هایپرهیدروزیس به تعریق غیرعادی و بیش از حد بدن اطلاق میشود که باعث میشود تعریق به هیچ علتی مرتبط نباشد مانند گرما یا ورزش. این وضعیت میتواند به حدی شدید باشد که لباسهای شما کاملاً خیس شده و دستان شما از تعریق آب بچکد. علاوه بر محدود کردن برخی از فعالیتهای روزمره، این وضعیت منجر به ایجاد خجالت و اضطراب اجتماعی میشود.
درمان هایپرهیدروزیس معمولاً با استفاده از داروهای ضدتعریق انجام میشود. اما اگر این داروها به نتیجه مطلوب نرسیدند، میتوانید روشهای درمانی دیگر را امتحان کنید. در صورتی که هایپرهیدروزیس بسیار شدید باشد، پزشک ممکن است جراحی برای برداشتن غدد و عصبهای تولید کننده عرق را توصیه کند. گاهی اوقات این وضعیت ممکن است به علتی زمینهای باشد و با رفع علت اولیه، عوارض نیز برطرف میشوند.
در این مقاله با علائم، دلایل، درمانهای ممکن و راههای پیشگیری از هایپرهیدروزیس آشنا میشوید. لازم به ذکر است که برای درمان هایپرهیدروزیس، باید حتما به یک پزشک ماهر و با تجربه مراجعه کنید. زیرا یک پزشک مجرب انواع روشهای درمانی و عوارض احتمالی را میشناسد و میتواند آنها را مدیریت کند. همچنین میتواند خطرات، عوارض جانبی و مدت زمان دوره نقاهت را به حداقل برساند.
خدمات تخصص ارائه شده توسط دکتر حسین عدلخو-فوق تخصص درد در کلینیک درد نفس
لازم به ذکر است کلیه خدمات بدون نیاز به ببهوشی،بستری و جراحی و فقط با بیحسی موضعی و با استفاده از به روزترین و بهترین دستگاههای روز دنیا میباشد:
- RF (رادیو فرکوئنسی)
- اوزون تراپی
- بلاک عصبی
- تزریق ژل
- تزریق PRP و سلولهای بنیادی
- تزریق بوتاکس
- لیزر پرتوان درد (PLP)
علائم هایپرهیدروزیس
اکثر افراد در هنگام ورزش کردن و حضور در محیطهای گرم یا موقعیتهای پر استرس عرق میکنند. میزان عرقی که در هایپرهیدروزیس تولید میشود، بسیار بیشتر از عرقی است که در حالت عادی توسط بدن تولید میشود.
در هایپرهیدروزیس معمولا کف دستها و پاها، زیر بغل و صورت درگیر شده و تعریق در این نقاط بدن معمولا یکبار در هفته و در ساعات بیداری فرد اتفاق میافتد. لازم به ذکر است که این نوع تعریق معمولا در دو سمت بدن به صورت قرینه رخ میدهد.
دلایل هایپرهیدروزیس
عرق کردن یک مکانیسم طبیعی برای خنک کردن بدن است. هنگامی که دمای بدن بالا میرود، سیستم عصبی به طور خودکار غدد عرقی را تحریک کرده تا عرق بیشتری تولید شود. البته بدن هنگامی که در شرایط پر استرس قرار دارد هم عرق بیشتری تولید میکند. این نوع تعریق معمولا در کف دستها رخ میدهد.
شکل متداول هایپرهیدروزیس، به نام هایپرهیدروزیس کانونی اولیه شناخته میشود. در این نوع هایپرهیدروزیس، اعصابی که مسئول تحریک غدد عرق هستند، بیش از حد فعال میشوند، حتی اگر توسط عواملی مانند گرما یا فعالیت ورزشی تحریک نشده باشند. این عارضه با استرس و فشار عصبی شدیدتر نیز تشدید میشود. هایپرهیدروزیس کانونی اولیه معمولاً مناطق کف دستها و پاها را درگیر میکند و در برخی موارد، صورت نیز تحت تأثیر قرار میگیرد.
هیچ دلیل علمی ثابت شدهای برای این نوع هایپرهیدروزیس وجود ندارد. اما ممکن است این عارضه ارثی باشد و در بین افراد یک خانواده بروز دهد.
هایپرهیدروزیس ثانویه زمانی اتفاق میافتد که یک بیماری موجب تعریق بیش از حد شده باشد. این نوع کمتر رایج است. و به احتمال زیاد موجب تعریق شدید در تمام بدن میشود. شرایطی که ممکن است موجب تعریق بیش از حد شود، عبارتاند از:
- دیابت
- گرگرفتگی دوران یائسگی
- مشکلات تیروئیدی
- افت قند خون
- بعضی انواع سرطان
- سکته قلبی
- اختلالات سیستم عصبی
- عفونت
مصرف برخی از داروها نیز ممکن است باعث تعریق شدید شود. مثل داروهایی که در ترکیبات خود مواد افیونی دارند.
عوارض هایپرهیدروزیس
عوارض هایپرهیدروزیس عبارتاند از:
- عفونت: افرادی که زیاد عرق میکنند بیشتر در معرض ابتلا به عفونتهای پوستی هستند.
- اثرات اجتماعی و عاطفی: داشتن دستهای عرق کرده و لباسی که همیشه از عرق خیس است، میتواند خجالت آور باشد. حتی این عارضه میتواند روی پیشرفت کاری و تحصیلی شما هم اثر بگذارد.
تشخیص هایپرهیدروزیس
زمانی که به پزشک مراجعه میکنید، پزشک از شما سوالاتی درباره سابقه خانوادگی و علائمی که دارید میپرسد. همچنین ممکن است به معاینه فیزیکی و انجام آزمایشهایی برای تشخیص بهتر دلیل تعریق بیش از حد، نیاز داشته باشید.
آزمایشها
ممکن است پزشک انجام آزمایشهایی مانند: آزمایش خون، ادرار و دیگر آزمایشات را توصیه کند؛ تا به این وسیله تشخیص دهد که تعریق بیش از حد مربوط به بیماری دیگری مثل پر کاری تیروئید یا افت قند خون ( هیپوگلیسمی) میشود یا خیر.
تست عرق
آزمایشهای متعددی برای تعیین کردن نواحی تعریق و شدت آن وجود دارد، مثل آزمایش یدـنشاسته، تعیین میزان تراوایی پوست و آزمایش تعیین میزان عرق برای تنظیم حرارت.
درمان هایپرهیدروزیس
اگر یک بیماری زمینهای در تعریق بیش از حد بدن نقش داشته باشد؛ باید ابتدا آن بیماری درمان شود. اما اگر دلیل خاصی برای تعریق بیش از حد بدن یافت نشود، روشهای درمانی روی کنترل میزان ترشح عرق تمرکز میکنند. گاهی اوقات ممکن است مجبور شوید از چند روش درمانی به صورت ترکیبی استفاده کنید. حتی اگر روشهای درمانی روی تعریق بیش از حد جواب دهند، باز هم ممکن است این عارضه در آینده عود کند.
داروها
داروهای مورد استفاده برای درمان هایپرهیدروزیس عبارتاند از:
داروهای ضد تعریق تجویزی
پزشک ممکن است برایتان یک ضد عرق که حاوی کلرید آلومینیوم است (Drysol,Xerac Ac) تجویز کند. اما این محصول میتواند باعث تحریک چشم یا پوست شود. بهتر است از این محصول قبل از خواب استفاده کنید. سپس وقتی از خواب بیدار شدید، پوست را شسته و حواستان باشد که این مواد وارد چشم نشوند. اگر این محصول باعث تحریک پوست شما شد، استفاده از کرم هیدروکورتیزول میتواند مفید باشد.
کرمهای تجویزی
کرمهای تجویزی که حاوی مادهای به نام گلیکوپیرولات هستند، در درمان هایپرهیدروزیسهایی که در سر و صورت اتفاق میافتد، موثر هستند.
داروهای تضعیف کننده اعصاب
برخی داروها میتوانند باعث مختل شدن ارتباط اعصاب به وسیله یکسری مواد شیمیایی شوند. این امر ممکن است در برطرف کردن تعریق شدید برخی افراد موثر باشد. این داروها ممکن است عوارض جانبی مانند: خشکی دهان، تاری دید و مشکلات دستگاه ادراری را بروز دهند.
داروهای ضد افسردگی
برخی داروهای ضد افسردگی قادرند که تعریق بیش از حد را کاهش دهند. علاوه بر این، داروهای ضد افسردگی میتوانند اضطرابی که موجب ایجاد هایپرهیدروزیس میشود را از بین ببرند.
تزریق سم بوتولیوم
در درمان به روش تزریق سم بوتولیوم ( بوتاکس و ..) اعصابی که موجب تعریق میشوند، فلج میگردند. بعد از تزریق ممکن است احساس سرما یا بیحسی در محل داشته باشید و نیز ممکن است به چندین تزریق در هر ناحیه از بدن نیاز داشته باشید. اثرات این روش درمانی بین ۶ تا ۱۲ ماه ماندگار است و بعد از آن دوباره نیاز به تجدید دارد. این روش میتواند دردناک باشد و برخی از افراد پس از تزریق تا مدتی در ناحیه مورد درمان احساس ضعف میکنند.
جراحی و سایر روشهای درمان
سایر روش های درمانی هایپرهیدروزیس عبارتاند از:
درمان با ریزموجها
در این روش با استفاده از دستگاهی که ریز موج تولید میکند، غدد عرق از بین میروند. درمان به این روش در دو جلسه ۲۰ تا ۳۰ دقیقهای که در فاصله زمانی سه ماه انجام میشوند؛ تکمیل میگردد. از عوارض جانبی این روش میتوان به تغییر در حس پوست و احساس ناراحتی در محل درمان شده اشاره کرد. این روش درمانی گران است و همیشه در دسترس نیست.
برداشت غدد عرق
اگر تعریق بیش از حد فقط در ناحیه زیر بغل رخ دهد، برداشتن غدد عرق میتواند به درمان این عارضه کمک کند. اگر بدنتان به سایر روشها جواب نمیدهد، میتوانید از یک روش کمتر تهاجمی مثل ساکشن یا کورتاژ غدد عرق استفاده کنید.
جراحی عصب ( سمپاتکتومی)
در این روش جراحی، پزشک عصبشناس عصبهای کنترل کننده تعریق را قطع و انتهای آنها را سوزانده یا تخدیر میکند. در برخی موارد، این روش ممکن است منجر به تعریق بیش از حد در مناطق دیگری از بدن شود که به عنوان تعریق جبرانی شناخته میشود. با این حال، روش جراحی برای درمان تعریق بیش از حد در مناطق سر و صورت قابل اجرا نیست. در روش سمپاتکتومی، جریان سیگنالهای عصبی برقرار میشود بدون اینکه عصبها برداشته شوند، اما ارتباط بین این سیگنالها و غدد عرق قطع میشود.
سبک زندگی و درمانهای خانگی
موارد زیر ممکن است به شما در کنترل میزان تعریق و بوی بدن کمک کند:
از ضدعرقها استفاده کنید
ضدعرقهای بدون نسخه دارای ترکیبات آلومینیومی هستند و میتوانند به طور موقت منافذ تعریق را مسدود کنند. این کار باعث میشود که مقدار عرق کمتری از پوست خارج شود. این نوع محصولات ممکن است هایپرهیدروزیس خفیف را درمان کنند.
استفاده از محصولات جذب کننده
میتوانید از محصولات بدون نسخهای که حاوی تانیک اسید ( زیلاکتین) هستند، در محل تعریق استفاده کنید.
هر روز حمام کنید
مرتب حمام کردن میتواند باکتریهای سطح پوست را کاهش دهد. بعد از حمام پوست خود، را به ویژه در محل انگشتان پا و زیر بغل، به خوبی خشک کنید.
از کفشها و جورابهایی که از مواد طبیعی ساخته شدهاند، استفاده کنید
کفشهایی که از مواد طبیعی مثل چرم ساخته میشوند به پا اجازه تنفس داده و از تعریق بیش از حد جلوگیری میکنند. میتوانید در هنگام ورزش یا فعالیتهای زیاد از جورابهای ورزشی ضد تعریق استفاده کنید.
مرتب جورابهایتان را عوض کنید
یک یا دو بار در روز جورابهایتان را عوض کنید و هر بار پاهایتان را کاملا خشک کنید. همچنین میتوانید از جورابهایی با کفی نخی استفاده کنید. در ضمن از پودرهایی که رطوبت پا را جذب میکنند هم میتوانید کمک بگیرید.
اجازه دهید که پاهایتان هوا بخورد
تا حد امکان پا برهنه باشید یا اینکه هر چند وقت یکبار کفشهای خود را دربیاورید.
لباسهایی متناسب با میزان فعالیت خود بپوشید
به طور کلی سعی کنید از لباسهایی که پارچههایی با جنس طبیعی مثل نخ، پنبه و ابریشم دارند استفاده کنید. زیرا این نوع پارچهها به پوست اجازه تنفس میدهند. در هنگام ورزش لباسهایی بپوشید که پارچه ضد رطوبت دارند.
از روشهای تمدد اعصاب و مدیتیشن استفاده کنید
از روش های مثل یوگا، مدیتیشن و بیوفیدبک استفاده کنید. این روشها به کنترل استرس و کاهش تعریق کمک میکنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
گاهی اوقات تعریق بیش از حد میتواند نشانه یک بیماری جدی باشد. اگر تعریق بیش از حد شما با احساس سبکی در سر، درد قفسه سینه یا حالت تهوع همراه است، حتما به پزشک مراجعه کنید. در شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:
- عرق کردن فعالیتهای روزمره شما را مختل میکند.
- عرق کردن بیش از حد، برایتان باعث ایجاد اضطراب اجتماعی وخجالت میشود.
- میزان عرق کردنتان ناگهان بیشتر از قبل شود.
- بدون دلیل خاصی دچار تعریق شبانه میشوید.
اقداماتی که لازم است قبل از ملاقات با پزشک انجام دهید
انتخاب روش درمان مناسب برای مشکلات پوستی شما بستگی به شدت و نوع آنها دارد. در ابتدا، بهتر است به یک پزشک عمومی مراجعه کرده و وضعیت خود را به او توضیح دهید. اگر پزشک عمومی نتواند تشخیص دقیق و درمان کامل را ارائه کند، ممکن است شما را به یک تخصصیترین پزشک پوست یا درماتولوژیست ارجاع دهد. این تخصصیترین پزشکان دارای تخصص در تشخیص و درمان بیماریهای پوستی هستند و میتوانند راهنمایی و درمان مناسب را ارائه کنند.
در صورتی که درمان اولیه نتیجه مطلوبی نداشته و مشکلات پوستی شما ادامه یابد، ممکن است نیاز به مراجعه به یک تخصصیترین پزشک متخصص مغز و اعصاب باشد. این پزشکان میتوانند عوارض عصبی مرتبط با مشکلات پوستی شما را بررسی کنند و در صورت لزوم، به جراحی نیز روی آورند. حتماً به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا درمان مناسب برای شما تعیین شود. آنها با دانش و تجربه خود میتوانند به شما کمک کنند و درمانی مؤثر را ارائه دهند.
در ادامه به برخی موارد که ممکن است به شما در مراجعه به پزشک کمک کند، اشاره میشود:
چه کار باید انجام دهیم؟
قبل از مراجعه به پزشک، به سوالات زیر پاسخ دهید:
- آیا کسی در خانواده درجه یک شما به علائمی مشابه دچار بوده؟
- آیا وقتی خواب هستید، تعریق متوقف میشود؟
- تا کنون از چه روشهای درمانی استفاده کردهاید؟
از پزشک خود چه انتظاراتی دارید؟
پزشک سوالاتی از شما خواهد پرسید که این سوالات عبارتاند از:
- اولین بار چه زمانی تعریق شدید را تجربه کردید؟
- تعریق شدید بیشتر در کدام نواحی بدن شما اتفاق میافتد؟
- علائم شما مداوم است یا گاه به گاه اتفاق میافتد؟
- معمولا چه چیزی علائم شما را بهبود میبخشد؟
- معمولا چه چیزی علائم شما را وخیمتر میکند؟
سوالات متداول
آیا هایپرهیدروزیس درمان میشود؟
هیچ درمانی برای هایپرهیدروزیس وجود ندارد، اما روشهایی وجود دارد که به بهبود آن کمک میکند. پزشک عمومی ممکن است در وهله اول یک ضدعرق قوی با نسخه برایتان تجویز کند. درمانهای جدیدتر، در کاهش علائم موثرتر هستند.
آیا هایپرهیدروزیس یک عارضه جدی است؟
هایپرهیدروزیس به تنهایی یک بیماری جدی نیست. اما اشکالی از هایپرهیدروزیس وجود دارند که ممکن است نشانه یک بیماری زمینهای باشند. تعریق شدید تمام بدن در یک لحظه تحت عنوان هایپرهیدروزیس عمومی شناخته میشود.
چطور میتوان به روش طبیعی هایپرهیدروزیس را درمان کرد؟
داروهای طبیعی مانند: چای یا قرص مریم گلی، بابونه، سنبلالطیب و خار مریم در درمان هایپرهیدروزیس موثر هستند. علاوه بر این روشهایی مثل طب سوزنی، بیوفیدبک، هیپنوتیزم و مدیتیشن هم میتوانند موثر باشند.
آیا هایپرهیدروزیس یک اختلال سیستم عصبی محسوب میشود؟
هایپرهیدروزیس یک اختلال پیچیده است که سیستم عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک را تحت تاثیر قرار میدهد. علاوه بر این بیمارانی که به این عارضه دچار میشوند، فشار روانی زیادی را متحمل میشوند.
آیا ممکن است با بالا رفتن سن هایپرهیدروزیس از بین برود؟
هایپرهیدروزیس با افزایش سن از بین نمیرود و حتی شدت آن هم کم نمیشود. در اکثر افراد تعریق بیش از حد با افزایش سن ثابت مانده یا حتی بیشتر میشود.
آیا هایپرهیدروزیس یک بیماری ژنتیکی است؟
به نظر میرسد که هایپرهیدروزیس یک بیماری ارثی باشد. پس اگر والدینتان به این بیماری مبتلا هستند، ممکن است شما هم به هایپرهیدروزیس دچار شوید. محققان معتقداند که ژن بیماری هایپرهیدروزیس غالب است در نتیجه احتمال به ارث رسیدن آن به نسلهای بعدی بیشتر است.
عارضه هایپرهیدروزیس چقدر شایع است؟
هایپرهیدروزیس یک بیماری نادر است و حدودا ۱ درصد افراد به آن مبتلا میشوند. با این وجود این عارضه میتواند فعالیتهای روزمره مبتلایان را تحت تاثیر قرار دهد و موقعیت خجالت آوری را برای فرد ایجاد کند.