عرق کردن یکی از واکنش‌های طبیعی بدن است و به‌صورت نرمال، تمامی انسان‌ها در طول روز و فعالیت‌های خود، عرق می‌کنند. عوامل بسیار زیادی باعث عرق کردن افراد می‌شود. وجود غدد زیاد عرق، رژیم‌های غذایی مختلف، رطوبت محیط، استرس، ورزش، تغییرات هورمونی، اضافه وزن، داروهای مختلف و بسیاری عوامل دیگر باعث تعریق خواهند شد. شاید بتوان این طور به قضیه نگاه کرد که عرق کردن نوعی واکنش دفاعی بدن در برابر عوامل مختلف بیرونی یا درونی است. اما این تعریق زمانی که بیش از حد باشد، از حالت نرمال خارج می‌شود و می‌توان به آن به چشم نوعی بیماری نگاه کرده و به‌دنبال دلایل و درمان آن بود. تعریق شدید یا هایپرهیدروزیس (Hyperhidrosis)، یک عارضه نسبتا رایج است که تبدیل به یک معضل برای بسیاری از مردم در سراسر دنیا شده است.
تعریق عموما در قسمت‌های خاصی از بدن به‌خصوص زیر بغل، کف دست یا سر اتفاق می‌افتد. اما گاهی این تعریق بخش زیادی از بدن یا تمام آن را درگیر می‌کند. بسیاری از افراد حتی به‌علت عرق کردن سر و گردن در خواب، نگران وجود بیماری خاصی در خود می‌شوند. اگر میزان عرق کردن باعث نگرانی شما شده است، میتوانید از مشاوره تخصصی، برای اطلاع از مشکل خود کمک بگیرید.
عرق کردن زیاد چیست و تعریق زیاد نشانه چیست؟
هیپرهیدروزی، تعریق غیرطبیعی و شدیدی است که لزوما مربوط به گرما یا ورزش نباشد. ممکن است شما هم خیلی زیاد عرق کنید، به طوری که لباس‌هایتان خیس می‌شود یا از دست‌هایتان عرق بچکد. عرق زیاد علاوه بر اختلال در فعالیت‌های روزمره‌ی طبیعی، می‌تواند باعث ایجاد اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی و یا حس خجالت و شرمندگی شود.
انواع تعریق بیش از حد
به طور کلی هایپرهیدروز دو نوع کلی دارد که عبارت‌اند از:
- هایپرهیدروز اولیه (کانونی): در این نوع از هایپرهیدروز، تعریق بیش از حد در دست‌ها، زیر بغل، صورت و پاها بدون هیچ‌گونه دلیل ظاهری به وجود می‌آید.
- هایپرهیدروز ثانویه (تعمیم یافته): در این نوع، تعریق بیش از حد در کل بدن یا منطقه بزرگی از آن رخ می‌دهد که می‌تواند به دلیل گرما، شرایط پزشکی یا مصرف دارویی خاص باشد.
علل ابتلا به هایپرهیدروز اولیه
عرق کردن مکانیسمی است که بدن را خنک می‌کند. هنگامی‌که درجه‌ی حرارت بدن شما افزایش می‌یابد، سیستم عصبی غده‌های عرق را به طور خودکار تحریک می‌کند. عرق کردن (به خصوص در کف دست‌هایتان) وقتی عصبی می‌شوید، کاملا طبیعی است. یا به‌عبارتی عرق واکنش طبیعی بدن در مقابل گرماست. بیشتر حجم عرق را آب تشکیل می‌دهد و خودش هم بی‌بو است. علت تعریق زیاد بدن اما طبیعی، می‌تواند هر یک از موارد زیر باشد:
- گرما
- تحرک و فعالیت‌های فیزیکی
- خوردن غذای داغ یا تند
- عوامل احساسی و عاطفی مانند ترس و استرس
- عوارض جانبی داروها
- بیماری و تب
- تغییرات هورمونی مانند یائسگی، بارداری و بلوغ
- پوشیدن لباس از الیاف مصنوعی
- داشتن اضافه وزن.
هیپرهیدروزیس عمومی یا ثانویه معمولا ناشی از موارد زیر است:
- Dysautonomia اختلال خودکار
- گرما، رطوبت و ورزش
- عفونت هایی مانند سل
- بدخیمی ها، مانند بیماری هوچکین (سرطان سیستم لنفاوی)
- یائسگی
- بیماری ها و اختلالات متابولیک، از جمله پرکاری تیروئید ، دیابت ، هیپوگلیسمی (قند خون پایین) ، فئوکروموسیتوم (تومور خوش خیم در غدد فوق کلیوی)، نقرس و بیماری هیپوفیز
- استرس روانی شدید
- برخی از داروهای تجویزی، از جمله داروهای ضد افسردگی خاص (بوپروپیون) و انسولین ها
- در هیپرهیدروزیس ثانویه، یک وضعیت پزشکی یا دارویی باعث می شود که شما بیش از حد معمول عرق کنید.
روشهای درمان تعریق زیاد (هایپرهیدروزیس)
درمانهای خانگی تعریق زیاد
تعریق زیاد را میتوانید با روشهای زیر تا حدی مدیریت (نه درمان) کنید.
- استفاده از اسپری‌های ضد تعریق. این اسپری‌ها با مسدود کردن غدد تعریق، میزان عرق را کاهش می‌دهند. این محصولات حاوی آلومینیوم هستند.
- افزایش دفعات دوش گرفتن. دوش گرفتن بیشتر می‌تواند علائم هایپرهیدروزیس را تا حدی کاهش دهد.
- استفاده از لباسهای مناسب. استفاده از لباسهایی با جنس نخ و پنبه که امکان جابجایی هوا را بدهند و میزان جذب عرق بیشتری داشته باشند به شما کمک می‌کند تا از تعریق کمتر اذیت شوید. از پوشیدن لباسهایی با جنس پلی استر و امثال آن خودداری کنید.
درمان دارویی تعریق زیاد
برای درمان دارویی، ابتدا به متخصص داخلی و غدد و سپس به متخصص پوست مراجعه کنید. برخی پمادها، ژلها و قرصها برای درمان این مشکل تجویز می‌شوند.
روشهای درمانی دیگر
بسته به صلاحدید پزشک، ممکن است روشهای دیگر درمانی هم بکار گرفته شوند:
تزریق بوتاکس
تزریق بوتاکس به برخی اعصاب بیش از حد فعال، می‌تواند تولید عرق را به مقدار چشمگیری کاهش دهد.
مایکروویو درمانی
در این روش با یک دستگاه پیشرفته، غدد تعریق در معرض انرژی گرمایی قرار می‌گیرند و تخریب می‌شوند.
یونتوفورزیس (Iontophoresis)
در این روش، دست‌ها یا پاها و گاهی هر دو را در یک لگن آب قرار داده و با جریان الکتریکی بسیار کمی، به آن شوک وارد می‌کنند. با چند بار تکرار این کار، عموما مشکل تعریق زیاد حل خواهد شد.
پزشکان معتقدند با این روش، عرق به سطح پوست راه پیدا نمیکند. بسیاری این روش را درمان قطعی عرق کف دست می‌دانند. اما باید برای رسیدن به یک نتیجه کامل، آن را چندین بار تکرار کرد.
این روش برای زنان باردار، افرادی که قطعات فلزی در بدن خود دارند یا کسانی که مشکل قلبی دارند توصیه نمی‌شود.
روش میرادرای (Miradry)
یکی دیگر از روشهای درمان تعریق زیاد، میرادرای است که در آن، با استفاده از روشهای خاص، غدد عرق را حذف می‌کنند. این روش بیشتر برای درمان عرق زیر بغل است. این روش البته مورد تایید سازمان دارو و غذای آمریکا نیست.
جراحی
از طریق انجام عمل جراحی، پزشک عصبی را که دستور تعریق را از مغز به غدد تعریق منتقل می‌کند قطع می‌کند و میزان تعریق کنترل می‌شود. در نوع دیگری از جراحی، غدد تعریق از طریق کورتاژ، ساکشن و یا لیزر حذف می‌شوند.
چه زمان برای درمان عرق کردن زیاد (تعریق بیش از حد) به پزشک مراجعه کنیم؟
هایپرهیدروز اولیه (کانونی) از نظر پزشکی چندان معضل جدی نیست، اما سایر حالت‌های تعریق شدید میتوانند نشانه‌ای از وجود یک بیماری نهفته در بدن شما باشد.
در حالتی که تعریق شدید در کل بدن دیده شود، به آن هایپرهیدروز عمومی گفته می‌شود؛ این عارضه غالباٌ در اثر بیماری‌هایی ایجاد می‌شود که روی کل بدن تاثیر می‌گذارند؛ عفونت، مشکلات هورمونی، سرطان یا مشکلات عصبی میتوانند از جمله این موارد باشند. تعریق شدید در هایپر هیدروز عمومی، برخلاف هایپر هیدروز اولیه که تنها در زمان بیداری اتفاق می‌افتد، معمولا هنگام خواب اتفاق خواهد افتاد. به طور کلی، در صورتی که هایپر هیدروز عمومی را در بدن خود مشاهده کردید، برای معاینه و درمان به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
