کمر درد در دوران بارداری: علل و درمان

بسیاری از زنان در برخی از مقاطع بارداری خود همراه با حالت تهوع، خستگی و تورم پاها، کمردرد را نیز تجربه می‌کنند. کمردرد مربوط به بارداری معمولاً پایین کمر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین، این درد می‌تواند در نزدیکی مرکز کمر نیز ایجاد شود که به آن کمردرد لومبار گفته می‌شود، یا زمانی که درد در دنبالچه ظاهر شود آن را درد لگنی خلفی می‌نامند. عوامل زیادی از جمله تغییرات هورمونی و پاسچر در ایجاد کمردرد در دوران بارداری نقش دارند. علت این مشکل در زنان مختلف متفاوت است و ممکن است به مرحله بارداری بستگی داشته باشد. دلایل کمردرد مرتبط با بارداری و راه‌های درمان و پیشگیری از این ناراحتی در این مقاله مورد بحث قرار خواهد گرفت.

دلایل کمردرد در سه ماهه اول

تغییرات هورمونی

در طول سه ماهه اول، سطح پروژسترون در بدن به سرعت افزایش می‌یابد. سطوح بالای این هورمون باعث شل شدن عضلات و رباط‌های نزدیک لگن می‌شود که می‌تواند بر ثبات و تراز مفاصل تأثیر بگذارد. هورمون دیگری که پزشکان آن را ریلکسین می‌نامند، به قرارگیری تخمک در دیواره رحم کمک می‌کند و همچنین از انقباضات رحم در مراحل اولیه بارداری جلوگیری می‌کند. با نزدیک شدن به زایمان، هورمون ریلکسین دهانه رحم را تحریک می‌کند تا نرم شده و برای زایمان آماده شود. علاوه بر این، ریلکسین باعث شل شدن رباط‌ها و مفاصل در ناحیه لگن می‌شود تا کانال زایمان در حین زایمان منبسط شود. در نهایت، ریلکسین بر رباط‌هایی که ستون فقرات را تثبیت می‌کنند، تأثیر می‌گذارد و در نتیجه باعث بی‌ثباتی، تغییر پاسچر بدن و کمردرد می‌شود.

استرس

اگرچه بسیاری از افراد بارداری را یک رویداد هیجان انگیز و پر از تغییرات در زندگی می‌دانند، اما این دوران می‌تواند شما را با استرس‌های جدیدی روبه‌رو کند. استرس بر چیزی فراتر از خلق و خو یا وضعیت روانی یک فرد تأثیر می‌گذارد. استرس می‌تواند علائم فیزیکی مانند خستگی، سردرد، سفتی و درد عضلانی را نیز ایجاد کند.

دلایل کمردرد در سه ماهه دوم و سوم

خم شدن به عقب

با افزایش وزن جنین، مرکز ثقل مادر به جلوی بدن او منتقل می‌شود. برخی از زنان ممکن است برای به دست آوردن تعادل به عقب خم شوند. خم شدن به عقب باعث فشار اضافی بر عضلات کمر می‌شود که می‌تواند منجر به کمردرد و سفتی عضلات شود.

افزایش وزن

وزنی که فرد در دوران بارداری اضافه می‌کنند می‌تواند منجر به کمردرد و درد مفاصل شود. مقدار وزنی که یک زن در دوران بارداری اضافه می‌کند می‌تواند بر سلامت کلی او و کودکش تأثیر بگذارد. زنانی که یک جنین را باردار هستند، با توجه به وزن قبل از بارداری، ممکن است به مقادیر زیر افزایش وزن پیدا کنند:

• 12.7-18.1 کیلوگرم، در صورت کمبود وزن
• 11.3-15.9 کیلوگرم، در صورت داشتن وزن مناسب
• 6.8-11.3 کیلوگرم، در صورت اضافه وزن
• 5.0-9.1 کیلوگرم، در صورت چاقی

فاصله گرفتن عضلات

شکم از دو باند ماهیچه‌ای موازی تشکیل شده است که در وسط شکم به هم متصل می‌شوند. این ماهیچه‌ها به تثبیت ستون فقرات و حمایت از کمر کمک می‌کنند. در دوران بارداری، جنین در حال رشد به عضلات شکم فشار وارد می‌کند و باعث کشیدگی و در برخی موارد جدا شدن این عضلات می‌شود. این فشار می‌تواند منجر به ایجاد وضعیتی به نام دیاستازس حرکتی شود. در طول سه ماهه دوم و سوم، برخی از زنان ممکن است دچار برآمدگی در شکم خود شوند. این حالت نشانه این است که عضلات شکم آن‌ها در حال فاصله گرفتن از هم هستند تا فضایی برای رحم در حال رشد فراهم شود. عضلات شکم هرچه بیشتر کشیده ‌شوند، ضعیف‌تر می‌شوند. این امر می‌تواند خطر آسیب به کمر یا ایجاد کمردرد یا درد لگن را در زنان افزایش دهد.

درمان کمر درد بارداری

گاهی اوقات، ممکن است کمردرد در دوران بارداری اجتناب ناپذیر به نظر برسد. با این وجود، روش‌هایی برای تسکین کمردرد هم در دوران بارداری و هم بعد از آن وجود دارد. راه‌های تسکین کمردرد در دوران بارداری عبارتند از:

• کشش منظم کمر
• خوابیدن به پهلو و قرار دادن یک بالش بین پاها و زیر شکم
• استفاده از کمپرس گرم برای شل کردن عضلات سفت شده یا کاهش التهاب
• ایجاد تغییرات در وضعیت قرارگیری، مانند ایستادن و نشستن، به طوری که پشت صاف و شانه‌ها کشیده باشد.
• بستن کمربند بارداری برای حمایت بیشتر از شکم و کمر
• استفاده از بالش کمری برای حمایت بیشتر از کمر در هنگام نشستن
• انجام ماساژهای دوران بارداری برای شل کردن عضلات سفت، بهبود دامنه حرکتی و کاهش استرس
• استفاده از درمان‌های جایگزین، مانند طب سوزنی و خدمات کایروپراکتیک، به وسیله یک پزشک متخصص در بارداری.
• کاهش استرس از طریق مدیتیشن، یوگای بارداری، و سایر تکنیک‌های ذهن آگاهی.
• خواب کافی

پیشگیری

چندین راه موثر برای جلوگیری از کمردرد در دوران بارداری وجود دارد، از جمله:

• تقویت عضلات کمر با ورزش‌های مناسب دوران بارداری
• حفظ وزن مناسب در طول بارداری
• انجام ورزش‌های ملایم به طور منظم، با تایید پزشک
• پوشیدن کفش‌های صاف یا پاشنه کوتاه و کفش‌هایی که از قوس پای شما حمایت می‌کنند.
• اجتناب از ایستادن به مدت طولانی
• اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
• تمرین تکنیک‌های مناسب برای بلند کردن اجسام با چمباتمه زدن و استفاده از پاها به جای کمر
• تمرین وضعیت بدنی خوب
• اجتناب از خوابیدن روی شکم

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

زنانی که در دوران بارداری دچار کمردرد می‌شوند، در صورت مشاهده علائم زیر باید با پزشک متخصص زنان و زایمان یا سایر پزشکان خود تماس بگیرند:

• درد شدید
• دردی که بیش از 2 هفته طول بکشد.
• گرفتگی‌هایی که در فواصل زمانی معین رخ می‌دهد و به تدریج شدید می‌شود.
• مشکل یا درد هنگام ادرار کردن
• احساس سوزن سوزن شدن در اندام‌ها
• خونریزی واژینال
• ترشحات نامنظم واژن
• تب

سیاتیک در دوران بارداری زمانی رخ می‌دهد که جنین در حال رشد به عصب سیاتیک فشار وارد کند. یکی از علائم سیاتیک کمردردی است که از باسن به پایین ساق پا منتشر می‌شود. زنانی که از کمردرد شدید رنج می‌برند و درد آن‌ها بیش از 2 هفته ادامه دارد، باید گزینه‌های درمانی را با پزشک خود در میان بگذارند. زنان باردار باید قبل از مصرف هر گونه دارو، مکمل یا درمان‌های طبیعی با پزشک خود صحبت کنند.

نتیجه گیری

کمردرد مشکل شایع دوران بارداری است. عوامل متعددی می‌تواند باعث کمردرد در دوران بارداری شود، از جمله:

• افزایش سطح هورمون
• تغییرات وضعیت بدن
• افزایش وزن
• فاصله گرفتن عضلات
• استرس وارد بر بدن

کمردردهای مرتبط با بارداری معمولاً پس از زایمان به خودی خود برطرف می‌شوند. کمردرد شدیدی که بیش از 2 هفته طول بکشد ممکن است به درمان پزشکی یا فیزیوتراپی نیاز داشته باشد. زنان باید قبل از مصرف هر گونه دارو یا درمان جدید در دوران بارداری با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت کنند.

سوالات متداول

چگونه می‌توانم کمردرد را در دوران بارداری تسکین دهم؟

• وضعیت بدنی خوب را تمرین کنید.
• وسایل مناسب را تهیه کنید. کفش‌های پاشنه‌دار با قوس مناسب بپوشید.
• اجسام را به درستی بلند کنید.
• به پهلو بخوابید.
• گرما، سرما یا ماساژ را امتحان کنید.
• فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
• درمان‌های مکمل را در نظر بگیرید.

کمردرد بارداری چه حسی دارد؟

علائم کمردرد ممکن است در هر زمانی از بارداری شروع شود. این علائم ممکن است مانند درد مبهم یا درد شدید و سوزش در ناحیه کمر باشد. درد یک طرفه در ناحیه راست یا چپ پایین یا وسط کمر است.

آیا کمردرد در اوایل بارداری مشکلی ندارد؟

کمردرد برای اکثر خانم‌ها، اگرچه ناراحت کننده است، اما یک بخش طبیعی از دوران بارداری محسوب می‌شود. در سه ماهه اول، کمردرد معمولا با افزایش هورمون‌ها و استرس مرتبط است. اگر قبل از باردار شدن تجربه کمردرد را داشته‌اید یا اضافه وزن دارید، ممکن است در معرض خطر بیشتری در ارتباط با کمردرد در دوران بارداری خود باشید.

آیا کمردرد به معنای سقط جنین است؟

کمردرد هم در سقط زودرس و هم در سقط دیررس اتفاق می‌افتد. ممکن است کمردرد را در طول بارداری خود، بدون اینکه سقط جنین اتفاق افتاده باشد، تجربه کنید. زیرا این یک عارضه جانبی طبیعی حمل جنین در حال رشد در رحم است. با این حال، درد شدید در ناحیه کمر معمولاً یکی از ویژگی‌های سقط جنین دیررس است.

آیا وضعیت کودک می‌تواند باعث کمردرد شود؟

کمردرد زایمان دردی در ناحیه پایین کمر شماست که در حین زایمان شروع می‌شود. تصور می‌شود که این درد به دلیل موقعیت کودک در داخل لگن شما ایجاد می‌شود. در این حالت، پشت سر کودک به ستون فقرات و دنبالچه شما فشار وارد می‌کند.

کمردرد در بارداری تا چه میزان طبیعی است؟

کمردرد در دوران بارداری بسیار شایع است. تخمین زده می‌شود که بین 50 تا 70 درصد زنان باردار، کمردرد را تجربه می‌کنند. کمردرد در ناحیه مهره‌های کمر در قسمت پایین کمر، بالای کمر در مرکز آن رخ می‌دهد. درد ممکن است به ساق پای شما نیز سرایت کند.

سریع‌ترین راه برای تسکین کمردرد چیست؟

مشخص شده است که ورزش یکی از موثرترین راه‌ها برای تسکین سریع کمر درد است. شنا، پیاده روی یا یوگا را نیز می‌توانید امتحان کنید.

در دوران بارداری چگونه باید بخوابیم؟

سعی کنید به حالتی بخوابید که به شما کمک کند انحنای کمر خود را حفظ کنید (مثلاً به پهلو در حالی که زانوهایتان کمی خم شده و یک بالش بین زانوهایتان قرار دارد). زمانی که به پهلو می‌خوابید زانوهایتان را به سمت سینه خود نکشید. از خوابیدن روی شکم خودداری کنید و یک تشک سفت و فنردار تهیه کنید که فنر آن شل و آویزان نباشد.