علت عرق زیاد چیست؟ نشانه مشکل خطرناکی است؟

بدن هرکسی عرق می کند. روشی برای بدن تا خودش را در هنگام ورزش كردن یا قرار گرفتن در محیط های گرم، خنك كند. این قضیه ممكن است در هنگام شرایط استرس زا همچون ترس نیز اتفاق بیفتد. در صورتی كه شما خودتان را در حال عرق كردن آن هم زمانی كه فعالیت ندارید و گرمتان نیست ببینید، ممكن است دچار تعریق بیش از حد و یا هایپرهیدروزیس شده باشید. تعریق زیاد ممكن است دارای دلایل مختلفی باشد و تشخیص صحیح علت می تواند به درمان موثر آن كمك كند.

در این مقاله با علائم، علت ها، درمان و پیشگیری از تعریق بیش از حد آشنا می شوید. این را بدانید كه هر زمانی كه می خواهید تعریق بیش از حد خود را درمان كنید، به پزشك ماهر و مجربی مراجعه كنید كه بتواند درمان ها را بشناسد و عوارض آن را مدیریت كند، همچنین خطرات، عوارض جانبی و زمان بهبودی را كاهش دهد.

انواع هایپرهیدروزیس

هايپرهيدروزيس اوليه(كانونی) 

هایپرهیدروزیس اولیه، شایع ترین نوع تعریق بیش از حد است. معمولا در دوران كودكی و نوجوانی اتفاق می افتد و علت پزشكی شناخته شده ای ندارد. در این مورد عصب هایی كه مسئول تحریك غدد عرق شما هستند، بیش از حد فعال شده اند و در زمان استرس و عصبی بودن نیز عرق بیشتری تولید می كنند. این مدل تعریق معمولا اغلب در دست ها و پاها است و در طول روز اتفاق می افتد. احتمال آن وجود دارد كه هایپرهیدروزیس اولیه به دلیل عوامل ژنتیكی باشد زیرا معمولا در خانواده ها بروز پیدا می كند.

هايپرهيدروزيس ثانويه

هایپرهیدروزیس ثانویه نوعی تعریق بیش از حد است كه به دلیل بیماری زمینه ای یا عوارض جانبی دارو ایجاد می شود. این نوع تعریق بیش از حد، معمولا در شب اتفاق می افتد و منجر به تعریق در سراسر بدن می شود.

علائم هايپرهيدروزيس (تعريق بيش از حد)

اولین علامت هشدار دهنده برای هایپرهیدروزیس این است، زمانی كه درگیر فعالیت بدنی نیستید و یا گرمتان نیست، عرق می كنید. (بیش از یكبار در هفته). اغلب افرادی كه مبتلا به این عارضه هستند، از یك یا دو قسمت بدن مانند سر، زیربغل، دست ها و پاها عرق می كنند. به طور معمول بیشتر بدن خشك می ماند در حالی كه از ناحیه تحت تاثیر این عارضه، عرق می چكد. از دیگر علائم،  میزان تعریق است. هایپرهیدروزیس باعث خیس شدن لباس شما با عرق می شود و یا اگر دستتان عرق كند، برای شما حتی گرفتن خودکار نیز دشوار می شود. این مقدار از عرق ممكن است باعث شود پوست شما نرم، سفید و پوسته پوسته شود. به دلیل حجم تعریق و مرطوب ماندن بخشی از بدن شما در دوره های طولانی مدت ، ممكن است بیشتر مستعد عفونت های پوستی مانند خارش ژوك( خارش كشاله ران) باشید. همچنین به احتمال زیاد بیشتر در معرض اضطراب و خجالت اجتماعی به دلیل تعریق بیش از حد قرار می گیرید.

علت های هايپرهيدروزيس (تعريق بيش از حد)

يائسگی

گرگرفتگی ناشی از یائسگی موجب تعریق بیش از حد می شود. این مدل تعریق معمولا قبل از شروع یائسگی اتفاق می افتد كه به آن پری مینوژ (حوالی یائسگی) گفته می شود. زمانی كه بدن زن برای یائسگی آماده می شود، سطح هورمون استروژن به مقدار قابل توجهی  كم و زیاد می شود. بهترین راه برای كاهش مشكلات ناشی از تعریق یائسگی این است كه لباس نازك بپوشید و راه هایی برای خنك كردن خود بیابید، نشستن جلوی پنكه، باز كردن پنجره، پایین آوردن دما، خوردن غذاهای خنك بدون تندی.

بارداری

بارداری همانند یائسگی، دوره ای است كه هورمون ها شدیدا در حال نوسان هستند در نتیجه بسیاری از خانم ها در این دوره دچار هایپرهیدروزیس می شوند به ویژه در سه ماهه اول و سوم بارداری و همچنین پس از زایمان. علاوه بر آن بارداری جریان خون را در  بدن افزایش می دهد و این قضیه موجب می شود كه مادر باردار احساس گرگرفتگی داشته باشد و عرق كند. خوشبختانه پس از زایمان و ثابت شدن سطح هورمون، به احتمال زیاد هایپر هیدروزیس شما برطرف می شود.

پركاری تيروئيد

پركاری تيروئيد همانند يائسگی سطح طبيعی هورمون ها را مختل می كند. اين قضيه زمانی اتفاق می افتد كه بدنتان هورمون تيروكسين بيش از اندازه توليد می كند. اين هورمون موجب تنظيم مواردی مانند متابوليسم، دمای بدن و ضربان قلب می شود. اگر به دليل پركاری تيروئيد دچار تعريق بيش از حد شده ايد، احتمالاً دارای علائم ديگری مانند تپش قلب، كاهش ناگهانی وزن، عدم تحمل گرما، لرزش، خستگی و تغيير فعاليت های روده و ريتم قاعدگی خواهيد بود. زنان بيشتر درگير پركاری تيروئيد می شوند. پركاری تيروئيد ممكن است عوارض جدی مانند مشكلات قلبی، شكننده شدن استخوان ها و مشكلات چشمی را به همراه داشته باشد. اين قضيه بسيار مهم است كه برای تعريق بيش از حد خود به پزشك مراجعه كنيد، زيرا ممكن است اين قضيه ناشی از پركاری تيروئيد باشد. خوشبختانه اين عارضه به راحتی و با استفاده از دارو و همچنین درمان مناسب كنترل می شود.

ديابت

تعريق بيش از حد ممكن است كه از علائم ديابت باشد. ديابت به عارضه اي گفته مي شود كه بر قندخون و سطح گلوكز بدن تاثير مي گذارد. ديابت مي تواند منجر به كاهش سطح قند خون شود، كه اين قضيه در نهایت منجر به واكنش ستيز و گريز مي شود. در صورتي كه قند خون به طور طولاني مدت افت پيدا كند، ممكن است به اعصابي كه غدد عرق را كنترل مي كنند آسيب برساند كه به اين وضعيت نوروپاتي گفته مي شود. نوروپاتي غدد عرق را تحت تاثير قرار مي دهد كه در نهايت منجر به تعريق خيلي كم و يا زياد بدن مي شود. اگر عرق بيش از حد شما به دليل ديابت باشد، بسيار اهميت دارد كه به پزشك خود مراجعه كنيد. تعرق ناشي از ديابت نشان دهنده آن است كه ديابت شما به خوبي مدیريت نمي شود و براي متعادل كردن سطح قند خون خود نياز به كمك داريد.

حمله قلبی

عرق كردن ناگهانی ممكن است علامت هشدار برای حمله قلبی باشد. در واقع این علامتی است كه افراد را وادار می كند برای حمله قلبی به فوریت های پزشكی مراجعه كنند. زمانی كه خون رسانی برای تغذیه قلب قطع شود، حمله قلبی رخ می دهد. این قضیه باعث می شود كه بدن وارد واكنش ستیز یا گریز شود و علائمی مانند گرگرفتگی و یا تعریق بروز پیدا كند.  اطلاع از سایر علائم رایج در حمله قلبی می تواند نجات دهنده زندگی باشد: تنگی نفس ناگهانی، درد در بازو، گردن، شانه، قفسه سینه و همچنین احساس فشرده شدن قفسه سینه. در صورتی كه هركدام از علایم ذكر شده را دارید فورا به پزشك مراجعه كنید.

چاقی

عرق كردن بیش از حد ممكن است نشان دهنده BMI بالاتر از ٣٠ یا همان چاقی باشد. افراد چاق به چند دلیل بیشتر عرق می كنند. آنها مجبورند برای انجام فعالیت های روزانه خود بیشتر تلاش كنند درنتیجه احتمال گرم شدن بیش از حد آنها بیشتر است. آنها به دلیل چاقی و بزرگ بودن بدن، سطح تماس كمتری با محیط دارند به همین دلیل بدن مجبور است برای خنك شدن  خود بیشتر فعالیت كند كه این قضیه منجر به تعریق بیشتر می شود.

عفونت و آسيب خوردگی

برخی از عفونت ها منجر به تعریق بیش از حد می شوند. از جمله شایع ترین آنها می توان به سل، HIV، عفونت های استخوان(استئومیلیت) و آبسه اشاره كرد. انواع خاصی از بیماری سرطان نظیر سرطان غدد لنفی و تومورهای بدخیم می توانند باعث هایپرهیدروزیس شوند. همچنین مشخص شده است كه آسیب های نخاعی نیز موجب تعریق بیش از حد می شوند.

داروها

داروهایی مانند داروهای كنترل فشارخون و داروهای روانپزشكی (نظیر داروهای ضدافسردگی) می توانند منجر به تعریق بیش از حد شوند. با پزشك خود صحبت كنید تا ببینید داروهای مصرفی تان موجب تعریق بیش از حد شما می شوند یا خیر. ممكن است پزشك شما بتواند داروهایی جایگزین برای شما تجویز كند كه از تعریق بیش از حد جلوگیری شود.

چه زمانی بايد به پزشك مراجعه كنيد: 

عرق كردن های شبانه

در صورتی كه با عرق سرد از خواب بلند می شوید و یا پس از بیدار شدن روبالشی و ملحفه هایتان مرطوب می شود.

تعريق تمام بدن

اگر تمام بدنتان از قبیل سر، صورت، زیر بغل، كشاله ران و دست ها و پاها عرق كند.

عرق كردن های نامتقارن

اگر متوجه شدید که تنها یك طرف از بدنتان عرق می كند مثلا مانند یك زیر بغل.

تغييرات ناگهانی

زمانی كه به طور ناگهانی، تعریق شما بدتر شود.

ظهور علائم ديررس

معمولا هایپرهیروزیس در سنین نوجوانی و جوانی شروع می شود. در صورتی كه در سنین میانسالی یا بالاتر دچار تعریق ناگهانی شوید (باید به پزشك مراجعه كنید.)

علائم پس از تغيير دارو

اگر پس از شروع یك داروی جدید دچار تعریق بیش از حد شوید.

ساير علائم

تعریق همراه با علائمی نظیر خستگی، بی خوابی، تشنگی زیاد، افزایش ادرار و یا سرفه. حتی در صورتی كه علائم ذكر شده را ندارید، اگر تعریق بیش از حد شما را آزار می دهد یا زندگی تان را مختل كرده است با پزشك خود صحبت كنید. همچنین به ذهن خود بسپارید كه فهرستی از تمام داروهای مصرفی خود نظیر داروهای بدون نسخه و مكمل ها را همراه خود داشته باشید زیرا ممكن  است پزشك شما بخواهد داروهای شما را بررسی كرده و یك سری آزمایشات انجام دهد.

تشخيص هايپرهيدروزيس :

معمولا پزشكان علائم تعریق بیش از حد را بر اساس انجام معاینات فیزیكی و شنیدن شرح حال بیمار تشخیص می دهند علاوه بر آن ما می توانیم میزان تعریق سطح بدن را با دو روش مختلف اندازه بگیریم:

تست يد نشاسته

این آزمایش رنگ عرق را قهوه ای می كند و برای تشخیص تعریق بیش از حد استفاده می شود.

تبخيرسنج

این دستگاه میزان از دست دادن آب را از طریق پوست اندازه می گیرد و مقدار عرق دست، زیر بغل، پوست سر و پا را اندازه گیری می كند. اندازه گیری مقدار عرق راهی مشخص برای مقایسه میزان تعریق قبل و بعد از درمان به ما ارائه می دهد.

درمان هايپرهيدروزيس:

با توجه به شدت بیماری، درمان های مختلفی برای آن در نظر گرفته شده است كه شامل:

داروها

✅كرم های موضعی خشك كننده (کرم ضدتعریق)

كرم های موضعی خشك كننده كه باید به صورت روزانه استفاده شوند جزو اولین روش های درمان معرفی شده اند. كلرید آلومینیوم یا هگزا هیدرات كلرید آلومینیوم رایج ترین نوع این كرم ها هستند. این كرم ها باید به صورت روزانه و معمولا در شب ها مورد استفاده قرار گیرند. با این وجود برخی از افراد دچار عوارض جانبی ناراحت كننده ای نظیر سوزش و واكنش های پوستی می شوند.

داروهای خوراكی

داروهای خوراكی به عنوان یك درمان سیستمیك شناخته می شوند بدین معنی كه می توانند بر كل بدن شما تاثیر بگذارند. به این دارو ها آنتی كولینرژیك گفته می شود به این معنی كه موجب ایجاد واكنش خشكی در بدن می شوند. این نوع داروهای خوراكی مناسب افرادی هستند كه بخش های مختلف بدنشان عرق می كند. از جمله عوارض این دارو می توان به خشكی دهان و خشكی چشم اشاده کرد همچنین پس از مدتی استفاده ، برخی از بیماران اعلام می كنند كه این دارو اثر خود را از دست می دهد.

تغييرات در رژيم غذايی

تحقیقات نشان داده است كه تغییرات در رژیم غذایی مانند گیاهخواری و خوردن یك سری مكمل های غذایی ممكن است كه مقدار تعریق بیش از حد را كاهش دهد.

سم بوتولينوم

این درمان با تزریق سم به مناطقی كه دارای تعریق زیاد هستند انجام می شود. معمولا این تزریق ها موجب كاهش موقتی تعریق به مدت سه تا شش ماه می شوند.

ترموليز مايكروويو غدد

در این روش درمان، انرژی مستقیما به سمت غدد زیر بغل هدایت می شود. با از بین رفتن غدد زیر بغل، عرق كردن بیش از حد بلافاصله در این ناحیه متوقف می شود. تنها ٢ درصد از غدد عرق بدن در زیر بغل قرار دارند به همین خاطر نابود شدن این غدد بر میزان تعریق بدن تاثیر زیادی نمی گذارند. قبل از عمل، پزشك شما ناحیه زیر بغل را بی حس می كند سپس پوست زیر بغل شما به داخل دستگاه كشیده شده و انرژی مایكروویو به سمت غدد هدایت می شود. این روش معمولا یك ساعت به طول می انجامد و هیچگونه برش یا بریدگی ندارد.

جراحی

جراحی سمپاتكتومی معمولا به عنوان آخرین راه حل برای عارضه تعریق بیش از حد ارائه می شود. در صورتی كه روش های دیگر بر روی كم شدن میزان تعریق اثر نداشته باشند این روش انجام می گیرد. در این روش عصب سمپاتیك كه كنترل كننده ی تعریق است، بریده می شود.

طب رفتاری

برای افرادی كه بیماریشان هایپرهیدروزیس تشخیص داده می شود ممكن است دچار استرس شده و در پی آن بیشتر شدن تعریق را تجربه كنند. اگرچه اقلام داروهای خوراكی و موضعی اولین روش درمان علائم فیزیكی تعریق بیش از حد هستند اما می توان با استفاده از روش های طب رفتاری، استرس، اضطراب و سایر احساسات منفی را كه می توان در این وضعیت تجربه كرد، كاهش داد. مشاوره های پزشكی به همه بیماران برای بهبود عملكردهای عاطفی، اجتماعی و شغلی در جوانان و بزرگسالان مبتلا به این عارضه توصیه می شود.

سوالات متداول

١- دليل اصلی ايجاد هايپرهيدروزيس چيست؟

غدد عرق اكرین كه در پا، كف دست، صورت و زیر بغل به تعداد بالا قرار گرفته اند. زمانی كه بدن شما بیش از حد گرم می شود، زمانی كه در حال فعالیت هستید، زمانی  که احساس هیجان زدگی دارید یا به دلیل عدم تعادل هورمون ها، اعصاب غدد عرقی فعال می شوند. در صورتی كه اعصاب بیش از حد حساس شوند و واكنش نشان دهند باعث عارضه هایپرهیدروزیس می شوند.

٢-چگونه می توانم تعريق بيش از حد خود را به طور طبيعی درمان كنم؟

داروهای طبیعی كه برای درمان این عارضه استفاده می شود ممكن است كه شامل مواد گیاهی مانند چای مریم گلی یا قرص مریم گلی، بابونه، ریشه سنبل الطیب و یا خار مریم باشد. طب سوزنی، بیوفیدبك، هیپنوتیزم و تكنیك های آرام سازی به عنوان روش های درمانی طبیعی پیشنهاد می شود.

٣- از كجا بفهمم كه دچار هايپرهيدروزيس شده ام؟

كف دست نرم و مرطوب، كف پای نرم و مرطوب، تعریق پشت سر هم به میزانی كه لباس خیس شود. اینها برخی از علائم هایپر هیدروزیس هستند.

٤- چه قرص هايی از تعريق جلوگيری مي كند؟

از جمله رایج ترین داروهایی كه به منظور كنترل تعریق استفاده می شوند می توان به آنتی كولیدژیك ها اشاره كرد مانند:

• گلیكوپیرولات (رابینول)
• كسی بوتیدین (دیتروپان)
• بنزتروپین
• پروپانتلین بروماید

٥- آيا تراشيدن زير بغل موجب كاهش تعريق می شود؟

از آنجایی كه موها موجب حفظ رطوبت می شوند، تراشیدن زیر بغل ممكن است باعث تعریق كمتر و یا حداقل كاهش گسترش عرق شود (به عنوان مثال حلقه های عرق روی آستین پیراهن) و به عبارتی ممكن است كه باعث كاهش بوی عرق شوند

موها به دلیل متخلخل بودن قادر به جذب و نگهداری عرق در خود هستند.

٦- چه ويتامين هايی تعريق را كنترل می کند؟

منیزیم موجب كنترل عرق می شود، به عبارت دیگر وقتی در معرض این ماده معدنی قرار می گیرید، حجم كمتری عرق آزاد می کنید و همچنین سه مكمل ذكر شده در بالا (چای سبز، مریم گلی و بابونه) سرشار از منیزیم هستند.