سردرد عصبی: علائم، علل و روش های درمانی

 سردردعصبی، که در بسیاری از موارد رخ می‌دهد، یکی از رایج‌ترین انواع سردردها است. این نوع سردرد، باعث ایجاد دردی خفیف، متوسط یا شدید در پشت چشمان، سر و گردن می‌شود. می‌توان تشبیه این درد به فشاری که یک هدبند سفت بر روی پیشانی ایجاد می‌کند را به کار برد. اکثر افراد مبتلا به سردرد عصبی، در طول ماه، یک یا دو بار با این سردردهای دوره‌ای مواجه می‌شوند. در این مقاله، قصد داریم با نشانه‌ها، علل، روش‌های درمان و پیشگیری از سردردهای عصبی آشنا شویم.

باید توجه داشت که برای درمان سردردهای عصبی، بهتر است به یک پزشک مجرب و متخصص مراجعه کنید که با روش‌های درمان و مدیریت این مشکلات آشنا است. این اقدام به کاهش خطرات و عوارض جانبی و همچنین سرعت ریکاوری پس از درمان کمک خواهد کرد.

دلایل سردردهای عصبی

---

هنوز دلیل دقیق سردردهای عصبی برای پزشکان و محققان مشخص نیست، اما ممکن است به تنش های عضلانی در سر و گردن، یا حالت نامناسب نشستن، قوز کردن و … مرتبط باشد. پژوهش ها نشان داده که سردردهای عصبی دوره ای ممکن است به دلیل فعال شدن نورون های عصبی محیطی فوق العاده تحریک پذیر رخ دهد. این نورون ها یا سلول های عصبی، وظیفه انتقال اطلاعات حسی از گیرنده های درد در بدن به مغز را بر عهده دارند. درگیر بودن با سردردهای عصبی دوره ای می تواند به معنای وجود ناهنجاری هایی در سیستم پردازش مرکزی درد و افزایش حساسیت در مقابل درد باشد. به علاوه آسیب پذیر بودنتان در مقابل سردردهای عصبی ممکن است تحت تأثیر فاکتورهای ژنتیکی هم باشد.

از مواردی که باعث فعالیت مجدد سردردهای عصبی می شود:

• فشار عصبی
• الکل
• مشکلات دندانی (مثل دندان قروچه)
• فشار چشم
• خشکی چشم
• خستگی
• استعمال دخانیات
• سرماخوردگی یا آنفلوآنزا
• حملات میگرنی
• عفونت سینوسی
• کافئین
• حالت نامناسب بدن
• فشارهای احساسی
• نوشیدن ناکافی آب
• کم خوابی
• کم غذایی

نشانه های سردرد عصبی

---

نشانه های سردرد عصبی عبارتند از:

• سردرد خفیف
• فشار اطراف پیشانی
• حساسیت اطراف پیشانی و جمجمه به لمس

درد سر عصبی معمولاً از شدت خفیف تا متوسط است، اما در برخی موارد شدید هم می‌تواند باشد. ممکن است درد سر عصبی را با میگرن اشتباه بگیرید. این نوع سردرد عموماً همراه با نبض در یک یا هر دو طرف سر است. با این حال، سردردهای عصبی معمولاً همهٔ نشانه‌های حملات میگرن را ندارند، مانند حالت تهوع و استفراغ. در موارد نادر، سردردهای عصبی ممکن است با حساسیت به نور و صداهای بلند همراه شوند، که این نیز از نشانه‌های میگرن است.

تفاوت سردردهای عصبی با میگرن چیست؟

میگرن هم نوع رایج دیگری از سردرد است، اما دلایل ایجاد میگرن و سردردهای عصبی متفاوت است. از نتایج بروز میگرن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شدیدتر.
• درد همراه با نبض.
• نشانه هایی که بیشتر در یک سمت از سر بروز می کند.
• دردی که با حضور در نور یا در مجاورت صداهای بلند، شدیدتر می شود.
• حالت تهوع و استفراغ.

ماندگاری سردرد عصبی چقدر است؟

---

این موضوع به موارد مختلفی بستگی دارد و ممکن از ۳۰ دقیقه تا چند ماه طول بکشد. به طور کلی، سردردهای عصبی دوره ای به آرامی بروز کرده و بعد از گذشت مدت کوتاهی هم از بین می روند. این سردردها معمولاً در اواسط روز رخ می دهند و احتمال اینکه بیش از یک هفته باقی بمانند، کم است.

افراد مبتلا به سردردهای عصبی مزمن ممکن است نشانه هایی داشته باشند که شاید تا چند ماه هم در فرد باقی بماند. درد ناشی از سردردهای عصبی ممکن است تا روزها فروکش نکند و اگرچه شاید چنین چیزی رایج نباشد، اما می تواند کیفیت زندگیتان را کاهش دهد.

تشخیص سردردهای عصبی

---

هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی سردردهای عصبی وجود ندارد؛ پزشک کارش را با بررسی سوابق پزشکیتان شروع می‌کند و سپس اقدام به ارزیابی نشانه هایتان می کنند. پزشک برای آگاهی دقیق تر درباره نشانه هایتان، سؤالاتی مثل سؤالات زیر را از شما خواهد پرسید:

• آیا نشانه هایتان در زمان بخصوصی از روز بدتر می شود؟
• آیا نشانه هایتان با خوردن غذاهای خاصی بدتر می شود؟
• آیا مصرف داروهای مسکن بدون نسخه به کاهش دردتان کمکی می کند؟
• معمولاً هر چند وقت یکبار با نشانه ها مواجه می شوید؟
• سطح استرستان را چطور توصیف می کنید؟

یک متخصص سردرد از ابزارهای تشخیصی دستی برای اطمینان از بررسی همه معیارهای مرتبط با سردردهای عصبی استفاده می کند. پزشکتان گاهی اوقات از شما می خواهد تا تصاویری مثل ام آر آی را برای کمک به تعیین عوامل بعضاً جدی ایجادکننده نشانه هایتان، تهیه کنید.

درمان سردردهای عصبی

---

روش های درمانی مختلفی برای سردردهای عصبی وجود دارد که برخی از آنها در اینجا آورده شده است:

مصرف دارو و مراقبت خانگی

روشی که می‌توانید در فرآیند درمان سردردهای عصبی از آن استفاده کنید، شروع کردن با نوشیدن آب بیشتر است. ممکن است با کمبود آب در بدن خود مواجه شده باشید و لازم است میزان مصرف آبتان را افزایش دهید. همچنین، در این راهبرد باید به الگوی خواب و خواب کافی نیز توجه کنید؛ زیرا کمبود خواب می‌تواند منجر به سردردهای عصبی شود. یک عامل مؤثر دیگر در ایجاد سردرد عصبی ممکن است گرسنگی باشد، بنابراین در هیچ شرایطی گرسنه نمانید و وعده‌های غذایی خود را جدی بگیرید.

اگر هیچکدام از این روش‌ها نتیجه مطلوب را به همراه نداشتند، می‌توانید با شروع استفاده از داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه پزشکی، مانند ایبوپروفن یا آسپیرین، به کاهش سردردهای عصبی بپردازید (البته باید دوزهای کم و تحت کنترل مصرف شوند). با این حال، مصرف زیاد و بی‌رویه داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه، یکی از عوامل ایجاد سردردها است. این نوع سردردها پس از ایجاد وابستگی بدن به دارو رخ می‌دهند و با تخلیه تأثیر دارو ایجاد می‌شوند.

گاهی اوقات استفاده از داروهای بدون نسخه برای درمان سردرد عصبی دوره ای کافی نیست و در این موارد باید از داروهای تجویزشده توسط پزشک، مثل موارد زیر استفاده کرد:

• داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای
• بتابلاکرها
• دیوالپروئکس سدیم
• ایندومتاسین
• کتورولاک
• ناپروکسن

اگر مسکن در کاهش درد مؤثر نباشد، می توان از داروهای تجویز شده شل کننده عضلانی برای جلوگیری از انقباض و گرفتگی عضلات استفاده کرد. تجویز داروهای ضدافسردگی مثل بازدارنده های بازجذب سروتونین (SSRI) از سوی پزشک متخصص ممکن است. SSRI می تواند به ثابت سازی سطح سروتونین مغز و کنترل تنش های عصبی کمک کند.

کلاس های مدیریت اضطراب

این دوره ها، راهی برای برخورد با فشارهای عصبی و کنترل و مدیریت آن را به شما می آموزد.

پسخورد زیستی

پسخورد زیستی یک روش تمدد اعصاب است که به شما در مدیریت درد و اضطراب کمک می کند.

درمان شناختی-رفتاری (CBT)

CBT یک روش گفتار درمانی برای کمک به تشخیص موقعیت های عامل ایجاد تنش های عصبی، اضطراب و نگرانی ها است.

طب سوزنی

طب سوزنی یک روش درمانی جایگزین است که می تواند با وارد کردن سوزنهای بسیار زیر به نقاط بخصوصی از بدن، باعث کاهش فشار و تنش شود.

روشهای درمانی دیگر

موارد زیر می توانند در کاهش سردردهای عصبی مؤثر باشند:

• قراردادن بسته یخ یا پد گرمایی بر روی سر (چند مرتبه در روز و هر دفعه ۵ تا ۱۰ دقیقه)
• دوش یا حمام آب گرم برای شل شدن عضلات
• بهبود حالت بدن
• استراحت کردن در حین کار با کامپیوتر برای کاهش فشار وارد بر چشمان

البته این را باید گفت که این روش ها جلوی بازگشت همه سردردهای عصبی را نمی گیرند.

آیا مصرف دارو برای درمان سردردهای عصبی خطرناک است؟

---

مصرف داروهای مسکن بدون نسخه معمولاً خطری برای فرد ایجاد نمی کند، اما استفاده زیاد از مسکن می تواند خطرزا باشد. حتماً به دقت از دستورالعمل های نوشته شده بر روی بطری پیروی کنید و اگر لازم بود تا بیش از دو بار در هفته از مسکن استفاده کنید، باید آن را با پزشکتان در میان بگذارید. از این داروها فقط در صورت لزوم استفاده کنید و کمترین دوز ممکن را برای مصرف انتخاب کنید.

مصرف زیاد مسکن به طور کلی می تواند منجر به موارد زیر شود:

• سردرد: قطع مصرف داروی مسکن، در صورتیکه یک دوره مصرف شدید داشته باشید، خودش می تواند منجر به بروز سردرد شود.
• عوارض جانبی دیگر: هر دارویی با عوارض جانبی مشخصی همراه است؛ از مصرف بیش از حد آسپیرین یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی دیگری مثل ایبوپروفن خودداری کنید. استفاده زیاد از این داروها می تواند درد شکم، خونریزی یا ایجاد زخم را برای بیمار به همراه بیاورد. اگر از این داروها به صورت مرتب استفاده می کنید، باید درباره خطرات و مزایای آن با پزشکتان صحبت کنید.
• مزایای آن در طول زمان کاهش می یابد: بدن در طول زمان در مقابل هر دارویی مقاوم می شود (عادت می کند). شاید دیده باشید که دارویی که قبلاً خیلی برایتان مؤثر بود، اخیراً دیگر به اندازه سابق اثرگذار نیست.
• وابستگی: بعضی از داروها اعتیادآور هستند و خطراتشان از مزیت هایشان بیشتر است. پزشکان به همین دلیل از تجویز بنزودیازپین و داروهای مخدر (مثل کدئین و اکسی کدون) برای درمان سردردهای عصبی خودداری می کنند.

پیشگیری از وقوع سردرد عصبی در آینده

---

سردردهای عصبی معمولاً با یک عامل ماشه ای آغاز می شوند، بنابراین تعیین این عامل یکی از راههای پیشگیری از سردردهای عصبی دوره ای در آینده است. داشتن سوابق وقوع سردردهایتان می تواند راهی برای کمک به تعیین عامل سردرد عصبی باشد. سعی کنید موارد زیر را ثبت کنید:

• وعده های غذایی
• میزان و نوع نوشیدنی های مصرفی
• فعالیت ها
• هر موقعیتی که شاید در وقوع سردرد مؤثر بوده

یک روش مفید برای پیگیری علت سردرد، ایجاد یک یادداشت روزانه برای هر روزی که با سردرد مواجه شده‌اید است. با نوشتن جزئیات مربوط به سردرد، مانند زمان بروز، شدت، علائم همراه، فعالیت‌هایی که قبل از سردرد انجام داده‌اید و همچنین مواد غذایی مصرف شده، می‌توانید تلاش کنید الگوها و ارتباطات ممکن را شناسایی کنید.

با ثبت این اطلاعات به مدت چند هفته یا چند ماه، ممکن است الگوهای خاصی را کشف کنید. به عنوان مثال، ممکن است متوجه شوید که سردردهای شما بیشتر در روزهایی رخ می‌دهد که یک نوع خاص از مواد غذایی را مصرف کرده‌اید. در این صورت، احتمالاً رابطه‌ای بین مصرف آن ماده غذایی خاص و سردردها وجود دارد.

با ادامه دادن این روش و داشتن یک یادداشت دقیق، می‌توانید الگوها و ارتباطات بیشتری را شناسایی کنید و بهتر درک کنید که چه عواملی می‌توانند سردردهایتان را تحریک کنند. این ممکن است به شما کمک کند تا اقدامات پیشگیرانه‌تری انجام دهید و سردردهای خود را بهبود بخشید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟

---

اکثر سردردها خطرناک نیستند، اما در موارد نادری هم می توانند نشانی از مشکلات جدی پزشکی باشند. اگر سردردتان با موارد زیر همراه شوند، باید بلافاصله با پزشک تماس بگیرید:

• خشکی گردن.
• سردردهای ناگهانی و شدید که به سرعت بدتر می شود.
• تبی که از بین نمی رود.
• سردرد بعد از یک ضربه شدید به سر.
• ضعف، مشکل گفتاری یا سردرگمی.
• سردردی که بعد از سن ۵۰ سالگی ایجاد شده باشد.
• تغییر ناگهانی در الگوی سردردتان.
• بروز سردرد در افراد مبتلا به سرطان یا بیماری خود ایمنی.

نکات پایانی

---

پاسخ سردردهای عصبی به روشهای درمانی معمولاً مثبت است و به ندرت به صدماتی نورولوژیکی دائمی منجر می شود؛ با اینحال سردردهای عصبی مزمن می تواند زندگیتان را مختل کرده و کیفیت آن را پایین بیاورد.

این سردردها جلوی انجام فعالیت های جسمانی شما را می گیرد؛ ممکن است لازم باشد تا از درس و کارتان مرخصی بگیرید. اگر دیدید که سردردتان تبدیل به یک مشکل جدی شده، باید به سرعت با پزشکتان صحبت کنید.

به هیچ وجه نباید از نشانه های شدید چشم پوشی کنید و اگر سردردتان به صورت ناگهانی شروع شد و با نشانه های زیر همراه بود، باید فوراً به دنبال مراقبت های درمانی باشید:

• مشکل تکلم
• عدم تعادل
• تب بالا
• ضعف
• بی حسی
• تغییرات بینایی

سردردهای عصبی در این حالات امکان دارد که نشانی از مشکلات بسیار جدی تری مانند موارد زیر باشند:

• سکته
• تومور
• گشادی عروق

سؤالات متداول

---

چطور بدانم که سردردم عصبی است یا خیر؟

از علائم و نشانه های این نوع سردرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. سردرد خفیف
2. احساس فشار در اطراف پیشانی یا کناره ها و پشت سر
3. حساسیت جمجمه، گردن و شانه به لمس

چطور می توانم سردرد عصبی را کاهش دهم؟

تنش عضلانی می تواند باعث تشدید یا فعالسازی سردردهای عصبی شود و با قراردادن یخ یا گرما بر روی عضلات شانه و گردن می توانید به کاهش این درد کمک کنید. می توانید از پد گرمایی، بطری آب گرم، حمام آب گرم یا کمپرس و حوله گرم نیز استفاده کنید؛ می توانید بسته یخ (پیچیده در پارچه) یا یک پارچه خیس و خنک را روی پیشانی قرار دهید.

سریعترین راه کاهش سردردهای عصبی چیست؟

1. استفاده از یک بسته سرد
2. استفاده از پد یا کمپرس گرم
3. کاهش فشار وارد بر سر و جمجمه
4. کاهش نور
5. نجویدن چیزی
6. نوشیدن آب
7. مصرف نوشیدنی های کافئین دارد
8. انجام حرکات آرامش بخش

سردردهای عصبی در کجا بروز می کنند؟

سردردهای عصبی به دردهای خفیف و فشار در اطراف پیشانی یا پشت سر و گردن گفته می شود و بعضی ها آن را مانند قرار گرفتن سر در درون گیره توصیف می کنند.

بهترین دارو برای سردرد عصبی چیست؟

داروهایی مثل زاناکس (آلپرازولام)، کلونوپین (کلونازپام)، والیوم (دیازپام) و آتیوان (لورازپام) تأثیر سریعی روی کاهش سردرد عصبی دارند و بعد از نیم تا یک ساعت به کاهش درد منجر می شوند. این موضوعات آن را به ابزار بسیار مؤثری برای حملات پانیک یا اضطراب شدید تبدیل می کند.

آیا کافئین به کاهش سردرد عصبی کمک می کند؟

افزایش فشار جریان خون در اطراف اعصاب باعث می شود تا پیام درد به مغز ارسال شود و سردرد شروع شود. کافئین دارای ویژگی انقباضی عروق است، یعنی با باریک کردن عروق خونی به کاهش و محدود کردن جریان خون و کاهش سردرد منجر می شود.

کجا را برای سردردهای عصبی باید ماساژ داد؟

شستتان را رو استخوان گونه و نزدیک به گوش قرار دهید و با انگشت اشاره به آرامی روی شقیقه را بمالید.