عصب سیاتیک از نخاع فروعی می‌گیرد، از منطقه کمر و باسن عبور کرده و از پشت پا به سمت پایین می‌رود و در نهایت به کف پا می‌رسد. عصب سیاتیک با کنترل حرکات و احساس در پاها مرتبط است. وقتی این عصب تحریک یا فشرده میشود، فرد درد سیاتیک را تجربه میکند. درد عصب سیاتیک میتواند به صورت درد متوسط یا شدید در ناحیه کمر، باسن و پاها بروز کند. همچنین، فرد ممکن است در این مناطق احساس ضعف یا بیحسی نیز داشته باشد.
برای درمان درد سیاتیک، مهم است که به یک پزشک متخصص درد مراجعه کنید. در این حالت، پزشک متخصص روش‌های مختلف درمانی را بررسی خواهد کرد تا بهترین و موثرترین روش درمانی را برای شما تعیین کند. انتخاب روش درمانی مناسب بستگی به شدت و علت درد سیاتیک شما دارد. روش‌های درمانی می‌توانند شامل داروها، تمرینات فیزیکی، فیزیوتراپی، روش‌های غیرتهاجمی مانند تزریقات موضعی و در موارد شدیدتر، روش‌های جراحی باشند.
به طور خلاصه، برای درمان درد سیاتیک بهتر است به یک پزشک متخصص درد مراجعه کنید تا مناسب‌ترین روش درمانی برای شما تعیین شود و از طریق آن درد و علائم مربوطه کاهش یابند.
[sv slug=”alert”]
خدمات تخصص ارائه شده توسط دکتر حسین عدلخو-فوق تخصص درد در کلینیک درد نفس
لازم به ذکر است کلیه خدمات بدون نیاز به ببهوشی،بستری و جراحی و فقط با بیحسی موضعی و با استفاده از به روزترین و بهترین دستگاه‌های روز دنیا می‌باشد:
- RF (رادیو فرکوئنسی)
- اوزون تراپی
- بلاک عصبی
- تزریق ژل
- تزریق PRP و سلول‌های بنیادی
- تزریق بوتاکس
- لیزر پرتوان درد (PLP)
[sv slug=”alert1″]
علائم سیاتیک
درد سیاتیک در نتیجه ی آسیب و صدمه ی وارده به عصب سیاتیک بروز می کند، بنابراین در کنار سایر علائم، این عارضه همیشه با درد همراه است. سایر علائم سیاتیک عبارتند از:
- ممکن است دردی داشته باشید که با حرکت کردن تشدید شود.
- ممکن است در طول پاها و یا کف پای خود، جاهایی که مسیر عبور عصب سیاتیک هستند، احساس ضعف و بی حسی داشته باشید. در موارد حاد حتی ممکن است بیمار به طور کلی پاهای خود را حس نکند و در نتیجه قادر به حرکت کردن نباشد.
- ممکن است در پاها و یا انگشتان پای خود احساس سوزن سوزن شدن همراه با درد داشته باشید.
- ممکن است بیمار دچار بی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع شود که در پی ناتوانی در کنترل مثانه یا روده رخ می دهد. این عارضه ناشی از سندرم دم اسبی (CES) است و در چنین حالتی بیمار باید سریعا تحت درمان پزشکی قرار بگیرد. در ادامه مقاله توضیحات بیشتری در مورد این سندرم ارائه شده است.
علل سیاتیک
سیاتیک می تواند از چندین عارضه و بیماری نشات بگیرد که تمامی این عوامل، ستون فقرات را درگیر کرده و بر عصب سیاتیکی که در امتداد آن ادامه دارد را تحت تاثیر قرار می دهد. سیاتیک همچنین ممکن است در پی صدمات وارده ناشی از افتادن از جایی بلند و یا در پی تومورهای عصبی نخاعی ایجاد شود. در ادامه شرایط و عواملی که عمدتا باعث بروز سیاتیک می شوند، شرح داده شده است.
فتق دیسک
استخوان ها یا مهره های ستون فقرات با تکه های غضروفی از هم جدا می شوند. به این تکه های غضروفی دیسک گفته می شود. دیسک های بین مهره ای موجب انعطاف پذیری ستون فقرات می شوند و حکم بالشتگی ضربه گیر را در ستون فقرات دارند. در داخل دیسک ها مایعی ژله مانند وجود دارد که توسط دیواره ی خارجی دیسک از آن محافظت می شود. فتق دیسک زمانی رخ می دهد که دیواره ی دیسک در اثر انحطاط یا در اثر برخی عوامل دیگر پاره می شود و ماده ی داخلی دیسک بیرون می ریزد و در نتیجه عصب سیاتیک را تحت فشار قرار داده و منجر به بروز درد و بی حسی در اندام تحتانی فرد می شود. تخمین زده می شود که ۱ الی ۵ درصد از مردم در برهه ای از زندگی خود دچار درد کمر ناشی از فتق دیسک می شوند.
تنگی کانال نخاعی
به عارضه ی تنگی کانال نخاعی، تنگی کانال نخاعی کمری نیز گفته میشود. مشخصه ی بارز این عارضه باریک شدن و تنگی غیر طبیعی کانال نخاعی در قسمت تحتانی ستون فقرات است. این تنگی و باریک شدن فضا، نخاع و عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می دهد.
اسپوندیلولیستزیس
یکی از عارضه های مهم و اختلالاتی که باعث کمردردهای مزمن میشود اسپوندیلولیستزیس است. اسپوندیلولیستزیس عارضه ای است که در پی اختلالات دژنراتیو دیسک رخ می دهد. این حالت در پی جابجایی استخوان یا مهره های ستون فقرات بروی یکدیگر رخ می دهد و موجب کشیدگی ستون فقرات شده و می تواند عصب سیاتیک را تحت فشار قرار دهد.
سندرم پیریفورمیس
سندرم پیریفورمیس نوعی اختلال عصبی-عضلانی بسیار نادر است که در پی این عارضه، عضله ی پیریفورمیس بطور غیر ارادی منقبض و سفت میشود و باعث بروز علائم سیاتیک میشود. عضله ی پیریفورمیس، عضله ای است که قسمت تحتانی ستون فقرات را به استخوان های ران متصل میکند. در پی اسپاسم این عضله، عصب سیاتیک فشرده میشوند که این امر منجر به بروز درد سیاتیک میشود. سندرم پیریفورمیس در پی نشستن های طولانی مدت، تصادف یا افتادن از بلندی، تشدید میشود.
شایع ترین عواملی که احتمال ابتلا به سیاتیک را افزایش می دهند.
- افزایش سن، احتمال فرسودگی و انحطاط اعضای مختلف بدن را افزایش می دهد.
- برخی مشاغل که دربرگیرنده ی فعالیت هایی نظیر بلند کردن اجسام سنگین، نشستن طولانی مدت یا حرکات چرخشی هستند می توانند فشار زیادی را به کمر فرد تحمیل کنند.
- ابتلا به دیابت نیز خطر آسیب عصبی را افزایش می دهد.
- سیگار کشیدن میتواند احتمال شکستگی یا پارگی لایه ی بیرونی دیسک را تشدید کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده ی علائم زیر باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- بروز درد پس از یک حادثه یا تصادف شدید.
- بروز درد ناگهانی و شدید در کمر یا در طول پا که با بی حسی و ضعف عضلانی همراه باشد.
- در صورتی که قادر به کنترل عملکرد روده یا مثانه خود نباشید. که این عامل نشانه ی ابتلا به سندرم دم اسبی است.
تشخیص سیاتیک
علائم سیاتیک در هر فرد متفاوت است و این علائم به عامل ایجاد کننده ی آن بستگی دارد. جهت تشخیص سیاتیک، متخصص درد ابتدا سابقه ی پزشکی شما را بررسی می کند که ببیند آیا اخیرا دچار آسیب دیدگی و صدمه شده اید و اینکه در چه ناحیه ای احساس درد می کنید و این درد به چه میزان است. پزشک شما با بررسی این عوامل می خواهد بداند که چه عواملی درد شما را تسکین داده و یا تشدید می کند و اینکه درد شما از چه زمانی شروع شده است. در مرحله ی بعدی یک معاینه ی پزشکی انجام می شود تا میزان قدرت و رفلکس عضلات شما بررسی شود. همچنین ممکن است پزشکتان از شما بخواهد تا چند حرکت کششی انجام دهید تا مشخص شود که کدام نوع فعالیت ها باعث تشدید درد شما می شوند.
مراحل تشخیصی پس از این مراحل، برای افرادی که به مدت بیش از یک ماه از سیاتیک رنج می‌برند یا با بیماری‌هایی مانند سرطان مبتلا هستند، اختصاص دارد. در این موارد، آزمایشات عصبی انجام میشود که به پزشک امکان می‌دهد واکنش عصب سیاتیک بیمار به تحریک‌های عصبی را بررسی کند و هر گونه ناهنجاری را تشخیص دهد.
از جنبه تصویربرداری نیز، انواع مختلفی از روش‌ها با استفاده از اشعه ایکس به پزشک متخصص درد کمک میکند تا وضعیت ستون فقرات را بررسی و علت درد سیاتیک را تعیین کند. تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس، آر انجی و سی تی اسکن از جمله روش‌های معمول تصویربرداری هستند که استفاده میشوند. تصویربرداری معمول با استفاده از اشعه ایکس قادر به نمایش آسیب به عصب سیاتیک نخواهد بود. در تصویربرداری آر انجی (MRI)، از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از ستون فقرات استفاده میشود. در سی تی اسکن نیز از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر دقیق استفاده میشود. پزشک ممکن است به شما تصویربرداری با سی تی میلوگرام را توصیه کند که در این روش، مواد کنتراستی به ستون فقرات بیمار تزریق میشود تا تصاویر واضحتری از نخاع و عصب‌ها به دست آید.
انواع روش های درمانی سیاتیک
پس از تشخیص سیاتیک، پزشک متخصص درد نکاتی را برای درمان و تسکین درد سیاتیک به بیمار توصیه می کند. توجه داشته باشید که باید تا حد امکان، فعالیت های روزمره خود را ادامه دهید چرا که استراحت مطلق می تواند وضعیت شما را بدتر کند. در ادامه برخی از درمان های خانگی برای سیاتیک توضیح داده شده اند.
بلوک عصبی
بلوک عصبی، یک روش غیر تهاجمی برای کاهش کمردرد است که از طریق تزریق داروهای بیحسی موضعی یا داروهای مسکن مخدر انجام میشود. بلوک عصبی در کاهش موقت و فوری درد شدید کمر در زمان انتظار برای اثرگذاری روش‌های جراحی یا درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنیک برای مدیریت درد پس از عمل و درد ثانویه ناشی از آسیب‌دیدگی نیز مفید است. برای انجام بلوک عصبی، نیاز به یک پزشک ماهر و مجرب است که به خوبی ساختار پشت بدن را می‌شناسد. همچنین، انجام بلوک عصبی توسط پزشک متخصص درد، عوارض جانبی و خطرات احتمالی را به حداقل ممکن می‌رساند.
کمپرس سرد
می توانید کیسه ی یخ بخرید یا از بسته های سبزیجات منجمد موجود در منزل استفاده کنید. کیسه یخ یا بسته ی منجمد را در یک حوله بپیچید و در طول چند روز اول بروز درد، آن را به مدت ۲۰ دقیقه و چندین بار در روز بر روی کمر خود قرار دهید. این کار به کاهش درد و تورم کمک می کند.
کمپرس گرم
شما همچنین می توانید کیسه ی آب گرم یا پد گرمایی تهیه کنید. جهت کاهش تورم ناحیه، توصیه می شود در طول ۱ الی ۲ روز اول از کمپرس یخ و سرما استفاده کنید و بعد از ۲ الی ۳ روز از کمپرس گرما استفاده کنید. اگر درد شما همچنان ادامه داشت می توانید به صورت متناوب هم از کمپرس یخ و هم از کمپرس گرما استفاده کنید.
حرکات کششی
انجام حرکات کششی ملایم نیز می تواند برای تسکین درد مفید باشد. برای اینکه بتوانید این حرکات را به صورت درست و صحیح اجرا کنید، باید یک متخصص فیزیوتراپی یا مربی یوگا این حرکات را به شما آموزش دهند. ۱۰ تمرین و حرکت کششی که می تواند برای سیاتیک موثر باشد به شرح زیر است:
- حرکت کبوتر به پشت
- حرکت کبوتر نشسته
- حرکت ایستادن کبوتر روبه جلو
- حرکت کشش زانو به شانه ی جهت مخالف
- کشش ستون فقرات به حالت نشسته
- کشش همسترینگ به حالت ایستاده
- کشش نشسته
- کشش ایستاده ی عضله پیریفورمیس
- کشش کشاله و عضله ابداکتور ران
- کشش پشت ران به حالت نشسته
داروهای بدون نیاز به نسخه
داروهایی نظیر آسپرین و ایبوپروفن که می توان آنها را بدون نسخه نیز تهیه کرد، می توانند به کاهش درد، التهاب و تورم کمک کنند. توجه داشته باشید که نباید آسپرین را بیش از حد مصرف کنید چرا که مصرف بی رویه ی این دارو، عوارضی مانند زخم و خونریزی معده را ایجاد می کند.
ورزش منظم
هرچقدر فعال بمانید و ورزش منظمی داشته باشید، اندورفین بیشتری نیز در بدن شما ترشح خواهد شد. اندورفین نوعی مسکن طبیعی است که در بدن تولید می شود. ورزش خود را در ابتدا با فعالیت های سبک مانند شنا یا دوچرخه ثابت شروع کنید. با ورزش منظم، درد شما کاهش یافته و استقامت بدن شما نیز تقویت می شود. سعی کنید نوعی برنامه ی ورزشی برای خود داشته باشید که هم ورزش های هوازی و هم ورزش های قدرتی به منظور تقویت عضلات مرکزی بدن را شامل شود. اگر در کنار ورزش منظم، از رژیم غذایی مناسبی نیز پیروی کنید، خطر بروز مشکلات مربوط به کمر در آينده را کاهش خواهید داد.
فیزیوتراپی
تمرینات فیزیوتراپی منجر به بهبود وضعیت بدن و تقویت عضلات پشت و کمر می شوند.
داروهای تجویزی
پزشک شما ممکن است داروهای شل کننده ی عضلات، مسکن های مخدر یا داروهای ضد افسردگی نیز برایتان تجویز کند. داروهای ضد افسردگی به این منظور تجویز می شوند که تولید اندورفین در بدن را افزایش دهند.
جراحی
در مواردی که درد بیمار بسیار شدید است یا در مواردی که بیمار کنترل عملکرد روده یا مثانه خود را از دست داده و در عضلات اندام تحتانی دچار ضعف شده، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد. دو نوع جراحی متداول در این موارد عبارتند از دیسککتومی و میکرو دیسککتومی. در جراحی دیسککتومی، بخشی از دیسک که فشاری بر روی عصب سیاتیک دارد، برداشته میشود. در جراحی میکرو دیسککتومی، برداشتن دیسک با استفاده از برش‌های کوچک انجام میشود و پزشک از یک میکروسکوپ استفاده میکند.
پیشگیری
پیروی از نکات زیر می تواند به شما در پیشگیری از سیاتیک یا در جلوگیری از عود مجدد آن کمک کند:
- به طور منظم ورزش کنید: تقویت عضلات پشت و شکم یا عضلات مرکزی (کمر)، برای حفظ سلامتی کمر حائز اهمیت است.
- به درست بودن وضعیت بدنی خود توجه کنید: برای نشستن از صندلی های مناسب که از کمر شما محافظت می کند استفاده کنید. هنگام نشستن، پاهای خود را روی زمین قرار دهید.
- حرکات و فعالیت ها را به طور صحیح انجام دهید: اجسام سنگین را با خم شدن روی زانوها و صاف نگه داشتن کمر و پشت خود، به روش مناسب و صحیح بلند کنید.
سوالات متداول
چگونه می توان درد عصب سیاتیک را تسکین داد؟
گرما و یخ درمانی متناوب می تواند درد عصب سیاتیک را تسکین دهد. یخ می تواند به کاهش التهاب کمک کند، در حالی که گرما خونرسانی به ناحیه را افزایش می دهد که باعث تسریع بهبودی می شود. کمپرس گرما و یخ همچنین می تواند از اسپاسم عضلانی نیز جلوگیری کند.
بهبودی سیاتیک چه مدت طول می کشد؟
در اکثر بیماران، درد سیاتیک حاد در عرض ۱ الی ۲ هفته رفع می شود. در برخی موارد می توان درد سیاتیک را تنها با درمان های خانگی تسکین داد و در برخی موارد دیگر نیز فرد به درد سیاتیک مزمن دچار می شود که این نوع درد با اینکه کاهش می یابد اما می تواند سالیان سال باقی بماند.
پیاده روی برای درد سیاتیک مفید است؟
پیاده روی به طور فوق العاده ای برای درد سیاتیک مفید است چرا که باعث ترشح اندورفین می شود که ضد درد است و التهاب را کاهش می دهد. اما توجه داشته باشید که عدم پیاده روی به حالت صحیح نیز می تواند درد شما را تشدید کند.
آیا استراحت مطلق برای سیاتیک مفید است؟
افرادی که دچار سیاتیک می شوند باید فعالیت بدنی و ورزش منظمی داشته باشند. استراحت مطلق منجر به بهبودی نخواهد شد. فرد بیمار باید از استراحت مطلق پرهیز کند و در کنار ورزش منظم، در جلسات فیزیوتراپی نیز شرکت کند.
چرا درد سیاتیک، شب ها بیشتر می شود؟
دراز کشیدن می تواند فشار روی عصب تحریک شده را افزایش دهد. به ویژه اگر بروی یک تشک خیلی نرم دراز بکشید، این کار می تواند باعث خم شدن و انحنای بیش از حد ستون فقرات شود.
اگر سیاتیک درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
در صورتی که عصب سیاتیک آسیب ببینند، این آسیب منجر به بی حسی، سوزن سوزن شدن و در موارد حاد باعث ضعف در زانو یا پاها میشود. این عارضه هرچه دیرتر درمان شود، این علائم و عوارض ممکن است دائمی شوند.
در صورت ابتلا به سیاتیک، بهترین حالت برای نشستن کدام است؟
سعی کنید صاف بنشینید و بطور کامل به صندلی خود بچسبید تا از کمر و لگن شما محافظت شود. نه فقط انگشتان پا، بلکه هر دو پا را بطور کامل روی زمین قرار دهید و سعی کنید هنگام نشستن، به یک سمت خم نشوید.
آیا ایستادن، درد سیاتیک را بدتر می کند؟
ایستادن و نشستن طولانی مدت، درد سیاتیک را تشدید می کند و در اغلب موارد درد در حین ایستادن های بعد از نشستن بدتر می شود.
آیا سیاتیک به طور ناگهانی ظاهر می شود؟
این عارضه هم به طور ناگهانی و هم تدریجی می تواند ظاهر شود و این امر به علت بروز سیاتیک بستگی دارد. فتق دیسک می تواند باعث بروز ناگهانی درد سیاتیک شود. اما درد سیاتیک در پی ابتلا به آرتروز ستون فقرات، به تدریج و با گذر زمان آشکار می شود.
بدون دیدگاه