادث زندگی متفاوت هستند. به عنوان مثال، ممکن است زانوهای شما بیش از زانوی یک فرد دیگر خم شوند، یا ممکن است کاسه زانوی شما آزادانه‌تر حرکت کند. این تفاوت‌ها باعث می‌شود که زانوی برخی افراد بیشتر از زانوی دیگران صدا دهد.

آسیب

صدا دادن زانو همچنین ممکن است ناشی از یک آسیب باشد. افتادن روی زانو می‌تواند باعث آسیب به کاسه‌ی زانو یا سایر قسمت‌های مفصل زانو شود. صدا دادن زانو می‌تواند نشانه‌ای از این نوع آسیب باشد.

• پارگی مینیسک در افرادی که ورزش می‌کنند یا می‌دوند نسبتا رایج‌تر است. پارگی مینیسک می‌تواند هنگام حرکت دادن زانو باعث ایجاد صدا و تق تق شود.
• کندرو مالاسی پاتلا همان آسیب غضروف کشکک زانو است. ممکن است یک درد مبهم در پشت کشکک را تجریه کنید، که معمولا ناشی از استفاده بیش از حد یا آسیب است.
• سندرم درد پاتلوفمورال، یا زانوی دونده زمانی شروع می‌شود که فشار زیادی روی پاتلا قرار گیرد. این اتفاق قبل از آسیب در سطح مفصلی پاتلا رخ می‌دهد و می‌تواند به کندرومالاسی کشکک منجر شود، که می‌تواند منجر به خراش و ساییدگی دردناک و حتی صدای تق تق شود که در هنگام حرکت دادن زانو شاهد آن خواهید بود.

آرتروز

آرتروز ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر افراد بالای 50 سال مبتلا به آرتروز می‌شوند. این عارضه که با عنوان آرتروز فرسایشی نیز شناخته می‌شود اصولا مفاصلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد که بیشتر استفاده می‌شوند و وزن بدن را تحمل می‌کنند، مانند مفصل زانو. هنگامی که فرد مبتلا به آرتروز می‌شود، استرس مکانیکی و تغییرات بیوشیمیایی با هم ترکیب می‌شوند تا با گذشت زمان، غضروف (که وظیفه محافظت از مفصل را به عهده دارد) را از بین ببرند.

جراحی

زانو ممکن است پس از جراحی پر سر و صدا شود، که احتمالا ناشی از تغییرات جزئی در خود عمل و یا در مواردی که هدف از جراحی تعویض مفصل است، ناشی از مفصل جدید باشد. گاهی اوقات ممکن است قبل از عمل نیز زانو صدا داشته باشد اما چون بعد از عمل افراد حساس‌تر می‌شوند تازه متوجه سر و صدای زانو می‌شوند. اگرچه ممکن است این موضوع کمی نگران کننده به نظر برسد، اما صدا دادن زانو بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، تا 3 سال هیچ اثر منفی بر نتایج و کیفیت زندگی فرد نخواهد داشت.

علائم صدا دادن زانو

اصولا صدا دادن زانو ناشی از آرتروز ممکن است با علائم دیگری نیز همراه باشد، از جمله علائم زیر:

• درد در حال راه رفتن یا خم کردن زانو
• ناتوانی در خم و راست کردن زانو
• سفتی زانو که با کشش ملایم یا تمرین بهبود می‌یابد
• حساسیت یا درد زانو، اغلب در داخل زانو
• احساس داغی هنگام لمس زانو
• ناپایداری
• صدای کلیک یا تق تق
• تورم گاه به گاه زانو

عوامل زیادی می‌توانند هنگام خم و راست کردن زانو باعث ایجاد صدای تق تق شوند. پزشک به منظور بررسی و تعیین علائم زانو ناشی از آرتروز یا عارضه‌های دیگر، معاینه بدنی از جمله حرکت کشکک زانو را انجام خواهد داد.

تشخیص صدا دادن زانو

صدا دادن زانو و علل آن توسط پزشک عادی، پزشک ارتوپدی، فیزیوتراپیست یا کایروپراکتور قابل تشخیص است. تشخیص صدا دادن زانو براساس موارد زیر صورت می‌گیرد:

• علائم
• معاینه فیزیکی
• گاهی اوقات، مطالعات تصویربرداری

پزشک از شما می‌خواهد که یک سری حرکات خاصی را انجام دهید و به صدای زانویتان گوش می‌دهد. در صورتی که صدا دادن زانو مزمن، مکرر یا دردناک باشد، پزشک انجام آزمایشات تصویربرداری را توصیه می‌کند. این آزمایشات شامل اشعه ایکس یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی(MRI) است. با انجام این آزمایشات می‌تواند از موارد زیر آگاه شد:

• پارگی غضروف
• شکستگی‌ها
• برآمدگی یا فتق دیسک
• آسیب رباط

درمان صدا دادن زانو

صدا دادن زانو معمولا بی‌خطر است و نیازی به درمان ندارد. اما، اگر علاوه بر صدا دادن، درد و یا علائم دیگری دارید باید به پزشک مراجعه کنید. درمان بستگی به علت زمینه‌ای دارد. در صورتی که مبتلا به آرتروز هستید، انواع درمان‌ها می‌توانند به شما در مدیریت علائم کمک کنند.

در حال حاضر کارشناسان موارد زیر را توصیه می‌کنند:

• مدیریت وزن
• ورزش، مانند پیاده‌روی، شنا، یا تای چی
• استفاده از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDS)
• داروهای تجویزی، از جمله مسدود کننده‌های عصب یا تزریق استروئید به مفصل
• استفاده از بسته های گرم و سرد برای کاهش التهاب
• فیزیوتراپی و انجام تمرینات برای تقویت عضلاتی که از مفصل پشتیبانی می‌کنند و افزایش دامنه حرکت
• درمان شناختی رفتاری
• مصرف ویتامین‌ها: داروها و درمان‌های طبیعی برای درد مفصلی در داروخانه‌ها، فروشگاه‌های مواد غذایی بهداشتی و به صورت آنلاین در دسترس هستند. مواردی که می‌توانید از انها استفاده کنید عبارتند از: کورکومین، رزوراترول، بوسولیا و برخی از گیاهان و چای‌های گیاهی خاص. اما توجه داشته باشید که فقط تعدادی افراد به این موارد پاسخ مثبت می‌دهند و برخی ممکن است به دلیل مصرف این مواد، اثرات نامطلوبی را تجربه کنند.

در بعضی موارد، ممکن است جراحی یا تعویض مفصل زانو ضروری باشد. مدیتیشن نیز می‌تواند درد را کاهش داده و سلامت کلی را بهبود بخشد.

تمرینات مناسب برای صدا دادن زانو

دو تمرین مهم برای صدا دادن زانو عبارتند از:

کشش ساق پا

• دستهایتان را روی دیوار مقابل قرار داده و به عرض شانه از هم باز کنید.
• پای آسیب دیده را یک قدم به عقب ببرید، تا حدی که در ساق پا احساس کشش کنید. مطمئن شوید که انگشتان پاهایتان به سمت دیوار است و کف پایتان صاف است.

توجه، اگر بچرخید یا کف پایتان دچار حتی یک مقدار خم شود، عضلات فاسیا و عضلاتی که قصد دارید آنها را کشش دهید، اصلا کشیده نمی‌شوند.

• پای آسیب دیده را صاف کنید (زانوی شما باید قفل شود).
• پای نزدیک به دیوار را خم کنید.
• به مدت 2 تا 2.5 دقیقه نگه دارید.
• همین کار را در سمت دیگر نیز انجام دهید.

کشش زانو

• به شکم دراز بکشید و پای آسیب دیده خود را روی فوم رولر قرار دهید.
• پای آسیب دیده را به سمت عقب خم کنید، به طوری که بتوانید نوار کشش را دور کف پا قرار دهید. کشاله ران خود را به کف فشار دهید و به آرامی بند را به سمت باسن خود بکشید. به این ترتیب یک کشش در امتداد ران و زانوی خود احساس خواهید کرد.
• کشش را بیشتر کنید.
• به مدت 2 تا 2.5 دقیقه نگه دارید.
• به آرامی پای خود را آزاد کرده و همین کارها را با پای دیگر انجام دهید.

در صورتی که پا به راحتی به سمت باسن برگشت سعی کنید با دست‌هایتان کشش را بیشتر کنید.

توجه: زمانی که پایتان را به سمت عقب می‌کشید، نباید لگن را از روی زمین بلند کنید، باسن را روی زمین نگه دارید. در صورت بلند شدن باسن از روی زمین، هیچگونه کششی در پا ایجاد نخواهد شد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

صدا دادن زانو عارضه‌ای رایج و بدون درد است. جای نگرانی نیست. با این حال، در صورتی که همراه با صدای تق تق احساس درد در زانو دارید، این ممکن است نشان دهنده یک مشکل باشد. صدا دادن زانو:

• یک علامت رایج آرتروز است.
• علامت احتمالی آرتریت روماتوئید یا آرتریت عفونی است.
• ممکن است با چندین نوع آسیب زانو همراه باشد.

در صورتی که در زانو صدای تق تق احساس می‌کنید و صدمه دیده‌اید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

نکاتی برای محافظت از زانو

• ورزش منظم می‌تواند باعث تقویت پا، عضلات چهارسرران و زانو شود. عضلات چهارسر ران عضلاتی هستند که در قسمت جلوی ران قرار دارند. هرچه عضله چهارسر ران قوی‌تر باشد، فشار بر روی مفصل پاتلوفمورال کاهش یافته و خطر فرسایش غضروف نیز کمتر می‌شود. ورزش می‌تواند کمک کننده باشد، اما افرادی که نگران زانوهای خود هستند باید قبل از شروع برنامه ورزشی جدید، حتما با پزشک مشورت کنند. ورزش با وزنه یا بندهای مقاوم یا حرکاتی مانند اسکات و لانچ را باید حداقل 2 بار در هفته انجام داد. برای عضله‌سازی به منظور پشتیبانی از مفصل زانوها، از پله‌ و تپه بالا بروید، یا از دوچرخه ثابت استفاده کنید.
• قبل از ورزش کردن گرم کنید. تمرین شدید با عضلات و مفاصل سرد می‌تواند منجر به آسیب شود.
• نرمش کنید. قبل از ورزش کشش‌های داینامیک انجام دهید که شامل حرکت دادن اندام مختلف بدن است، پس از ورزش کشش‌های استاتیک انجام دهید، که شامل نگه داشتن کشش به مدت 30 ثانیه می‌باشد. انجام این کار به جلوگیری از آسیب کمک می‌کند. به طور منظم عضلات را در جلو و عقب ران (عضلات چهارسرران و همسترینگ، به ترتیب) کشش دهید.
• سعی کنید به مرور تمرینات را سخت‌تر و طولانی‌تر کنید.
• کفش مناسب بپوشید.
• وزن سالم را حفظ کنید. با حفظ وزن سالم، فشار را روی زانو کاهش خواهید داد. داشتن اضافه وزن، خطر آرتروز زودرس زانو را افزایش خواهد داد.

بهترین کار قوی و محکم نگه داشتن عضلات اطراف زانو است.

نتیجه

تق تق و صدا دادن زانو اغلب موضوع مهمی نیست و اصولا نیازی به درمان ندارد. با این‌حال در صورتی که علاوه بر صدا دادن زانو، درد یا علائمی دیگری نیز دارید، بهترین کار مراجعه به پزشک است.

ورزش، رژیم غذایی و مدیریت وزن از جمله کارهایی است که می‌توانید برای سالم نگه داشتن عضلات زانو و پیشگیری از مشکلات آینده انجام دهید. در صورتی که مبتلا به آرتروز باشید، موارد ذکر شده (ورزش، رژیم غذایی و مدیریت وزن) می‌توانند به شما در مدیریت علائم و کاهش آسیب به زانوها کمک کنند.

سوالات متداول

شاک ویو تراپی چگونه به درمان صدا دادن زانو کمک می‌کند؟

درمان برخی از عارضه‌های مربوط به زانو دشوار است، چرا که ممکن است جریان خون در آن ناحیه به اندازه کافی نباشد و یا کمبود تحرک در بدن فشار بیشتری را بر روی زانوها اعمال می‌کند. شاک ویو تراپی با استفاده از حرکات ضربه‌ای به منظور شکستن بافت اسکار و بهبود حرکت در مفصل عمل می‌کند.همچنین به افزایش جریان خون در ناحیه کمک می‌کند و امکان ورود مواد مغذی را به مفصل، به منظور انجام روند بهبودی، فراهم می‌کند.

چرا زانوی من صدای تق تق می‌دهد؟

صدای تق تق زانو که می‌شنوید ناشی از سفت شدن غضروف است، به همین دلیل استخوان‌ها نمی‌توانند آنطور که باید و شاید روی مفصل بلغزند. صدا دادن زانو معمولا زمانی رخ می‌دهد که زانو خم می‌شود، مانند زمانی که حرکت اسکوات می‌زنید  یا از پله‌ها بالا و پایین می‌روید و یا از روی صندلی بلند می‌شوید.

چگونه صدای تق تق زانو را متوقف کنم؟

درمان مناسب برای این عارضه شامل استراحت، یخ، فشرده سازی و ارتفاع است. داروهای ضد التهابی و تمرینات فیزیوتراپی نیز می تواند صدای زانو را کاهش دهند. در صورتی که هیچ یک از موراد ذکر شده نتیجه‌ای نداشت، ممکن است آتل‌بندی یا جراحی، و یا هردوی آنها لازم باشد.

آیا صدا دادن زانو طبیعی است؟

صدا دادن زانو معمولا طبیعی و بدون درد است. جای نگرانی نیست. با این‌حال در صورتی که علاوه بر صدا، درد یا علائم دیگری در زانو دارید، این ممکن است نشان دهنده یک مشکل باشد.

چه ویتامینی به درمان صدا دادن زانو کمک می‌کند؟

گاهی صدا دادن زانو ناشی از کمبود ویتامین D، کلسیم و کم آبی بدن است. بدن باید هیدراته شود تا کلاژن بتواند در شکل بگیرد و اطراف مفصل را روان کند. راه حل: با مصرف ویتامین D، کلسیم سیترات به دست آورید.

آیا پیاده‌روی باعث تقویت عضلات زانو می‌شود؟

پیاده روی یک فعالیت کم ضربه است که فشار زیادی بر زانوها وارد نمی‌کند و می‌تواند به تقویت عضلات در آن ناحیه کمک کند. با پیاده‌روی آهسته شروع کنید، و 3 تا 5 مرتبه در هفته به مدت 30 دقیقه پیاده‌روی کنید.