علائم زونا در مردان و زنان: علائم اولیه در کمر، دهان و چشم

می توانید زونا را عنوان مشت‌های چپ و راسته عفونت بدانید. هر کسی که به زونا مبتلا شده باشد در ابتدا و دهه ها قبل به آبله مرغان مبتلا شده است؛ این دو مشکل از یک ویروس به نام واریسلا زوستر ایجاد می شود. بعد از این که به آبله مرغان مبتلا شدید، این ویروس به صورت غیرفعال در بافت عصبی نزدیک به نخاع و مغز باقی می ماند و سالها بعد ویروس می تواند به شکل زونا مجدداً فعال شود. آبله مرغان باعث ایجاد تاول‌هایی می شود که خارش شدیدی دارند و ممکن است از کمرتان آغاز شود و به سینه و صورتتان کشیده شود و در ادامه باقی نقاط بدنتان را درگیر کند. این بیماری معمولاً به صورت نواری از تاول ها در سمت چپ یا راست بدنتان ظاهر می شود. بیماری زونا به صورت جای جوش دردناکی روی پوست است که به صورت تیر کشیدن ظاهر می شود. زونا یک مشکل خطرزا برای زندگی فرد نیست اما می تواند درد شدیدی به همراه داشته باشد. جوش های روی پوست به حالت تاول های قرمز و پر از مایع در می آید و معمولاً بعد از ۷ تا ۱۰ روز خشک می‌شود و پوست روی آن می ریزد. تزریق واکسن می‌تواند احتمال بروز بیماری زونا را کاهش دهد. درمان زودهنگام می تواند عفونت زونا را کاهش داده و احتمال بروز مشکلات بیشتر را کمتر کند. شایع ترین مشکل، درد عصبی بعد از آن است که  باعث می‌شود درد زونا حتی تا مدت ها بعد از خشک شدن و از بین رفتن جوش باقی بماند. به منظور درمان این درد باید به یک پزشک ماهر و مجرب مراجعه کنید تا عوارض جانبی این بیماری را کاهش دهید.

نشانه های کلی زونا

نشانه های اولیه

 اولین نشانه های بیماری زونا چند روز قبل از شروع نشانه های اصلی پدیدار می شود. با این حال برخی افراد ممکن است این نشانه های اولیه را قبل از ظاهر شدن جوش های گسترده نداشته باشند. علائم و نشانه‌های زونا معمولاً تنها بخشی کوچک از یک سمت بدن تان را در بر می‌گیرد. شایع ترین نشانه های اولیه در یک بخش از بدن یا صورت تان ظاهر می شود و اکثرا در ناحیه شکمی و مرکزی بدن خواهد بود. این نشانه ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بی حسی
• خارش
• درد همراه سوزش
• تاول های پر از مایع که سرشان باز می شود و کبره می بندد.
• احساس گزگز زیاد درد در این ناحیه از پوست
• بزرگ شدن غدد لنفاوی

 درد ناشی از بیماری زونا با پیشرفت بیماری بیشتر میشود؛ این درد می تواند به صورت تیز و مانند وارد شدن چاقو در بدن کاملا شدید باشد. درد ناشی از این بیماریف بسته به موقعیت درد گاهی ممکن است با نشانه های مشکلات دیگری مانند مشکل قلبی، ریوی یا کلیوی اشتباه گرفته شود. بعضی افراد ممکن است درد زونا را حتی بدون داشتن جوش روی پوست تجربه کنند. این مشکل همچنین می‌تواند منجر به حساسیت بیش از حد پوست یا واکنش شدید به لمس کردن منجر شود؛ همچنین نشانه های اولیه دیگری نیز برای بیماری زونا وجود دارد.

 نشانه های زودهنگام

اگرچه تمامی افراد مبتلا به زونا این نشانه‌ها را تجربه نمی‌کنند، اما نشانه های زودهنگام بیماری زونا عبارتند از:

• خستگی
• درد عضلات
• سر درد
• حالت تهوع
• به طور کلی احساس ناخوشی
• تب
• حساسیت به نور

پزشکتان معمولاً می تواند زونا را بر اساس این نشانه ها تشخیص دهد و به منظور تسریع ریکاوری از بیماری دارو تجویز کند. مصرف دارو می تواند احتمال بروز مشکلات را کاهش دهد، بنابراین اتخاذ اقدامات زودهنگام می تواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد. جوش های ایجاد شده روی پوست ممکن است بعد از چند روز از بین برود؛ معمولاً جوش پوستی ناشی از زونا را روی سینه یا شکم خواهی دید اما هر جای دیگری از بدن مانند صورت، چشمان و ناحیه تناسلی نیز ممکن است با مشکل مواجه شود. این جوش ها به شکل لکه های قرمزی بر روی پوست و تنها در یک سمت از بدنتان ظاهر می شوند؛ احتمال اینکه جوشهای هر دو سمت بدن ناشی از زونا باشد کم است.

این جوش ها بعد از از چند روز تبدیل به تاول هایی میشود که با خارش و ترشح همراه هستند. تاول‌ها بعد از چند روز خشک می‌شوند و کبره می بند و از بین میرود. جوش ناشی از زونا می تواند به شکل قرمز باشند اما به ندرت به رنگ های سیاه و قهوه ای هم ممکن است ظاهر شوند. این جوش ها به شکل دسته ای، تنها در یک قسمت از بدنتان پدیدار می شود و بعد از از بین رفتن جوش ها از روی پوست آن ناحیه درد خواهد داشت. حتی در مواقعی که جوش ها ممکن است درون یا اطراف چشمها را تشکیل شود و باعث درد و قرمزی آن شود که در این حالت می‌تواند روی بینایی شما اثر بگذارد و به شکل مشابه اگر اطراف یا درون گوش ظاهر شوند می‌تواند بر شنوایی اثر بگذارد و حرکت دادن یک قسمت از صورتتان را با مشکل مواجه کند.

نشانه های دیگر

 بعد از حدود یک تا پنج روز جوشهای ناشی از بیماری زونا در سمت دیگر بدن و به دور عضوی از بالاتنه یا روی صورت ظاهر می شود. جوش های دردناک، زخم های به شکل تاول را تشکیل می دهد که با سوزش و خارش همراه است و با مایع شفاف پر شده است. این جوشها در بازه ۷ تا ۱۰ روزه بین می رود و قبل از ناپدید شدن کوچک می شوند. نشانه های جوش های ناشی از بیماری زونا معمولا در یک بازه دو تا چهار هفته ای رخ می دهد.

نشانه های بیماری زونا در چشمان

 بیماری زونا در برخی افراد در اطراف یا درون چشم ظاهر می شود (این حالت را افتالمیک هرپس زوستر یا هرپس زوستر افتالمیکوس می نامند). جوشهای به شکل تاول بر روی پلک، پیشانی و گاهی نوک و کناره های دماغ تشکیل می شود اما ممکن است نشانه هایی مانند موارد زیر را تجربه کنید:

• سوزش یا نبض در چشمانتان
• قرمزی و اشک
• تورم
• تاری دید

بعد از آنکه جوش ها از بین می رود، هنوز به دلیل آسیب عصبی وارد شده از بیماری ممکن است با درد مواجه باشید. این درد نهایتاً در اکثر افراد کاهش می یابد اما اگر بیماری زونا که در اطراف چشم آن ایجاد شده را جدی نگیرید و به دنبال درمان آن نباشید، مشکلاتی جدی مانند از دست رفتن بینایی در طولانی مدت یا ایجاد زخم های دائمی در نتیجه قرنیه ممکن است ایجاد شود.

نشانه های زونا در کمر

اگرچه جوش های ناشی از بیماری زونا معمولاً اطراف یک سمت خط کمر را در بر می‌گیرد، اما همچنین ممکن است نواری از تاول ها در طول یک سمت از پشت یا پایین کمر را پوشش دهد.

نشانه های زونا در دهان

از نشانه های معمول ظهور بیماری زونا در دهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس سوزش یا گزگز شدن در دهان
• حساسیت صورت
• درد دهان یا دندان
• جوش یا تاول در صورت یا دهان شامل زبان
• تب
• خستگی

نشانه های بیماری با توجه به مرحله عفونت می‌تواند متفاوت باشد. مراحل بیماری زونا عبارتند از:

• فاز پرودرومال: این مرحله را که همچنین مرحله پیش از فوران می‌نامند معمولا ۴۸ ساعت قبل از بروز کامل نشانه های بیماری ظاهر می‌شود که می‌تواند درد دندان و همچنین خستگی و سردرد را به همراه داشته باشد.
• فاز فورانی حاد: این مرحله شامل ظاهر شدن نشانه های دردناک بیماری است که می‌تواند در پوست یا دهان ایجاد شود. مرحله فورانی حاد معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته ادامه می یابد.
• فاز نورالژی بعد از هرپس: این مرحله شامل دردیست که می تواند تا ۴ هفته یا مدت زمان طولانی تر باقی بماند و شاید شامل حساسیت غیرعادی پوست مانند قلقلک، سوزش یا احساس سوزن سوزن شدن نیز شود؛ این مرحله در تمامی افرادی که به زونا مبتلا می شوند رخ نمی دهد.

دلایل بیماری زونا

بیماری زونا در اثر وجود ویروس واریسلا زوستر که عامل ویروس عامل آبله مرغان است ایجاد می شود. هر کسی که یک مرتبه به آبله مرغان مبتلا شده باشد در معرض ابتلا به بیماری زونا نیز وجود دارد. ویروس واریسلا زوستر بعد از بهبود از بیماری آبله مرغان وارد سیستم عصبی شما شده و براای سالیان طولانی می‌تواند به صورت غیر فعال آنجا باقی بماند. نهایتاً ویروس می‌تواند مجدداً فعال ‌شود و با حرکت در مسیر اعصاب شما به پوست برسد و باعث ایجاد زونا شود. اما همه آنهایی که زمانی به آبله مرغان مبتلا شده اند با زونا درگیر نخواهند شد. دلیل بروز بیماری زونا هنوز کاملا معلوم نیست اما می‌تواند در نتیجه پایین آمدن ایمنی بدن در مقابل عفونت با افزایش سن باشد. بیماری زونا درمیان سالمندان و افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند بیشتر شایع است. واریسلا زوستر بخشی از گروهی از ویروس ها به نام ویروس هرپس یا تبخال هستند که شامل ویروس های عامل سرماخوردگی و زگیل تناسلی می‌شود. به همین دلیل زونا را همچنین تحت عنوان هرپس زوستر نیز می شناسند. البته باید بگوییم که ویروس عامل ایجاد بیماری زونا و آبله مرغان، ویروس عامل سرماخوردگی یا زگیل تناسلی نیست، بلکه تنها در یک گروه قرار دارند.

افراد مستعد ابتلا به بیماری زونا

هر کسی که زمانی به آبله مرغان مبتلا شده باشد، میتواند در معرض ابتلا به بیماری زونا نیز قرار داشته باشد. تقریباً از هر سه نفر در دنیا یک نفر در طول زندگی اش به زونا مبتلا خواهد شد. بعضی دیگر بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند. برآورد شده است که که نیمی از تمامی موارد ابتلا به زونا در افراد بالای ۶۰ سال رخ داده است. گروه های دیگری که در معرض ابتلا به بیماری زونا قرار دارند عبارتند از:

• افراد مبتلا به ایدز
• افرادی که تحت درمان سرطان قرار دارند.
• افرادی که پیوند عضو داشته اند.
• افرادی که تحت فشار عصبی بالایی قرار دارند.

عوامل خطرزا برای بیماری زونا

هر کسی که زمانی به بیماری آبله مرغان مبتلا شده باشد در معرض ابتلا به بیماری زونا نیز قرار دارد. اکثر بزرگسالان دنیا زمانی که کودک بودند و پیش از گسترش و همه‌گیری واکسیناسیون کودکان که امروزه در مقابل آبله مرغان نیز انجام می شود، به بیماری آبله مرغان مبتلا شده اند. فاکتورهایی که می تواند احتمال بروز بیماری زونا را افزایش دهد عبارتند از:

• سن بالای ۵۰ سال: بیماری زونا در میان افراد بالای ۵۰ سال از شیوع بیشتری برخوردار است و این احتمال با افزایش سن افزایش می یابد.
• داشتن یک بیماری به خصوص: بیماریهایی که باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می شوند، مانند ایدز و سرطان، می‌توانند احتمال بروز بیماری زونا را افزایش دهد.
• قرار گرفتن تحت درمان سرطان: رادیوتراپی و شیمی درمانی می‌تواند مقاومت بدن شما در مقابل بیماری کاهش داده و منجر به فعالسازی ویروس واریسلا زوستر شود.
• مصرف بعضی داروهای به‌خصوص: داروهایی که برای پیشگیری از پس زدن عضو پیوند زده شده مصرف می شود، مانند استفاده طولانی مدت استروئید مانند پردنیزون، می تواند احتمال ابتلا به بیماری زونا را افزایش دهد.

مشکلات بیماری زونا

از عمده مشکلاتی که در نتیجه بیماری زونا ممکن است رخ دهد می توان به موارد زیر اشاره داشت:

• نورالژی بعد از بیماری: بعضی افراد با درد ادامه‌دار ناشی از زونا، حتی بعد از پاک شدن تاول و جوش از روی پوست مواجه هستند. این مشکل که آن را نورالژی بعد از زونا نیز می نامند، زمانی رخ می‌دهد که اعصاب آسیب دیده پیامهای نامشخص و مبالغه آمیز از درد پوستتان را به مغز ارسال می‌کند.
• از دست رفتن بینایی: زمانی که بیماری زونا در اطراف یا درون چشم رخ دهد (زونای افتالمیک) می تواند منجر به عفونت دردناک چشم شود که ممکن است از دست رفتن بینایی را به همراه داشته باشد.
• مشکلات نورولوژیک: بسته به اینکه کدام اعصاب بدنتان تحت تاثیر بیماری زونا قرار بگیرد این بیماری می تواند باعث ایجاد التهاب مغز (انسفالیتیس)، معلولیت صورت یا مشکلات شنوایی و عدم تعادل شود.
• عفونت پوستی: اگر تاول های ناشی از بیماری زونا به‌درستی تحت درمان قرار نگیرد، عفونت های باکتریایی پوست می تواند گسترش یابد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر مشکوک به بیماری زونا بودید باید بلافاصله با پزشک تماس بگیرید اما در مواقع زیر بدون فوت وقت به یک پزشک مراجعه کنید:

• درد یا جوش که در نزدیکی یکی از چشمان ایجاد شود: اگر این حالت بدون درمان باقی بماند باعث ایجاد عفونت و از دست رفتن دائمی چشم میشود.
• اگر سنتان بالای ۶۰ سال است: چرا که فاکتور سن به شکل چشمگیری احتمال بروز مشکل را افزایش می دهند.
• شما یا یکی از افراد خانواده دارای مشکل سیستم ضعیف ایمنی در نتیجه بیماری سرطان، مصرف دارو یا یک بیماری مزمن باشید.
• جوش های گسترده و دردناک

درمان زونا

داروهای ضد ویروس مانند آسیکلوویر (زوویراکس)، والاسیکلوویر (والترکس) یا فامسیکلوویر (فامویر) می تواند شدت نشانه های بیماری زا و مدت زمان بیماری را در صورتی که زود مصرف شود، کاهش دهد. داروهای مسکن درد می‌تواند در مراحل پیشرفته بیماری باعث کاهش درد آن شود؛ کمپرس های، خیس لوسیون های آرامبخش و دوش گرفتن با مواد کلوئیدی می تواند در کاهش درد و خارش موثر باشد.

پیشگیری از بروز بیماری زونا

واکسن زونا برای پیشگیری از ابتلا به بیماری زونا ضروری است؛ افرادی که در معرض ابتلا به بیماری زونا قرار دارند باید اقدام به تزریق واکسن شینگریکس نمایند؛ این واکسن توسط سازمان غذا و داروی امریکا در سال ۲۰۱۷ مورد تایید قرار گرفت. مطالعات نشان دهنده آن است که شینگریکس میتواند تا بیش از ۵ سال مصونیت در مقابل زونا را ایجاد کند. شینگریکس یک واکسن ساخته شده از ویروس مرده است که در دو دوز و بازه زمانی ۲ تا ۶ ماه تزریق میشود. واکسن شینگریکس برای افراد با سن بالای پنجاه سال مورد تایید قرار گرفته و توصیه می شود. شایعترین عارضه جانبی واکسن زونا، قرمزی، درد، حساسیت، تورم و خارش در محل تزریق و بروز سردرد است. واکسن زونا تضمین کننده عدم ابتلا به زونا نیست اما احتمال بروز این بیماری و شدت و احتمال نورالژی بعد از بیماری را کاهش می دهد. از واکسن زونا تنها به منظور یک راهکار پیشگیرانه استفاده می شود و نمی توان از آن برای درمان افرادی که در حال حاضر به این بیماری مبتلا هستند استفاده کرد. برای انتخاب بهترین گزینه متناسب با وضعیت خود با پزشکتان مشورت کنید.

 سوالات متداول

نشانه های اولیه ابتلا به بیماری زونا چیست؟

زونا اصولاً در یک قسمت از بدن و معمولاً روی کمر، پشت یا سینه ظاهر می‌شود. در طول پنج روز ممکن است با جوش های قرمز در این نواحی مواجه شوید که دسته های کوچک تاول هایی هستند که با ترشح همراه می شوند و در طول چند روز در این نواحی پدیدار می شود و ممکن است با نشانه هایی مانند تب، سردرد و خستگی مشابه با بیماری آنفلوانزا مواجه شوید.

ماندگاری بیماری زونا چقدر است؟

اکثر موارد ابتلا به زونا چیزی بین ۳ تا ۵ هفته طول می کشد؛ اولین نشانه ها معمولاً به شکل سوزش یا قلقلک همراه با درد خواهد بود که گاهی می تواند همراه با بیحسی یا خارش در یک سمت از بدن شود. نمایان شدن جوش های قرمز چیزی بین ۱ تا ۵ روز بعد از داشتن احساس سوزش و قلقلک رخ می دهد.

چه نژادی بیشتر در معرض ابتلا به زونا هستند؟

بیماری زونا معمولاً در میان افراد سفید پوست بیشتر از افراد آفریقایی آمریکایی رخ می دهد. افراد سیاه پوست به صورت میانگین، حداقل ۵۰ درصد کمتر از افراد سفیدپوست به هرپس زوستر مبتلا می شوند. سالمندان سیاه پوست تا ۷۵ درصد کمتر از همتایان سفیدپوست خود به زونا مبتلا می شوند.

ممکن است زونا به خودی خود از بین برود؟

بسیاری از افراد این برداشت اشتباه را می‌کنند؛ بیماری زونا نیز مانند سم پیچک سمی بعد از مدتی به خودی خود از روی پوست پاک می شود اما جوش های زونا تنها یک هشدار اولیه برای افراد بخصوص میانسال و سالمند برای رفتن به دنبال مراقبت های پزشکی  است.

درد بیماری زونا در مقیاس ۱ تا ۱۰ چقدر است؟

بیماری زونا یک خالت بسیار دردناک است و اکثر بیماران در مقیاس ۱ تا ۱۰، نمره ۶ تا ۱۰ را به این درد می دهند. بعد از یک تا ۵ روز از شروع نشانه های اولیه بیماری، ناحیه متاثر شده از جوش های قرمز پر می شود.

چطور از گسترش بیماری زونا جلوگیری کنیم؟

• جوش های زونا را تمیز و پوشیده شده نگه دارید؛ این مسئله می‌تواند تماس افراد دیگر با این تاول ها جلوگیری کند
• دست های تان را به صورت مرتب بشویید و سعی نکنید که این تاول ها را لمس کنید
• از حضور در اطراف افراد باردار پرهیز کنید
• از حضور در میان افراد حاضر در گروه های پرخطر خودداری کنید.

اگر بیماری زونا درمان نشود چه می شود؟

در صورتی که مشکلات بیماری زونا را تحت درمان قرار ندهید می تواند منجر به شرایط کشنده شود. پنومونیا یا ذات الریه، انسفالیتیس یا التهاب مغز، سکته، عفونت های باکتریایی می‌تواند باعث وارد شدن شوک به بدن تان شود.