ارتباط کمردرد و پوکی‌استخوان و روش‌های کاهش و درمان آن

پوکی‌استخوان به‌تنهایی باعث ایجاد درد نمی‌شود. اما با وخامت این بیماری می‌تواند باعث شکستگی استخوان‌ها، کمردرد و دیگر بیماری‌های دردناک گردد. در بسیاری از موارد، با درمان شکستگی درد آن از بین خواهد رفت. بیشتر شکستگی‌ها در طی 3 ماه درمان خواهند شد؛ درصورتی‌که درد بعدازاین مدت نیز ادامه پیدا کند به‌عنوان درد مزمن شناخته می‌شود. این درد معمولاً در مقایسه با کوفتگی و بدن دردی که افراد با افزایش سن تجربه می‌کنند، شدیدتر می‌باشد. اما شما مجبور به تحمل این درد نیستید چرا که روش‌های درمان زیادی وجود دارند که می‌توانید به کمک آن‌ها این درد را برطرف نمایید. در این مقاله ما به توضیح این روش‌های درمانی می‌پردازیم.

دلایل و علائم کمردرد ناشی از پوکی‌استخوان

استخوان‌هایی که تحت‌تأثیر پوکی‌استخوان قرار گرفته‌اند، شکننده‌تر هستند. به همین دلیل ریسک ابتلا به شکستگی فشاری ستون فقرات و کمردرد در افراد مبتلا به پوکی‌استخوان بالاتر است. شکستگی و کمردرد می‌تواند حتی با برخی حرکات ساده و بی‌خطر مانند بلندکردن کیسه مواد غذایی، خم شدن برای پیاده‌شدن از ماشین یا یک زمین‌خوردن ساده بر روی فرش رخ دهد. به شکستگی مهره‌ها، شکستگی فشاری ستون فقرات گفته می‌شود. زمانی که ستون فقرات دچار شکستگی فشاری می‌شود، عصب‌هایی که از درون ستون فقرات به دیگر قسمت‌های بدن وارد می‌شوند فشرده شده و باعث کمردرد خواهند شد.

با فشرده شدن عصب‌ها به دلیل شکستگی فشاری ستون فقرات، فرد دچار کمردرد و گردن درد می‌شود. این درد ممکن است با گذر زمان شدیدتر شده و یا به‌صورت ناگهانی بروز پیدا کند. حرکت کردن باعث شدیدتر شدن این درد می‌شود و فرد در زمان درازکشیدن و استراحت کردن درد کمتری خواهد داشت. از دیگر علائم شکستگی فشاری ستون فقرات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شدید و ناگهانی کمر
• احساس درد و ناراحتی هنگام خم شدن یا چرخش بدن
• کوتاه‌شدن قد
• خم‌شدگی و انحنا در ستون فقرات که با عنوان کیفوز شناخته می‌شود، در آوردن قوز در قسمت بالای ستون فقرات
• کم‌شدن دامنه حرکات ستون فقرات به‌خصوص حرکات چرخشی.
• شدیدتر شدن درد در هنگام ایستادن یا راه‌رفتن
• کاهش تقریبی درد در هنگام درازکشیدن

چه زمانی باید برای درمان کمردرد ناشی از پوکی‌استخوان به پزشک مراجعه نمود؟

کمردرد مزمن می‌تواند با بروز احساساتی نظیر خشم، عصبانیت، ترس و ناامیدی شدیدتر شود. این درد بر تمامی جنبه‌های زندگی شما تأثیر گذاشته و باید جدی گرفته شود. درصورتی‌که به کمردرد مزمن مبتلا هستید و برای درمان آن به کمک احتیاج دارید، در خصوص روش‌های درمانی با پزشک مشورت نمایید.

درمان کمردرد ناشی از پوکی‌استخوان

برای درمان درد ناشی از پوکی‌استخوان روش‌های متعددی وجود دارند.

داروها

داروهای رایج برای درمان این بیماری شامل موارد زیر می‌شوند:

• آسپرین
• استامینوفن
• ایبوپروفن

اگرچه این داروها بی‌خطرترین داروهای ممکن برای کمردرد محسوب می‌گردند اما ممکن است در برخی افراد باعث تحریک و خونریزی معده شوند. در برخی موارد برای تسکین موقت کمردردهای شدید، داروهای حاوی مخدر تجویز می‌شود. این داروها به دلیل این که اعتیادآور هستند و می‌توانند بر قوهٔ تفکر انسان تأثیر بگذارند نباید برای مدت طولانی مصرف شوند. به‌علاوه عوارض دیگری نظیر یبوست را نیز در پی دارند.

برای درمان و کاهش درد شدید و مداومی که به هیچ یک از دیگر روش‌های درمانی پاسخ نداده است، از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌شود. این داروها زمانی که برای درمان کمردرد مداوم استفاده می‌شوند به طور متفاوتی عمل می‌کنند. سیستم سرکوب داخلی درد بدن به هورمون‌ها و مواد شیمیایی مختلفی که از مغز آزاد می‌شود بستگی دارد. داروهای ضدافسردگی غلظت این مواد را افزایش می‌دهد. (منبع)

تمامی این داروها احتمال بروز شکستگی را کاهش می‌دهند و در دزها و فرمولاسیون‌های مختلف تولید می‌شوند، برخی از آن‌ها به‌صورت قرص‌هایی هستند که به‌صورت روزانه مصرف می‌شوند و برخی دیگر به‌صورت تزریقات داخل وریدی که سالیانه تزریق می‌گردند. هیچ دارویی نیست که برای همهٔ افراد مناسب باشد. دارویی که مناسب شما باشد به عوامل بسیاری بستگی دارد. برای انتخاب دارو، سوابق سلامتی شما و همچنین اولویت‌ها در نظر گرفته می‌شوند. در خصوص این موارد با پزشک خود مشورت نمایید.

• آلندرونات سدیم یا آلندرونات سدیم به‌اضافه ویتامین D3
• ایباندرونات سدیم
• ریزدرونات سدیم
• زولدرونیک اسید
• دنوزوماب
• کلسی تونین – سالمون
• رالوکسیفن
• آبالوپاراتید
• روموسوزومب

کمپرس گرم و یخ

استفاده از گرما به‌صورت دوش آب گرم و کمپرس می‌تواند به کاهش کمردرد و خشکی عضلات کمک نماید. کمپرس سرد یا یخ نیز با بی حس کردن عصب‌های درد باعث کاهش و برطرف‌شدن درد می‌شود. علاوه بر این سرما به کاهش التهاب و تورم کمک می‌کند. بسته به این که با کدام یک راحت‌تر هستید  می‌توانید برای 15 تا 20 دقیقه از کمپرس سرد یا گرم بر روی محل دردناک استفاده کنید. برای محافظت از پوست، کمپرس را در یک حوله پیچیده و بر روی پوست قرار دهید.

فیزیوتراپی

متخصصین فیزیوتراپی کمک می‌کنند تا شما با محیط کار و خانه خود بیشتر آشنا شده و به این طریق از آسیب‌دیدگی بیشتر پرهیز نمایید. علاوه بر این با آموزش حالت صحیح بدن و ورزش‌های مناسب بدون آسیب رساندن به ستون فقرات ضعیف شده به تقویت عضلات کمر و شکم کمک می‌کنند. برای مثال آب‌درمانی درون استخر باعث تقویت عضلات کمر و کاهش درد می‌شود.

ورزش‌ کردن

نداشتن فعالیت برای مدت طولانی باعث ضعیف‌شدن و ازدست‌رفتن حجم و قدرت عضلات می‌شود. به دلیل این که ورزش‌کردن باعث آزادشدن اندورفین (مسکن طبیعی بدن که توسط مغز آزاد می‌شود) می‌گردد به کاهش درد کمک می‌نماید. ورزش‌کردن به‌صورت منظم در موارد زیر به شما کمک می‌کند:

• داشتن انرژی و قدرت
• کاهش تنش
• افزایش انعطاف‌پذیری
• تقویت عضلات
• کاهش خستگی

تمرینات ریلکسیشن

ریلکسیشن شامل تنفس عمیق و کوتاه و تمرکز برای آزادکردن تنش و گرفتگی از عضلات و کاهش درد می‌باشد. یادگرفتن ریلکس کردن به تمرین احتیاج دارد؛ اما این تمرین می‌تواند به رفع گرفتگی و تنش عضلات کمک کرده و به کاهش کمردرد کمک نماید. امروزه آموزش‌های ریلکسیشن در دسترس همه می‌باشد و به شما کمک می‌کنند تا با این مهارت آشنا شوید.

ماساژ تراپی

ماساژ تراپی شامل حرکات دایره‌ای، سبک و آرام انگشتان دست یا حرکات محکم و عمیقی که از مرکز بدن شروع شده و به سمت انگشتان می‌رود می‌باشد. ماساژ درد را کاهش داده، به آزادشدن ماهیچه‌های سفت شده کمک می‌کند و با افزایش خون‌رسانی و گرم‌کردن ماهیچه‌ها گره‌های عضلانی را باز می‌نماید. استفاده از روغن یا پودر مخصوص در هنگام ماساژ به حرکت راحت و نرم دست‌های فرد ماساژ دهنده روی بدن کمک می‌کند. علاوه بر این ماساژ می‌تواند شامل فشار آرام بر قسمت آسیب‌دیده یا فشار محکم بر روی نقاط فشار در گره‌های عضلانی شود. نکته: در صورت داشتن پوکی‌استخوان ستون فقرات باید از ماساژ دادن عمیق این قسمت‌ها پرهیز شود. در این موارد ماساژ آرام با حرکات چرخشی انگشتان یا کف دست گزینهٔ مناسب‌تری می‌باشد.

بریس و کمربندهای طبی

محافظ‌های ستون فقرات یا بریس ها با کاهش میزان حرکات به کاهش التهاب و تورم کمک می‌کنند. استفاده از بریس و محافظ بعد از شکستگی مهره‌های ستون فقرات به کاهش درد کمک کرده و به شما اجازه می‌دهد تا در طول دوران درمان فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرید. بااین‌حال استفاده طولانی‌مدت از این بریس ها باعث ضعیف‌شدن عضلات کمر می‌شود. به همین دلیل باید در اولین زمان ممکن تمرینات ورزشی برای تقویت عضلات کمر را شروع نمایید.

اوزون تراپی

در اوزون تراپی برای درمان کمردرد ناشی از پوکی‌استخوان مخلوطی از اکسیژن (O2) و اوزون (O3) به عضلات پاراورتبرال و یا به طور مستقیم به دیسک تزریق می‌شوند. بر اثر اوزون تراپی، با بالارفتن میزان اکسیژن میزان تولید انرژی در سلول‌ها افزایش پیدا می‌کند. در افرادی که به پوکی‌استخوان مبتلا هستند، سطح اکسیژن خون و در نتیجه بافت‌ها پایین می‌آید و به همین دلیل سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود. اوزون تراپی با افزایش سطح انرژی سلول‌ها سیستم درمانی طبیعی بدن را تقویت کرده که این خود باعث تقویت سیستم ایمنی و افزایش خون‌رسانی شده و از التهاب جلوگیری می‌کند.

اوزون تراپی یک روش مؤثر برای کاهش درد در قسمت‌های پایینی کمر می‌باشد.

بلوک عصبی

بسیاری از افرادی که از درد شدید و مزمن کمر ناشی از پوکی‌استخوان رنج می‌برند می‌توانند به کمک روش بلاک کردن عصب‌ها که توسط یک پزشک متخصص اجرا می‌شود درمان شوند. بلوک عصبی شامل تزریق یک داروی بی‌حسی به همراه استروئید به اطراف عصب آسیب‌دیده می‌شود. در این روش داروها به‌صورت مستقیم اطراف عصب آسیب‌دیده قرار می‌گیرند و درد را به طور مؤثری کاهش می‌دهند. درصد بالایی از بیماران با استفاده از این روش به همراه فیزیوتراپی توانسته‌اند به طور کامل درمان شوند. این ترکیب به بیماران کمک می‌کند تا به جراحی نیاز پیدا نکنند. درصورتی‌که کمردرد بر روی کیفیت زندگی شما تأثیر گذاشته و مانع از انجام فعالیت‌های روزانه‌تان شده است می‌توانید از بلوک عصبی بیشترین بهره را ببرید. بااین‌حال همهٔ متخصصان ارتوپد این روش را انجام نمی‌دهند به همین دلیل برای انجام آن در ابتدا با پزشک خود صحبت نمایید. بر اساس نظر پزشک پروسهٔ بلوک عصبی با 3 تا 6 تزریق در طی 12 ماه انجام می‌شود.

لیزر تراپی

لیزر تراپی یک روش درمانی بدون درد و غیرتهاجمی است که برای درمان بسیاری از مشکلات پزشکی استفاده می‌شود. ثابت شده است که اشعهٔ لیزر در کاهش دردهای شدید و مزمن بسیار مؤثر می‌باشد. جدیداً نوعی لیزر تراپی با اشعه لیزر پرتوان در زمینهٔ طب فیزیکی معرفی شده است. لیزر تراپی با لیزر پرتوان به دلیل شدت بالا امواج و طول موج مخصوصی که دارد بدون درد و غیرتهاجمی محسوب می‌شود. این نوع لیزر در مقایسه با دیگر انواع لیزر منطقه وسیع‌تر و عمیق‌تری را درمان می‌نماید. بر اساس مطالعات اشعه لیزر دارای خواص ضدالتهاب، ورم و درد می‌باشد که  این استفاده از آن را برای کاهش درد توجیه می‌نماید.

لیزر تراپی با لیزر پرتوان نوعی فیزیوتراپی مؤثر برای بیماران مبتلا به پوکی‌استخوان محسوب می‌شود. این روش زمانی که با ورزش همراه شود تأثیر بیشتری در کاهش درد خواهد داشت.

طب سوزنی و طب فشاری

طب سوزنی روشی است که در آن نوعی سوزن مخصوص در نقاط مشخصی از بدن فرومی‌رود. این سوزن‌ها پایانه‌های عصبی را تحریک کرده و باعث آزادشدن اندورفین می‌شوند. ممکن است برای ازبین‌رفتن کامل درد به چند جلسه طب سوزنی احتیاج شود. طب فشاری نیز شامل واردکردن فشار مستقیم به منطقه دردناک می‌شود. بعد از آموزش دیدن، خود بیمار می‌تواند طب فشاری را انجام دهد. این روش به درمان درد ناشی از پوکی‌استخوان کمک می‌نماید.

تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS)

واحدهای TENS نوعی دستگاه کوچک هستند که با ارسال پالس‌های الکتریکی به قسمت‌های مشخصی از بدن سیگنال‌های عصبی درد را بلاک می‌نمایند. در این روش دو الکترود به قسمتی از بدن که دچار درد می‌باشد متصل می‌شود. جریان الکتریکی تولید شده بسیار ضعیف می‌باشد اما می‌تواند از ارسال سیگنال‌های کمردرد به مغز جلوگیری کند. با این روش درد برای چند ساعت آرام می‌شود. برخی از افراد برای استفاده مداوم از نوعی دستگاه TENS کوچک قابل‌حمل که به کمربند متصل می‌شود استفاده می‌کنند.

این روش فقط باید تحت نظارت پزشک یا متخصص فیزیوتراپی استفاده شود. دستگاه آن را می‌توان از مراکز فروش تجهیزات بیمارستانی خرید یا اجاره نمود؛ اما برای گرفتن بازپرداخت از بیمه به نسخهٔ پزشک احتیاج می‌باشد.

جراحی

درصورتی‌که کمردرد با هیچ یک از روش‌های ذکر شده بهبود پیدا نکرد پزشک جراحی را توصیه می‌نماید. برای درمان شکستگی فشاری ستون فقرات دو نوع جراحی وجود دارد: ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی. در روش ورتبروپلاستی پزشک به کمک یک سرنگ نوعی سیمان استخوانی را به درون شکستگی تزریق می‌نماید تا سریع‌تر درمان شود. در جراحی کیفوپلاستی پزشک با قراردادن یک بالون کوچک درون شکستگی یک فضای توخالی ایجاد می‌کند. سپس درون آن را با سیمان استخوان پر می‌نماید. درصورتی‌که این پروسه ظرف 8 هفته از زمان شکستگی انجام شود بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت.

سؤالات متداول

آیا پوکی‌استخوان می‌تواند باعث آسیب‌دیدن کمر شود؟

مهره‌هایی که ستون فقرات را تشکیل می‌دهند می‌توانند ضعیف شده و به مرحلهٔ شکستگی و فروپاشی برسند که این باعث کمردرد، کاهش قد و خمیده شدن کمر می‌شود. شکستگی استخوان‌ها در ستون فقرات و لگن از رایج‌ترین عوارض پوکی‌استخوان می‌باشد.

کمردرد ناشی از پوکی‌استخوان در کجا احساس می‌شود؟

به دلیل پوکی‌استخوان بدنهٔ مهره‌ها بر اثر شکستگی تغییر حالت داده و باعث ایجاد درد در قسمت پایینی کمر می‌شود. پوکی‌استخوان به همراه درد شدید در قسمت پایینی کمر بسیار نادر می‌باشد و در برخی موارد شکستگی مهره‌ها و فروپاشی آن‌ها هیچ دردی به دنبال نخواهد داشت.

چگونه می‌توان قسمت پایینی کمر را با وجود پوکی‌استخوان تقویت نمود؟

ورزش‌هایی نظیر پیاده‌روی، رقصیدن، ایروبیک سبک، دستگاه الپتیکال، بالارفتن از پله ها و باغبانی به تقویت عضلات کمر کمک می‌کنند. این تمرینات به طور مستقیم بر روی استخوان‌های پاها، لگن و قسمت پایینی ستون فقرات کارکرده و روند ازدست‌دادن مواد مغذی را آرام می‌نمایند.

در زمان کمردرد ناشی پوکی‌استخوان چه‌کارهایی را نباید انجام داد؟

در صورت داشتن پوکی‌استخوان از انجام فعالیت‌هایی که شامل چرخیدن و خم شدن کمر دارد پرهیز نمایید. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به دراز نشست، حرکت کششی لمس انگشتان پا و چرخاندن چوب گلف اشاره کرد. این بهترین روش برای تقویت و حفظ سلامت استخوان‌ها می‌باشد.

آیا بریس کمر به درمان پوکی‌استخوان کمک می‌کند؟

کمر در درجه اول به کمک مهره‌ها و عضلات کمر محافظت می‌شود. با ضعیف‌شدن مهره‌ها به دلیل پوکی‌استخوان عضلات کمر برای محافظت از آن باید دوبرابر کار کنند. با محدودکردن حرکات به کمک بریس، این فشار اضافه از روی عضلات برداشته می‌شود. پزشک بهترین و مناسب‌ترین نوع بریس را برای شما تجویز می‌نماید.

برای کمردرد ناشی از پوکی‌استخوان چه تزریقی انجام می‌شود؟

برای درمان پوکی‌استخوان ناشی از مصرف داروهای کورتیکواستروئید در افرادی که بیشتر از 6 ماه از این داروها استفاده نموده‌اند و خطر شکستگی در آن‌ها بالا می‌باشد و همچنین افرادی که به دیگر روش‌های درمانی پاسخ نداده‌اند داروی دنوزوماب تزریق می‌شود.

دارویی که سالی یک‌بار برای درمان کمردرد ناشی از پوکی‌استخوان تزریق می‌شود چیست؟

داروی زولدرونیک اسید سالی یک‌بار به‌صورت تزریق داخل ورید برای درمان کمردرد ناشی از پوکی‌استخوان استفاده می‌گردد. همچنین می‌توان برای جلوگیری از ابتلا به پوکی‌استخوان هر دو سال یک‌بار این دارو را تزریق نمود. زولدرونیک اسید تراکم استخوان‌ها را افزایش داده و خطر شکستگی ستون فقرات و دیگر استخوان‌های بدن را کاهش می‌دهد.

با وجود کمردرد و پوکی‌استخوان ستون فقرات چگونه می‌توان خوابید؟

درحالی‌که با دودست بدن خود را نگه داشته‌اید به سمت قسمت بالایی تخت بروید. سپس به پهلو دراز کشیده و به طور هم‌زمان دو پای خود را بالا آورده و بر روی تخت بگذارید. زانوها را خم کرده و هر دو آرنج خود را در جلوی خود قرار دهید.