علت درد لگن و باسن چیست؟ برای درمان چه کنیم؟

درد شایع لگن و باسن معمولا یک درد تیز همراه با سوزش است. شدت این درد می تواند خفیف یا شدید باشد. درد لگن می تواند دلایل احتمالی زیادی داشته باشد از جمله موارد جدی مانند شکستگی یا عفونت مفصل و مواردی کمتری شایعی مانند آرتریت یا بورسیت. در صورت لزوم با مراجعه به متخصص می توانید به علت درد پی ببرید و درمان مناسب آن را شروع کنید. ما در این مقاله شما را با روش های درمانی احتمالی درد باسن و استخوان لگن آشنا می کنیم. باید به این نکته دقت کنید که بلوک عصب یک روش موثر برای درمان این مشکل است اما باید توسط یک پزشک با تجربه انجام شود.

علت درد لگن و باسن چیست؟

این درد دلایل شایعی دارد. اگر درد در قسمت داخلی مفصل ران (درد لگن قدامی) باشد علت آن مشکل داخل مفصل ران است. درد کنار باسن (درد لگن جانبی) یا قسمت بیرونی مفصل ران و نزدیکتر به باسن (درد پشت لگن)، معمولاً به دلیل مشکلات مربوط به عضلات، رباط ها، تاندون ها و یا اعصابی است که مفصل ران را احاطه کرده اند.

درد های لگن قدامی و باسن

دردهای لگن قدامی و باسن در قسمت های داخلی لگن و کشاله ران احساس می شود. دلایل این دردها عبارتند از:

• آرتریت
• آرتروز یکی از شایع ترین دلایل درد های طولانی مدت لگن و باسن است. آرتریت میتواند باعث درد، سفتی و حساس شدن مفاصل و ایجاد مشکل در راه رفتن شود.
• استئو آرتریت (OA) که معمولا در اثر افزایش سن و سایید گی غضروفی که مفاصل را میپوشاند ایجاد می شود. این مشکل زمانی رخ میدهد که غضروف مفصل ران به مرور زمان از بین می رود. شکستگی غضروف معمولا در اثر افزایش سن یا آسیب های قبلی ایجاد میشود. این مشکل باعث می شود که فضای مفصل در داخل مفصل ران باریک شود و استخوان ها روی یگیدیگر ساییده می شوند. درد بیمار با توجه به شدت پیشرفت آرتروز می تواند مبهم، دردناک یا تیز باشد. معمولا درد باسن و لگن با فعالیت افزایش میابد و با استراحت کاهش می یابد.
• اسیب های مفصل مانند شکستگی می تواند باعث آرتریت تروماتیک مانند استئوآرتریت شود.
• عفونت مفصل باعث آرتریت عفونی شده و در نتیجه باعث از بین رفتن غضروف می شود.
• ارتریت روماتوئید در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به مفاصل ایجاد میشود. این نوع آرتریت ممکن است در نهایت غضروف و استخوان های مفصلی را از بین ببرد.
• استئوآرتریت بسیار شایع تر از آرتریت روماتوئید است.
• شکستگی لگن: افراد مسن و بیمارانی که دچار پوکی استخوان هستند بیشتر در معرض شکستگی لگن قرار دارند چون استخوان هایشان به دلیل بالا رفتن سن و دیگر عوامل ضعیف شده است. شکستگی لگن باعث ایجاد درد شدید و ناگهانی در مفصل ران می شود، بیمار باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. شکستگی در لگن یا قسمت بالایی استخوان ران بسیار دردناک است، این درد در قسمت خارجی بالای ران یا ناحیه کشاله ران احساس می شود. این شکستگی ها معمولا در اثر زمین خودرن یا برخورد ضربه ی مستقیم به لگن و یا حتی استرس اتفاق میافتد. شکستکی ممکن است عوارضی ماند لخته شدن خون در ساق پا داشته باشد. شکستگی لگن معمولا با جراحی درمان می شود. بیمار بعد از جراحی برای بهبودی کامل نیاز به فیزیوتراپی خواهد داشت.
• بورسیت ایلیوپسواس: بورسیت به معنای تحریک یا التهاب بورس است. بورس ها کیسه های کوچی پر از مایع هستند که به عنوان ضربه گیر بین ماهیچه ها، مفاصل و تاندون ها قرار دارند. بورسیت ایلیوپسواس در قسمت داخلی یا کشاله ران قرار دارد و اگر ملتهب شود باعث ایجاد درد در لگن قدامی میشود. بازیکنان فوتبال و دوندگان بیشتر دچار بورسیت ایلیوپسواس میشوند. این مشکل باعث درد لگن قدامی میشود، این درد به قسمت جلوی ران یا باسن سرایت میکند. در برخی موارد به دلیل این نوع بورسیت بیمار ممکن است در لگن احساس گرفتگی یا ترکیدن کند.
• کشیدگی عضله فلکسور باسن: کشیدگی لگن به معنای کشش یا پارگی عضله یا تاندون نزدیک آن یا هردو مورد است. عضلاتی که باعث خم شدن لگن میشوند مانند مانند عضله ایلیوپسواس یا عضله راست فموریس معمولا در اثر کشیدگی مفصل ران درگیر میشوند. کشیدگی فلکسور لگن معمولا در اثر استفاده بیش از حد رخ می دهد برای مثال دوچرخه سواران یا بازیکنان فوتبال بیشتر دچار آن میشوند. این مشکل همچنین میتواند در اثر برخورد نوعی ضربه مانند ضربه مستقیم در ورزش هایی که برخود بدنی دارند رخ دهد. این فشار ها علاوه بر ایجاد درد در لگن قدامی میتوانند باعث تورم، کاهش توان حرکتی و ضعف عضلانی شوند.
• استئونکروز: اگر خون به طور موقت یا دائما به استخوان های نرسد باعث ایجاد استئونکروز یا نکروز آواسکولار می شود. این مشکل می تواند باعث از بین رفتن استخوان نگهدارنده شود، به مرور زمان غضروف از بین می رود و درنهایت باعث شکستگی یا مچاله شدن استخوان ها می شود. علت استئونکروز همیشه قابل تشخیص نیست اما آسیب های مفصل، استفاده بیش از حد از دارو های استروئیدی یا الکل و درمان های سرطانی معمولا خطر ابتلا به این مشکل را افزایش می دهند. اما در بسیاری از موارد علت آن کاملا مشخص نمی شود.
• پارگی لابروم لگن: لابروم لگن نواری است که از بافتی شبیه به غضروف تشکیل شده و در اطراف لبه بیرونی حفره لگن قرار دارد. لابروم باعث حمایت از لگن و عمیق کردن سوکت میشود. استفاده بیش از حد یا آسیب زدن به لگن میتواند باعث پارگی لابروم شود، این یک وضعیت دردناک است که با تحمل فشار وزن بدن بدتر می شود.
• گیر افتادگی فموراستبولوم یا استخوان ران: در این وضعیت استخوان در اطراف مفصل ران شروع به رشد میکند و باعث اجاد برخی توده ها میشود که میتوانند حرکت لگن را محدود کرده و درنهایت باعث پارگی لابروم و آرتروز مفصل ران میشوند. این بیماری علائمی مانند درد معمولی یا شدید در کشاله ران دارد که به قسمت های خارجی لگن هم سرایت می کند. معمولا وقتی  بیمار بعد از نشستن طولانی مدت می ایستد دچار درد می شود. از دیگر علائم شایع این بیماری میتوان به سفت شدن ماهیچه ها و لنگیدن اشاره کرد.
• مفصل ران عفونی: با وجود اینکه این مشکل بسیار کمتر اتفاق میافتد اما در برخی موارد ممکن است مفصل ران عفونی شود. به این مشکل سپتیک میگویند.
• سرطان استخوان: در موارد بسیار نادر سرطان استخوان میتواند باعث درد لگن شود. معمولا سرطانی که که از استخوان شروع میشود (سرطان اولیه) یا سرطانی  که در قسمت دیگری از بدن گسترش پیدا کرده است (متاستیک) باعث ایجاد چنین دردی میشود. این درد معمولا در شب بدتر میشود و با رشد تومور استخوانی درد دائمی می شود. در این وضعیت ممکن است بیمار علائم دیگری مانند تورم اطراف لگن، کاهش وزن و خستگی غیر عادی داشته باشد. لگن می تواند در اثر ضعیف شدن استخوان ها دچار شکستگی شود.

دردهای جانبی لگن و باسن

درد های جانبی لگن و باسن به دردهای کنار لگن (نه درد های جلو یا پشت لگن) گفته می شود:

• بورسیت تروکانتریک

بروسیت تروکانتریک یکی از علل احتمالی درد لگن و باسن است. این وضعیت در اثر التهاب کیسه ی پر از مایع بورسا که در نزدیکی باسن قرار دارد اتفاق میافتد. عواملی مختلفی میتوانند باعث بورسیت تروکانتریک شوند از جمله آسیب های لگن و باسن، استفاده بیش از حد از مفاصل یا مشکلات بدن و عوامل دیگری مانند آرتریت روماتوئید هم میتوانند باعث درد لگن و باسن شوند. این مشکل در زنان بسیار بیشتر از مردان انفاق میافتد.

• سندرم اسنپینگ هیپ

این سندرم که بیشتر برای رقصندگان یا ورزشکاران اتفاق میافتد علائمی مانند صدا دادن مفصل ران دارد. برای مثال بیمار هنگام راه رفتن یا بلند شدن از روی صندلی این صدا را احساس میکند. این مشکل معمولا دردناک نیست اما در برخی موارد ممکن است دردناک هم باشد. صدا دادن مفصل ران معمولا نشان دهنده ی پارکگی غضروف یا قسمت هایی از لگن است.

• درد های لگن خلفی و مفصل ران

این دردها در قسمت خارجی لگن و باسن احساس میشوند که معمولا به دلیل مشکلات عضلانی، تاندون ها یا رباط هایی است که اطراف مفصل قرار دارند نه خود مفصل.

• کشیدگی عضلات همسترینگ

کشیدگی های عضلانی ناشی از پارگی های کوچکی است که در اثر چرخش یا کشش سریع عضلات ایجاد میشوند. وقتی عضلات همسترینگ اطراف لگن کشیده میشوند بیمار در باسن یا پشت لگن دچار درد میشود.

• مشکل مفصل ساکروایلیاک

یک مفصل ساکروایلیاک که در بدن همه ی افراد قرار دارد قسمت تحتانی ستون فقرات را به لگن متصل می کند. مشکلات مختلف مفصل ساکروایلیاک از جمله آرتریت مفصل، عفونت مفصل و آسیب به رباط‌های مفصلی میتواند باعث درد لگن خلفی شود. این درد یا سوزش معمولا هنگام ایستادن و راه رفتن بدتر میشود و ممکن است از لگن به پایین ساق پا هم سرایت کند.

• سندرم پیریفورمیس

به سندرم پیریفورمیس سندرم گلوتئال هم گفته میشود. این مشکل زمانی رخ میدهد که عصب سیاتیک (عصب بزرگی که از کمر به باسن و از باسن به ساق پا میرود) توسط عضله پیریفورمیس تحریک یا فشرده شود. این عضله در قسمت پایینی لگن و نزدیک به قسمت بالایی مفصل ران قرار دارد. سوزش یا درد این سندرم معمولا از قسمت خلفی لگن و باسن شروع میشود و به قسمت پایینی پشت ران سرایت میکند.

علائم درد لگن و باسن

با توجه به علت درد لگن و باسن بیمار ممکن است در قسمت های زیر دچار درد شود:

• ران
• قسمت داخلی مفصل ران
• کشاله ران
• قسمت خارجی مفصل ران
• باسن

در برخی موارد درد از سایر قسمت های بدن مانند پشت یا کشاله ران به لگن سرایت می کند. گاهی اوقات فعالیت درد را افزایش میدهد مخصوصا اگر درد ناشی از آرتریت باشد. همراه با درد ممکن است دامنه ی حرکتی بیمار هم کاهش یابد. برخی بیماران به دلیل درد مدوام می لنگند.

تشخیص درد لگن و باسن

برای تشخیص علت درد لگن بیمار نیاز به معاینه فیزیکی توسط پزشک و بررسی سابقه پزشکی و بیماری های قبلی دارد. معمولا پزشک آزمایش های تصویربرداری مانند ام آر آی را برای تشخیص بهتر توصیه می کند. در برخی موارد آزمایش خون هم میتواند به تشخیص علت درد لگن کمک کند.

سابقه پزشکی

معمولا پزشک از بیمار سوالاتی درباره مشکل او می پرسد. برخی از این سوالات عبارتند از:

• آیا درد لگن شما با استراحت بهتر می شود یا با ورزش؟
• آیا علائم دیگر مانند تب، تورم یا درد مفاصل دارید؟
• آیا شما یا یکی از اعضای خانواده آرتریت یا سابقه ی مشکلات مفصلی داشته اید؟
• آیا اخیرا لگن شما دچار آسیب شده است؟

معاینه فیزیکی

در معاینه فیزیکی پزشک چند قسمت برجسته در لگن، ساق پا، کمر و شکم بیمار را بررسی میکند و فشار میدهد. پزشک همچنین ممکن است برای بررسی ضعف و رفلکس عضلانی یک معاینه عصبی انجام دهد. شاید پزشک برای بررسی دامنه ی حرکتی بیمار لگن او را در جهت های مختلف حرکت دهد، به نحوه ی راه رفتن بیمار دقت کند و همچنین وضعیت کلی بدن و توانایی بیمار در تحمل وزن را هم بررسی کند. پزشک همچنین ممکن است از آزمایشات پیچیده تری برای تشخیص علت درد لگن و باسن استفاده کند، یکی از این آزمایشات تست FABER است.

تست FABER

تست FABER برای تشخیص برخی مشکلات مفصل ران مانند استئوآرتریت یا پارگی لابروم لگن استفاده می شود. برای انجام این آزمایش بیمار باید به پشت دراز بکشد، پزشک پای او را خم می کند و سپس مچ پا را از همان سمت مفصل ران آسیب دیده درست بالای کاسه زانو روی پای مخالف قرار می دهد. پزشک زانو را از قسمت آسیب دیده فشار میدهد تا ساق پا پایین بیاید. اگر بیمار در مفصل ران دچار درد شود یا اگر  بیمار نتواند زانو و ساق پا را در قسمت آسیب دیده موازی با پای مخالف پایین آورد جواب ازمایش مثبت خواهد بود. سایر آزمایشات عبارتند از:

• تست پای راست
• تست ترندلنبرگ
• تست رول پا

درمان درد لگن و باسن

نوع درمان درد لگن و باسن به تشخیص پزشک بستگی دارد. درمان های رایج شامل مراقب از خود، مصرف دارو، فیزیوتراپی و جراحی است.

خود مراقبتی

معمولا پزشک روش هایی را به بیمار آموزش می دهد تا از خود ش مراقبت کند. این روش ها که باعث کاهش درد لگن و باسن می شوند عبارتند از:

• محدود کردن یا اجتناب از انجام فعالیت هایی که درد لگن را بدتر می کنند مانند بالا رفتن از پله.
• استفاده از وسایل کمکی مانند عصا یا واکر برای حرکت.
• دستورالعمل I.C.E: اگر هنگام انجام یک حرکت وزشی خاص یا فعالیت های بدنی دیگر دچار درد شدید لگن شدید باید از روش های مثل استراحت، کمپرس یخ، فشرده سازی و بالابردن ارتفاع برای مدیریت درد استفاده کنید.

دارو ها

داروهای مختلفی مانند دیکلوفناک، ناپروکسن، ایبوپروفن و استامینوفن یا یک ضد التهاب غیر استروئیدی بدون نسخه برای کاهش درد لگن که به دلایل مختلفی ایجاد شده است استفاده می شوند. این دلایل عبارتند از استئو آرتریت و گیر افتادگی استخوان ران. شاید بیمار برای درمان شکستگی لگن یا مفصل ران عفونی نیاز به مصرف دارو های مسکن قوی تری داشته باشد. برای درمان آرتریت روماتوئید می توان از یک داروی ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری استفاده کرد. همچنین میتوان از آنتی بیوتیک ها داخل وریدی برای درمان مفصل عفونی استفاده کرد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در درمان بسیاری از دلایل درد لگن و باسن دارد چون باعث بهبود قدرت، انعطاف پذیری و تحرک لگن میشود. فیزیوتراپیست ممکن است از روش های درمانی مثل ماساژ، اولتراسوند، گرما و یخ برای تسکین التهاب لگن استفاده کند. فیزیوتراپیست همچنین درباره ی اینکه آیا انجام فعالیت های ورزشی برای بیمار بی خطر است یا خیر توصیه های لازم را ارائه میدهد.

کاردرمانی

اگر احساس کردید کار یا برخی فعالیت های خاصی باعث درد شما می شود این موضوع را با یک کاردرمانگر درمیان بگذارید. کاردرمانگر به طور تخصصی آموزش دیده که به بیمار کمک کند تا با تغییر تجهیزات مورد استفاده در محل کار، منزل یا در اتومبیل فشار وارده بر لگن را کاهش دهد. کاردرمانگر همچنین میتواند به بیمار آموزش دهد که چگونه با تغییر حرکات بدن از ادامه پیدا کردن یا برگشتن دوباره درد جلوگیری کند.

تزریق  بلوک اعصاب

تزریق استروئید می تواند به درمان دردهای ناشی از بورسیت یا التهاب در داخل یا اطراف لگن کمک کند. این تزریق ها معمولا نیاز به بی حس کننده موضعی دارند. این روش درمانی اغلب برای شرایطی که بر ناحیه تروکانتریک در قسمت خارجی لگن تاثیر می گذارد مفید است.

در برخی موارد این روش برای درمان تاندونیت ایلیوپسواس هم موثر است. با توجه به اینکه تاندون ایلیوپسواس بسیار عمیق است این تزریق باید حتما توسط یک رادیولوژیست و با استفاده از اولتراسوند انجام شود. پارگی تاندون ایلیوپسوآس همچنین می تواند با تزریق استروئید با هدایت نوعی اشعه ایکس به نام فلوروسکوپی ویدیویی (تا مطمئن شوند که درمامن در محل مناسب انجام می شود) درمان شود. تزریقاتی که با هدایت اولتراسوند انجام میشوند بیشتر محبوب هستند.

جراحی

در برخی موارد مانند شکستگی لگن برای برطرف شدن درد لگن و باسن بیمار نیاز به جراحی دارد. همچنین برای مواردی که استئوآرتریت بدتر میشود و سایر درمان ها ناموفق بوده اند جراحی میتواند مفید باشد به طوری که حتی ممکن است جراح مفصل بیمار را تعویض کند. در نهایت، می شود از روشی به نام آرتروسکوپی هیپ هم برای ترمیم پارگی لابروم لگن استفاده کرد.

پیشگیری از درد لگن و باسن

در برخی موارد بیماران نمی توانند از همه ی عوامل درد لگن و باسن پیشگیری کنند، اما روش هایی وجود دارد که میتواند برای مقابله با این عوامل انجام شود از جمله:

• کاهش وزن اضافه ی بدن
• داشتن یک رژیم غذایی سالم که حاوی ویتامین دی و کلسیم فراوان مورد نیاز برای سلامت استخوان.
• انجام فعالیت های کم فشار مانند شنا یا دوچرخه سواری
• انجام حرکات کششی قبل و بعد از ورزش
• در صورتی که طول پاهای شما متفاوت است از کفش های مخصوص استفاده کنید.
• پوشیدن کفش ورزشی مناسب و راه نرفتن بر روی سطوح سخت مانند اسفالت.
• کمک گرفتن از پزشک برای انجام ورزش های قدرتی روزانه.
• انجام یوگا یا تاچی برای بهبود تعادل و جلوگیری از افتادن

هنگام مراجعه به پزشک

برای درمان دردهای لگن و باسن که با موارد زیر همراه هستند باید سریعا به پزشک مراجعه کرد:

• اگر درد لگن بعد از یک هفته استراحت در منزل همچنان ادامه داشته باشد.
• اگر درد همراه با تب یا مشکلات پوستی باشد.
• اگر درد لگن به صورت ناگهانی ایجاد شود.
• اگر درد در هر دو لگن و سایر مفاصل وجود داشته باشد.
• اگر بیمار توانایی تحمل وزن بدن یا راه رفتن را نداشته باشد.
• ضعف در پا
• تورم
• کبودی یا خونریزی
• داغی لگن
• ضعف
• قرمزی

سوالاتی که ممکن است پزشک از بیمار بپرسد عبارتند از:

• در چه قسمتی احساس درد می کنید؟
• درد از چه زمانی و از کی شروع شده است؟
• آیا چیزی هست که درد را بدتر کند؟
• آیا چیزی درد را بهتر میکند؟
• آیا توانایی راه رفتن و تحمل وزن بدن را دارید؟
• آیا بیماری دیگری دارید؟
• آیا دارویی مصرف می کنید؟

در موراد زیر بیمار باید سریعا به بیمارستان مراجعه کند:

• اگر درد لگن ناشی از سقوط یا تصادف جدی باشد.
• اگر پای بیمار تغییر شکل داده و به شدت کبود شده یا خونریزی میکند.
• اگر بیمار نمیتواند لگن خود را تکان دهد یا وزنی را روی پای خود تحمل کند.
• اگر درد بدن همراه با تب و احساس ناخوشی باشد.

اگر درد لگن به صورت ناگهانی شدیدتر شود بیمار باید سریعا به بیمارستان مراجعه کند. همچنین در صورت برخورد هر گونه ضربه شدید به لگن بیمار نیاز به رسیدگی فوری دارد.

درمان های سریع

درد های لگن و باسن می توانند شرایط زندگی بیمار را مختل کنند و مراحل طولانی مدت برای تشخیص علت درد میتواند بسیار خسته کننده باشد بنابراین بهتر است در طول روند درمان صبور باشید و به برنامه درمانی خود کمک کنید.

سوالات پرتکرار

چگونه تشخصی دهیم که درد لگن و باسن علت جدی دارد؟

• نافرم بودن شکل مفصل
• ناتوانی در حرکت دادن ران یا لگن
• ناتوانی در تحمل وزن روی پای آسیب دیده
• درد شدید
• تورم ناگهانی
• هرگونه علائم عفونت (تب، لرز، قرمزی)

آیا بورسیت لگن می تواند باعث درد لگن و باسن شود؟

بورسیت تروکانتریک وضعیتی است که ابتدا معمولا به عنوان علت احتمالی درد کمربند لگنی نادیده گرفته می شود اما با پخش شدن درد در باسن و قسمت جانبی ران و با حساسیت نقطه‌ای مشخص تروکانتر بزرگ تشخیص داده می‌شود.

درد لگن و باسن چه زمانی نگران کننده است؟

اگر درد لگن همراه با علائمی مانند تب، لرز، کمردرد، تهوع یا استفراغ باشد و بیشتر از 24 ساعت ادامه پیداکند، بیمار باید فورا به پزشک مراجعه کند.

چه ورزش هایی به کاهش درد لگن و باسن کمک می کند؟

ورزش کگل مناسب ترین ورزش برای  حفظ کف لگن و جلوگیری از درد است. شما میتوانید این ورزش را در حالت ایستاده، نشسته یا دراز کش انجام دهید اما انجام این ورزش در حالی که روی پشت دراز کشیده اید از همه مفیدتر است. عضلات شکم را طوری منقبض کنید که انگار می خواهید از ریختن ادرار جلوگیری کنید.

آیا باید با درد لگن و باسن ورزش کرد؟

وقتی دچار درد لگن میشوید انتخاب یک روش مناسب برای شروع روش بسیار خوبی است. بهتر است ورزش هایی انجام دهید که فشار کف لگن را کاهش می دهند. شنا، پیاده روی و دوچرخه سواری جز مناسب ترین ورزش ها هستند.