نوروپاتی محیطی، که به عنوان نتیجهای از آسیب به اعصاب خارج از مغز و نخاع (اعصاب محیطی) رخ میدهد، عبارت است از یک وضعیت که عموماً باعث ضعف و ناتوانی، بیحسی و درد در دستها و پاها میشود. علاوه بر این، میتواند بخشها و عملکردهای دیگر بدن مانند گوارش، ادرارکردن و گردش خون را نیز تحتتأثیر قرار دهد.
سیستم اعصاب محیطی، مسئول انتقال اطلاعات از مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) به سایر بخشهای بدن است. همچنین، اعصاب محیطی اطلاعات حسی را به سیستم عصبی مرکزی ارسال میکنند. نوروپاتی محیطی میتواند ناشی از آسیبهای شدید، عفونت، مشکلات متابولیک، علل وراثتی و تماس با مواد سمی باشد. یکی از علل رایج آن، دیابت است.
افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی، عموماً دردی تپشی، سوزشی یا سوزنسوزنی را تجربه میکنند. در بسیاری از موارد، علائم بهبود مییابند، بهخصوص اگر دلیل آن یک مشکل قابل درمان باشد. درمان با دارو نیز میتواند به کاهش درد نوروپاتی محیطی کمک کند.
در این مقاله، با دلایل، علائم و درمان نوروپاتی محیطی آشنا خواهیدشد. باید بدانید که هرگاه بخواهید نوروپاتی محیطی را درمانکنید، باید به پزشک متخصص و ماهری مراجعهکنید که دلایل و راههای درمان این مشکل را میداند. این امر باعث کاهش خطرات و عوارض جانبی شده و دورهی نقاهت را کوتاه خواهدکرد.
خدمات تخصص ارائه شده توسط دکتر حسین عدلخو-فوق تخصص درد در کلینیک درد نفس
لازم به ذکر است کلیه خدمات بدون نیاز به ببهوشی،بستری و جراحی و فقط با بیحسی موضعی و با استفاده از به روزترین و بهترین دستگاههای روز دنیا میباشد:
- RF (رادیو فرکوئنسی)
- اوزون تراپی
- بلاک عصبی
- تزریق ژل
- تزریق PRP و سلولهای بنیادی
- تزریق بوتاکس
- لیزر پرتوان درد (PLP)
انواع نوروپاتی محیطی
انواع مختلفی از نوروپاتی محیطی وجوددارد که ناشی از دلایل مختلف هستند. این موارد از سندرم تونل کارپال (آسیب شدید بعد از استفادهی مکرر از دست و مچ، مانند کار با کامپیوتر) تا آسیب عصبی بهدلیل دیابت را شاملمیشود.
انواع نوروپاتی محیطی، بهعنوان یک گروه، مخصوصاً در افراد بالای ۵۵سال، رایجهستند. این وضعیت، ۳-۴% افراد این گروه را درگیرمیکند. نوروپاتیها، معمولاً براساس مشکلاتی که بهوجودمیآورند و دلایلشان، دستهبندی میشوند. همچنین اصطلاحاتی وجوددارد که نشانمیدهد آسیب عصبی چقدر شدید است.
مونونوروپاتی
آسیب به یک عصب محیطی، مونونوروپاتی نامیدهمیشود. آسیب فیزیکی یا تروما، مانند آسیب ناشی از تصادف، رایجترین دلیل است. فشار مداوم بر یک عصب، در اثر ساکنبودن طولانیمدت (مانند نشستن روی ویلچر یا خوابیدن در بستر)، یا حرکات مکرر و مداوم، میتواند باعث مونونوروپاتی شود.
سندرم تونل کارپال، یکی از انواع رایج مونونوروپاتی است؛ این مورد، آسیب فشار استفادهی بیشازحد نامیدهمیشود و زمانی رخمیدهد که عصب عبورکننده از مچ دست، تحت فشار قرارگیرد. افرادی که کار آنها نیازمند حرکات تکراری مچ دست است (مانند کارگران خط مونتاژ، کارگران و کسانی که مدت طولانی از کیبورد استفادهمیکنند)، بیشتر در معرض خطر قراردارند.
آسیب به عصب میتواند منجربه بیحسی، گزگز، حسهای غیرعادی و درد در سه انگشت اول از سمت انگشت شست شود. ممکناست فرد نیمهشب بیدارشود و دستش بیحس باشد؛ یا زمانیکه کاری انجاممیدهد (مثل استفاده از سشوار)، این بیحسی را بیشتر احساسمیکند. آسیب تونل کارپال، بهمرورزمان، باعث ضعیفشدن عضلات دست خواهدشد. همچنین ممکناست درد، گزگز و یا سوزشی در دست و شانههایتان احساسکنید.
در اینجا مثالهایی از مونونوروپاتیهای دیگری که باعث ضعف عضو درگیر، مانند دست یا پا خواهدشد، آوردهشدهاست:
- فلج عصب اولنار زمانی رخمیدهد که عصبی که در آرنج و در نزدیکی سطح پوست قراردارد، آسیبببیند. این بیحسی در چهارمین و پنجمین انگشت دست احساسمیشود.
- فلج عصب رادیال در اثر آسیب به عصبی که در زیر بازو امتدادیافته بهوجودمیآید و میتواند در اثر شکستگی استخوان «هومروس» در قسمت بالای بازو رخدهد.
- فلج عصب پرونئال زمانی رخمیدهد که عصب بالای ساق پا در قسمت بیرونی زانو، تحت فشار باشد. این امر باعث وضعیتی میشود که افتادگی پا نامیدهمیشود که در آن بلندکردن پا دشوار است.
نوروپاتی میتواند روی عصبهایی که حرکت را کنترلمیکنند (اعصاب حرکتی) و اعصابی که احساساتی مثل سرما یا درد را درمییابند (اعصاب حسی)، نیز تأثیر بگذارد. در برخی موارد، این مشکل میتواند اعضای داخلی بدن، مانند: قلب، عروق خونی، مثانه یا روده را تحتتأثیر قراردهد. درصورتیکه نوروپاتی اعضای داخلی بدن را تحتتأثیر قراردهد، نوروپاتی اتونومیک نامیدهمیشود. این وضعیت نادر میتواند باعث فشارخون پایین و مشکلات تعریق شود.
پلینوروپاتی
اکثر موارد مبتلا به نوروپاتی محیطی، مبتلا به پلینوروپاتی هستند؛ این مورد زمانی رخمیدهد که چندین عصب محیطی در بدن، همزمان دچار اختلال شود. پلینوروپاتی میتواند دلایل مختلفی داشتهباشد که عبارتند از: در معرض مواد سمی خاصی قرارگرفتن مانند سوء مصرف الکل، عدم دریافت مواد مغذی (بهخصوص کمبود ویتامین B) و مشکلات ناشی از بیماریهایی مثل سرطان یا اختلالات کلیوی.
یکی از رایجترین انواع پلینوروپاتی مزمن، نوروپاتی دیابتی است، که وضعیتیاست که در افراد مبتلا به دیابت رخمیدهد. این مورد در افرادی که سطح قند خونشان را کنترلنمیکنند، شدیدتر است. اگرچه نادرتر است، اما دیابت میتواند باعث مونونوروپاتی نیز شود.
متداولترین علائم پلینوروپاتی عبارتند از:
- گزگز
- بیحسی
- بیحسی دستها و پاها
- احساس سوزش در دستها یا پاها
چون افراد مبتلا به پلینوروپاتی مزمن، اغلب توانایی احساس دما و درد را ازدستمیدهند، ممکناست خودشان را بسوزانند و به زحمهای باز یا فشار طولانیمدت، مبتلا شوند. اگر اعصاب اندامها درگیر شود، نتیجهی آن اسهال یا یبوست و همچنین ازدستدادن کنترل ادرار یا مدفوع خواهدبود. همچنین ممکناست فرد دچار اختلالات جنسی یا فشارخون پایین شود.
یکی از جدیترین انواع پلینوروپاتی، سندرم گیلنباره است که بیماری نادری میباشد و در آن سیستم ایمنی بدن بهطور ناگهانی اعصاب بدن را در محل انشعابشان از نخاع، مورد حمله قرارمیدهد. علائم فوری بروزکرده و بهسرعت بدتر میشود و گاهی منجربه فلج خواهدشد. علائم ابتدایی شامل ضعف و گزگزی است که بهطرف بالا و بازوها کشیدهمیشود. مشکلات فشارخون، مشکلات ضربان قلب و مشکلات تنفسی، در موارد شدیدتر رخخواهدداد. بااینحال، علیرغم شدت این بیماری، درصورت درمان فوری، فرد بهبود خواهدیافت.
پلی نوروپاتی دمیلینکننده التهابی مزمن (CIDP)، حالت مزمن گیلنباره است که در آن، علائم تا ماهها یا سالها ادامهخواهدداشت. تشخیص زودهنگام و درمان بیماران CIDP، ضروری است. ۳۰% این بیماران نهایتاً مجبور به استفاده از ویلچر خواهندشد.
علائم بیماری نوروپاتی محیطی
هریک از عصبهای سیستم محیطی شما، وظیفهی خاصی دارد؛ درنتیجه، علائم به نوع عصب درگیر بستگیدارد. اعصاب به گروههای زیر دستهبندی میشوند:
- اعصاب حسی که احساساتی مانند دما، درد، لرزش یا لمس را از طریق پوست درمییابند.
- اعصاب حرکتی که حرکت عضلات را کنترلمیکنند.
- اعصاب اتونومیک که عملکردهایی مانند فشارخون، تعریق، ضربان قلب، گوارش و عملکرد مثانه را کنترلمیکنند.
علائم و نشانههای نوروپاتی محیطی ممکناست شامل موارد زیر باشد:
- شروع تدریجی بیحسی، سوزنسوزنشدن و گزگز دست و پا، که بهطرف بالا و بازو و بالای پا کشیدهمیشود.
- درد تیز، تیزکشنده، تپشدار و سوزشی
- حساسیت بالا در زمان لمس
- درد در زمان انجام کارهایی که نباید دردناک باشد؛ مثلاً پادرد در زمان تحمیل وزن یا در زمانیکه زیر پتو هستند.
- عدم هماهنگی و افتادن
- ضعف عضلانی
- احساس دستکش یا جوراب داشتن در زمانیکه آنها را ندارید
- فلج؛ درصورت درگیری اعصاب حرکتی
درصورت درگیری اعصاب اتونومیک، علائم و نشانهها عبارتند از:
- عدم تحمل گرما
- تعریق بیش از حد یا عدم توانایی عرقکردن
- مشکلات مربوط به گوارش، مثانه و روده
- فشارخون پایینی که باعث سرگیجه یا سبکی سر شود.
نوروپاتی محیطی میتواند یک عصب را درگیر کند (مونونوروپاتی)، دو یا چند عصب را درجاهای مختلف بدن درگیرکند (مونونوروپاتی چندگانه) و یا چندین عصب را درگیر کند (پلینوروپاتی). سندرم تونل کارپال، مثالی از مونونوروپاتی است. اکثر افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی، مبتلا به پلینوروپاتی هستند.
دلایل نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی، آسیب عصبی است که دلایل متعددی دارد. بیماریهایی که میتواند باعث نوروپاتی محیطی شوند عبارتند از:
بیماریهای خودایمنی
این مورد شامل سندرم شوگرن، لوپوس، آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)، سندرم گیلنباره، سندرم پلینوروپاتی دمیلینکننده التهابی مزمن و التهاب رگ (واسکولیت) است.
دیابت
این مورد رایجترین دلیل است. در بین افراد مبتلا به دیابت، بیش از نیمی از آنها، به نوعی نوروپاتی مبتلا خواهندشد.
عفونت
این مورد شامل عفونتهای ویروسی و باکتریایی خاصی، ازجمله: بیماری لایم، زونا، ویروس اپشتینبار، هپاتیت B و C، جذام (لپروسی)، دیفتری و HIV است.
اختلالات موروثی
اختلالاتی مانند بیماری شارکوماریتوث، از انواع نوروپاتی موروثی هستند.
تومور
غدهها، تومورهای سرطانی (بدخیم) و غیرسرطانی (خوشخیم)، میتواند روی عصب ایجادشود یا به عصب فشار واردکند. همچنین ممکناست پلینوروپاتی در اثر برخی سرطانهای مربوط به سیستم دفاعی بدن نیز رخدهد. این موارد نوعی اختلال دژنراتیو بهنام سندرم پارانئوپلاستیک، هستند.
اختلالات مغز استخوان
این مورد شامل وجود پروتئین غیرطبیعی در خون (گاموپاتی مونوکلونال)، نوعی سرطان استخوان (میلوم)، لنفوما و بیماری نادر آمیلوئیدوزیس است.
سایر بیماریها
این مورد شامل بیماریهای کلیوی، بیماریهای کبدی، اختلال بافت همبند و کمکاری تیروئید (هیپوتیروئیدی) است.
مصرف الکل
رژیم غذایی نامناسب و مصرف الکل باعث کمبود ویتامین خواهدشد.
قرارگرفتن در معرض سموم
مواد سمی شامل مواد شیمیایی صنعتی و فلزات سنگین مانند سرب و جیوه است.
داروها
داروهای خاصی، مخصوصاً داروهای مورداستفاده برای درمان سرطان (شیمیدرمانی)، میتواند باعث نوروپاتی محیطی شود.
آسیب یا فشار به عصب
صدماتی مانند آسیب ناشی از تصادف با موتورسیکلت، افتادن یا ورزش، میتواند باعث قطعشدن یا آسیب به اعصاب محیطی شود. فشار بر عصب میتواند در اثر آتل داشتن یا استفاده از عصای آرنجی یا حرکات مداوم مانند تایپکردن زیاد، باشد.
کمبود ویتامین
ویتامینهای گروه B (شامل B-1، B-6 و B-12)، ویتامین E و نیاسین، برای سلامت اعصاب ضروری هستند.
در بسیاری از موارد، علت شناختهشدهای برای این بیماری وجودندارد (ایدیوپاتیک).
تشخیص نوروپاتی محیطی
نوروپاتی محیطی، دلایل متعددی دارد. علاوهبر معاینهی فیزیکی، که ممکناست با آزمایش خون همراهباشد، معمولاً برای تشخیص، موارد زیر لازماست:
- سابقهی پزشکی کامل: پزشکتان سوابق پزشکی قبلی شما را بررسی خواهدکرد که شامل علائم، سبکزندگی، تماس با مواد سمی، نوشیدنیهای مصرفی و سوابق خانوادگی بیماریهای سیستم عصبی (نورولوژیک)، است.
- معاینات نورولوژیکی: ممکناست پزشک، واکنش تاندون شما، قدرت و حجم عضلانی شما، توانایی شما برای احساس حسهای خاص و وضعیت بدنی و هماهنگی اعضای بدنتان را بررسیکند.
آزمایشاتی برای نوروپاتی محیطی
ممکناست پزشکتان آزمایشاتی تجویزکند که عبارتند از:
آزمایش خون
این آزمایش برای بررسی کمبود ویتامین، دیابت، عملکرد غیرطبیعی سیستم دفاعی و علائم دیگر نشاندهندهی بیماریهایی که میتواند باعث نوروپاتی محیطی شود، انجاممیشود.
آزمایشات تصویری
سیتیاسکن یا امآرآی (MRI)، میتواند فتق دیسک، گیرافتادگی عصب (عصب نیشگونگرفته)، تومور یا ناهنجاریهای دیگری که روی عروق خونی و استخوانها تأثیرمیگذارد را مشخصکند.
آزمایشات بررسی عملکرد عصب
الکترومیوگرافی (EMG) فعالیت الکتریکی را در عضلات شما ضبطمیکند تا آسیب عصبی را تشخیصدهد. یک سوزن باریک (الکترود) درون عضله قرارمیگیرد تا در زمانیکه شما این عضله را منقبضمیکنید، فعالیت الکتریکی را اندازهگیریکند.
پزشک یا تکنسین EMG هم همزمان، الکترومیوگرامی را ضبطمیکند، او معمولاً مطالعهی هدایت عصبی را انجامخواهدداد. الکترودهای مسطحی روی پوست قرارمیگیرد و جریان الکتریکی کمی، عصب را تحریکمیکند. پزشک واکنش عصب شما به جریان الکتریکی را ضبط میکند.
سایر آزمایشات عملکرد عصب
این مورد شامل سنجش واکنش اتونومیک، که نحوهی کارکرد بافتهای عصبی اتونومیک را ضبطمیکند، تست تعریق، که توانایی تعریق بدن را میسنجد و آزمایشات حسی، که احساس لمس، لرزش، سرما و گرما را میسنجد، است.
بیوپسی عصب
این مورد شامل برداشتن قسمت کمی از عصب (نمونهبرداری)، معمولاً از یک عصب حسی، برای بررسی ناهنجاری است.
بیوپسی پوست
پزشک قسمت کوچکی از پوست را برمیدارد (نمونهبرداری) تا کاهش ریشههای عصبی را بررسیکند.
درمان نوروپاتی محیطی
هدف درمان، کنترل وضعیتی که باعث نوروپاتی محیطی در شما شده و بهبود علائم است. اگر آزمایشات شما هیچگونه مشکل زمینهای را نشانندهد، پزشک به شما توصیهخواهدکرد که تحت نظر باشید تا ببینید نوروپاتی شما بهبودخواهدیافت یا خیر.
درمانهای دارویی
علاوه بر داروهای مورداستفاده برای درمان مشکل مربوط به نوروپاتی محیطی، داروهای مورداستفاده برای بهبود علائم نوروپاتی محیطی عبارتند از:
مسکنها
داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه، مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، میتواند برای بهبود علائم خفیف استفادهشود. برای علائم شدیدتر، ممکناست پزشک مسکنهای دیگری تجویزکند. داروهای حاوی مواد مخدر (افیونیها)، مانند ترامادول (کونزیپ، اولترام و …) یا اکسیکدون (اکسیکانتین، روکسیکدون و …) میتواند باعث وابستگی و اعتیاد شود؛ درنتیجه این داروها معمولاً تنها زمانی تجویزمیشوند که سایر درمانها مؤثر واقعنشود.
داروهای ضدصرع
داروهایی مثل گاباپنتین (گرالیز، نورونتین، هوریزانت) و پرگابالین (لیریکا)، که برای درمان تشنج هستند، ممکناست درد عصب را نیز تسکیندهند. عوارض جانبی ممکناست شامل کسالت و سرگیجه باشد.
داروهای موضعی
کرمهای کپسایسین، که حاوی ترکیباتی است که در فلفل تند یافتمیشود، میتواند باعث بهبود علائم نوروپاتی محیطی شود. ممکناست در محل استعمال کرم، احساس سوزش داشتهباشید که معمولاً کمکم خوبمیشود؛ اما برخی افراد نمیتوانند آن را تحملکنند.
چسبهای لیدوکائین درمان موضعی دیگری است که ممکناست دردتان را تسکیندهد. عوارض جانبی میتواند شامل کسالت، سرگیجه و بیحسی در محل استفاده از چسب باشد.
داروهای ضدافسردگی
کشف شده است که داروهای ضد افسردگی از خانوادههای سه حلقهای، مانند آمیتریپتیلین، دوکسپین (سیلنور، زونالون) و نورتریپتیلین (پاملور)، با تداخل در فرآیندهای شیمیایی مغز و نخاع که باعث ایجاد درد میشوند، میتوانند در کاهش درد موثر باشند.
داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین و نورپینفرین (نوراپینفرین)، مانند دولوکستین (کیمبالتا، دریزالمااسپرینکل)، و ونلافاکسین (افکسور XR) و دسونلافاکسین (پریستیک)، نیز میتوانند در کاهش درد نوروپاتی محیطی ناشی از دیابت مؤثر باشند. عوارض جانبی این داروها شامل خشکی دهان، تهوع، خواب آلودگی، سرگیجه، تغییر در اشتها، افزایش وزن و یبوست میشوند.
درمان نوروپاتی محیطی
درمانها و عملهای مختلفی وجوددارند که میتوانند باعث بهبود علائم و نشانههای نوروپاتی محیطی شوند.
تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)
الکترودهایی که روی پوست قراردادهمیشوند، جریان الکتریکی خفیفی را با فرکانسهای مختلف واردمیکنند. TENS باید حدود یک ماه روزانه ۳۰دقیقه انجامشود.
تخلیص پلاسما و تزریق وریدی ایمیون گلوبولین (گلوبولین ایمنی)
این روشها، که باعث سرکوب فعالیت سیستم ایمنی میشود، میتواند در برخی مشکلات التهابی به افراد کمککند. تخلیص پلاسما، اینگونه است که از شما خون گرفتهمیشود و سپس آنتیبادی و پروتئینهای دیگر از خون گرفتهمیشود و خون مجدداً به شما برگرداندهمیشود. در درمان با ایمیون گلوبولین (گلوبولین ایمنی)، مقدار زیادی پروتئینهایی که بهعنوان آنتیبادی عملمیکنند (ایمونوگلوبولین)، به شما تزریقمیشود.
درمان با طب فیزیکی
اگر دچار ضعف عضلانی باشید، طب فیزیکی به شما کمکمیکند تا توانایی حرکتتان بهتر شود. همچنین ممکناست نیازمند بریس دست یا پا، عصا، واکر یا ویلچر باشید.
جراحی
اگر مبتلا به نوروپاتی ناشی از فشار به عصب، مانند فشار در اثر تومور باشید، احتمالاً برای کاهش این فشار، نیازمند جراحی خواهیدبود.
سبک زندگی و درمانهای خانگی برای نوروپاتی محیطی
برای کمک به شما در کنترل نوروپاتی محیطی:
- مراقب پاهایتان باشید؛ مخصوصاً اگر مبتلا به دیابت هستید. روزانه پاهایتان را بررسیکنید که تاول، جراحت یا پینه نداشتهباشد. جوراب پنبهای نرم و گشاد بپوشید و از کفش پددار استفادهکنید. میتوانید از حلقههای نیمدایرهای مخصوص، که در فروشگاههای لوازم پزشکی موجوداست، استفادهکنید تا لحاف روی پاهای داغ یا حساس قرارنگیرد.
- ورزش. ورزش منظم، مثلاً سه بار در هفته پیادهرویکردن، باعث کاهش درد نوروپاتی، افزایش قدرت عضلات و کمک به کنترل سطح قند خون میشود. روتینهای سبک، مانند یوگا و تایچی نیز مفیدند.
- سیگارکشیدن را ترککنید. سیگارکشیدن روی گردش خون تأثیر گذاشته و باعث افزایش خطر ابتلا به مشکلات پا و سایر مشکلات نوروپاتی میشود.
- غذای سالم بخورید. تغذیهی مناسب برای رسیدن ویتامینها و موادمغذی به بدن، مهماست. این مورد شامل گنجاندن میوهها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین کمچرب در رژیم غذایی است.
- الکل ننوشید. الکل باعث تشدید نوروپاتی محیطی میشود.
- سطح گلوکز خونتان را کنترلکنید. اگر مبتلا به دیابت هستید، باعث میشود که سطح گلوکز خونتان را کنترلکنید و میتواند در بهبود نوروپاتی مؤثرباشد.
عوامل خطر نوروپاتی محیطی
عوامل خطر نوروپاتی محیطی عبارتند از:
- دیابت، مخصوصاً اگر سطح قند خونتان را خوب کنترلنکنید.
- سوء مصرف الکل.
- کمبود ویتامین، مخصوصاً ویتامینهای گروه B.
- عفونت، مانند بیماری لایم، زونا، ویروس اپشتینبار (EBV)، هپاتیت B و C و HIV.
- بیماریهای خودایمنی، روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) و لوپوس، که در آنها، سیستم ایمنی بدنتان به بافتهای بدن خودتان حملهمیکند.
- اختلالات کلیوی، کبدی یا تیروئید.
- تماس با مواد سمی.
- حرکات تکراری، مانند کارهایی که در مشاغل خاصی انجاممیشود.
- سابقهی خانوادگی نوروپاتی.
مشکلات و عوارض نوروپاتی محیطی
مشکلات و عوارض نوروپاتی محیطی عبارتند از:
- سوختگی و آسیبهای پوستی. ممکناست در قسمتهایی از بدنتان که بیحس است، تغییرات دما یا درد را احساسنکنید.
- عفونت. پا یا سایر قسمتهای بیحس، ممکناست زخم شود و متوجه نشوید. همیشه و مخصوصاً اگر دیابت دارید، این نواحی را مرتباً بررسیکنید و زخمهای کوچک را قبل از عفونی شدنشان، درمانکنید.
- افتادن. ضعف و بیحسی میتواند باعث عدم تعادل و افتادن شود.
پیشگیری از نوروپاتی محیطی
کنترل مشکلات زمینهای
بهترین راه برای پیشگیری از نوروپاتی محیطی، کنترل بیماریهایی که باعث بالارفتن خطر ابتلا به این مشکل در شما میشود، مانند دیابت، اعتیاد به الکل و یا آرتروز مفصلی، است.
سبک زندگی سالمی را برگزینید
عادات زیر باعث کمک به سلامت اعصاب شما میشود:
- رژیم غذایی سرشار از میوهجات، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین کمچرب برای سالمنگهداشتن اعصاب. مراقبت دربرابر کمبود ویتامین B-12 با خوردن گوشت، ماهی، تخممرغ، لبنیات کمچرب و غلات غنیشده. اگر وجترین (گیاهخوار) یا وگان (پاکگیاهخوار) هستید، غلات غنیشده منبع خوبی برای ویتامین B-12 است، اما برای مصرف مکملهای B-12، با پزشکتان مشورتکنید.
- ورزش منظم. با مشورت و اجازهی پزشکتان، حداقل سه روز در هفته و حداقل روزی ۳۰دقیقه الی یک ساعت، ورزش کنید.
- از عواملی که ممکناست باعث آسیب عصبی شوند، مانند: حرکات مکرر، حالات خشک و یکسان که باعث فشار به عصب میشود، تماس با مواد شیمیایی سمی، سیگارکشیدن و اعتیاد به نوشیدن الکل، اجتنابکنید.
چهوقت برای نوروپاتی محیطی به پزشک مراجعهکنید؟
اگر متوجه گزگز، ضعف یا درد غیرعادی در دستان یا پاهایتان شدید، فوراً به پزشک مراجعهکنید. تشخیص و درمان زودهنگام، بهترین راه برای کنترل علائم شما و جلوگیری از آسیبهای بیشتر به اعصاب محیطی شما میباشد.
آمادگی برای مراجعه به پزشک برای نوروپاتی محیطی
احتمالاً ابتدا به پزشک عمومی مراجعهمیکنید؛ سپس به متخصصی در زمینهی اختلالات سیستم عصبی (نورولوژیست یا متخصص مغزواعصاب)، ارجاعدادهمیشوید. در اینجا اطلاعاتی برای آمادهسازی شما جهت مراجعه به پزشک آوردهشدهاست:
جهت مراجعه به پزشک برای نوروپاتی محیطی، چه کاری میتوانید انجامدهید؟
به عنوان مثال، آیا نیاز است که ناشتا برای آزمایشات خاصی باشید؟ برای راحتی شما، لیستی از موارد زیر را آماده کنید:
- علائم: علائمی که شما دارید ولی ظاهراً به مشکل اصلی که برای ملاقات با پزشک مراجعه کردهاید، مربوط نیستند. بهتر است تمام علائم و نشانههایی که تجربه میکنید را به پزشک خود بگویید، حتی اگر احساس میکنید که با مشکل شما مرتبط نیستند.
- اطلاعات شخصی: اطلاعات شخصی مهمی که ممکن است برای پزشکتان مفید باشد شامل استرس اخیر یا تغییرات عمده در زندگی، سابقه پزشکی خانواده و مصرف الکل است. اگر اینگونه مواردی در زندگی شما وجود دارد، بهتر است آنها را به پزشکتان اطلاع دهید.
- داروها و مکملها: همچنین، باید به پزشکتان درباره هرگونه داروها، ویتامینها یا مکملهای دیگری که استفاده میکنید، اطلاع دهید. همچنین میزان مصرف این موارد را نیز به پزشک بگویید. این اطلاعات برای تشخیص صحیح و تجویز درمان مناسب بسیار مهم است.
- سؤالات: قبل از مراجعه به پزشک، یک لیست از سؤالاتی که میخواهید از ایشان بپرسید، تهیه کنید. با داشتن یک لیست سؤالات، مطمئنترید که هیچ اطلاعات مهمی را از دست ندادهاید و همه مسائل موردنظرتان را پوشش دادهاید. در ضمن، در صورت امکان، میتوانید یک دوست یا یکی از اعضای خانواده را همراه خود ببرید تا به شما کمک کند و اطلاعات را حفظ کند.
با رعایت این نکات، شما میتوانید بهترین استفاده را از وقت مراجعه خود به پزشک ببرید و اطمینان حاصل کنید که همه اطلاعات لازم به صورت کامل و دقیق به پزشکتان ارائه شده است.
در نوروپاتی محیطی، سؤالات اصلی که باید از پزشکتان بپرسید عبارتند از:
- دلیل محتمل علائم من چیست؟
- آیا دلایل دیگری نیز میتواند داشتهباشد؟
- چه آزمایشاتی لازماست؟
- آیا این مشکل موقتی است یا ماندگار؟
- چه درمانهایی برای آن وجوددارد و شما کدامیک از آنها را پیشنهادمیکنید؟
- درمان، چه عوارض جانبی ممکناست داشتهباشد؟
- آیا جایگزینی برای راهی که پیشنهاددادهاید وجوددارد؟
- بیماریهایی دیگری نیز دارم. چگونه میتوانم آنها را باهم کنترلکنم؟
- آیا نیازی به محدودکردن فعالیت وجوددارد؟
- آیا بروشور یا اطلاعاتی هست که بتوانم بگیرم؟ چه سایتهایی را پیشنهادمیکنید؟
برای پرسیدن سؤالهای دیگرتان هم راحتباشید.
در جلسهی مراجعه به پزشک برای نوروپاتی محیطی، چه انتظاراتی میتوانید داشتهباشید؟
احتمالاً پزشک سؤالات زیر را از شما بپرسد:
- آیا بیماری دیگری، مانند دیابت یا مشکلات کلیوی دارید؟
- علائمتان کی شروعشدهاست؟
- علائمتان مداوم بوده یا متناوب؟
- شدت علائمتان چقدر است؟
- آیا کاری هست که علائمتان را بهبودبخشد؟
- چهچیزی باعث تشدید و بدترشدن علائمتان میشود؟
- آیا کسی در خانوادهتان علائمی مشابه علائم شما دارد؟
سؤالات متداول
آیا نوروپاتی محیطی درمانمیشود؟
علائم نوروپاتی محیطی، ممکناست بهمرورزمان کمتر شده یا برطرف شود، اما در برخی موارد، هرگز ازبیننمیرود. با برخی راهکارها میتوانید با آن کنار بیایید، مثلاً: استفاده از مسکن طبق دستور پزشک.
علائم خطرناک و هشداردهندهی نوروپاتی محیطی کداماند؟
علاوهبر گزگز یا سوزنسوزنشدن، ممکناست علائمی مانند احساس سوزش، درد ناگهانی و مانند شوک الکتریکی، خارش، ضعف، حساسیت به لمس یا گرما یا مشکلات حسی غیرعادی دیگری داشتهباشید که ظاهراً دلیل خارجی ندارند.
مراحل نوروپاتی محیطی چیست؟
- مرحلهی۱: بیحسی و درد
- مرحلهی۲: علائم منظم و ماندگار
- مرحلهی۳: درد طاقتفرسا
- مرحلهی۴: بیحسی مداوم
- مرحلهی۵: بیحسی کامل
تفاوت نوروپاتی و نوروپاتی محیطی چیست؟
درد نوروپاتی، معمولاً احساس سوزش یا گزگز است و نوروپاتی محیطی اغلب باعث درد و بیحسی در دست و پا میشود.
آیا پیادهروی برای نوروپاتی محیطی مفیداست؟
پیادهروی میتواند باعث کاهش درد و علائم دیگر نوروپاتی ناشی از آسیب عصبی در پاها، شود. پیادهروی و ورزشهای ایروبیک سبک دیگر، برای افراد مبتلا به نوروپاتی، که شامل افراد دارای مشکلات مختلف ازجمله بیماری و آسیب به اعصاب محیطی است، فواید مختلفی دارند.
درصورت ابتلا به نوروپاتی، چه غذاهایی نباید بخوریم؟
برای کاهش فشار بر عصب، باید از خوردن غذاهای شور خودداریکنید. همچنین باید از مصرف گوشتهای فرآوریشده، فستفود و غذاهای دیگری که سدیم زیادی دارند خودداریکنید و بهجای آن، گوشت کمچرب و سبزیجات مصرفکنید.
چرا نوروپاتی محیطی شبها بدتر میشود؟
دمای بدن ما، شبها تغییرکرده و کمی پایین میآید. همچنین برخی افراد در اتاق خنکتر میخوابند. باور بر این است که ممکناست عصب آسیبدیده، این تغییرات دما را بهصورت درد یا گزگز بروزخواهدداد که باعثمیشود نوروپاتی بیشتر احساس شود.
چگونه میتوان با نوروپاتی محیطی خوابید؟
برنامهی خواب منظمی داشتهباشید. آداب خوابیدن داشتهباشید، مثل دوشگرفتن یا مطالعه. مصرف کافئین را در طول روز کاهش داده و ۴-۶ ساعت قبل از خوابیدن از مصرف آن خودداریکنید. از سیگارکشیدن، مخصوصاً نزدیک زمان خواب یا بیدارشدن نیمهشب، خودداریکنید.
آیا نوروپاتی محیطی مشکلی جدی است؟
علائم آن از خفیف تا طاقتفرسا است و بهندرت خطرناک است. این علائم به نوع بافت عصبی آسیبدیده و نوع و شدت آسیب، بستگیدارد. علائم ممکناست بعد از چند روز، هفته یا سال بروزکند.
اگر نوروپاتی درمان نشود چه میشود؟
اگر دلیل زمینهای نوروپاتی محیطی درماننشود، در خطر ابتلا به مشکلات جدی، مانند زخم پای عفونی، خواهیدبود. این امر درصورت عدم درمان، میتواند باعث قانقاریا (مرگ بافت) شده و در موارد شدید پای درگیر باید قطعشود.
